« Fureurs et survivance / Furors e subrevivéncia » de Pèire Albouy

Pèire Albouy es nascut a Sais, en Albigés. De fach, la familha seriá puslèu dels Monts de La Cauna ont la densitat dels patronimes Albouy es fòrça importanta. L’òme faguèt d’estudis de drech e de sciéncias-politicas a Tolosa. Puèi, entamenèt una carrièra dins la foncion publica coma inspector de polícia. Mas coma per aquò far foguèt, literalament e segon son pròpri sentit, « deportat » en region parisenca, causiguèt d’abandonar sa carrièra de fonccionari per tornar al país. Presèt melhor èsser pichon en çò seu que grand en çò dels autres.

Pèire Albouy foguèt occitanista tre qu’agèt l’edat de rason, valent a dire tre mainatge. Consacrèt tota sa vida militanta a la defensa de la lenga e de la cultura occitanas. A ma coneissença, aquel libre « Fureurs et survivance / Furors e subrevivéncia », escrich en francés, es son primièr de publicat. Esperam que serà pas lo darrièr.

L’estranhetat editoriala d’aquel libre es la causida per l’autor e l’editor de publicar dos libres en un sol volum. D’efièch, la part primièra es un tras que polit roman, una ficcion. L’accion se debana pendent la guèrra d’annexion del comtat de Tolosa per las armadas francimandas. Per plan dire, es çò que sòni ieu, amb golardisa, una catarejada.

En aqueste sègle XIIIen, un senhor del Carcassés, Jòrdi-Guilhèm de Cabrièras, es despossedit de son domèni pels usurpaires franceses. Tota sa familha es estada crudelament chaplada. Es adoncas vengut faidit. Alavetz, va rejónher la Resisténcia. Se va engatjar dins las armadas dels comtes de Tolosa e de Fois. Camin fasent, rescontra un trobador, puèi un pastre. Amb la despossession del senhor, de fach, l’estatut social dels tres òmes s’egalisa. Aquestes s’endevenon plan e van poder anar cotria pro de temps. Mas pauc a cha pauc, cadun s’endralharà cap a una destinada que li serà pròpria. A l’exemple del pastre que se farà novici d’un perfièch, puèi serà al seu torn consolat per venir bonòme. Aquò se debana sus las tèrras ocupadas del vescomte Trencavèl dins las qualas la caça als eretges es dobèrta sens fin ni pausa. Cada patarin es cada jorn en perilh d’èsser denonciat e còpsec cremat viu per un clergat catolic sadic e despietadós. Per quant al senhor Jòrdi-Guilhèm de Cabrièras, chivalièr faidit se ne pòt èsser, perirà las armas en mans a la desastrosa batalha de Muret, en 1313.

Dins aqueste roman, remirablament escrich, Pèire Albouy nos propausa una reconstitucion sarrada de la societat occitana de l’epòca. L’autor a l’engenh de la narracion. La sap menar al ritme condreit de l’accion. Sos personatges son plan alestits e vius. Es un plaser de los seguir dins lors peregrinacions e aventuras. Aqueste roman se seriá pogut titolar « Jòrdi-Guilhèm de Cabrièras, faidit e eròi de la resisténcia occitana ».

La segonda part del volum es autobiografica, emai s’es escricha a la tresena persona puslèu qu’a la primièra. Teni, un còp mai a precisar que las doas parts an pas res a véser l’una amb l’autra s’èra pas que son los racontes de doas resisténcias a l’assimilacion francesa. Dins aquesta part segonda, que se seriá poguda titolar « Ma vida d’occitanista », Pèire Albouy nos conta son itinerari de vida dempuèi l’enfància fins a la retirada. O fa de man de mèstre, amb fluiditat e tanben amb umor ; çò que gasta pas res. Nos conta sas experiéncias amb destacament e saviesa. Se volètz saber cossí lo pòste de polícia d’Aussilhon, en banlèga de Masamet, tombèt un moment donat dins las mans de policièrs occitanistas, vos cal legir aquel libre. Lo vos cal legir per aquò, mas tanben per tot lo demai que clau. Vos anatz regalar. Anirètz de suspresas en estonaments, per dire pas en espantaments.

Dins aquela autobiografia, camin fasent balha son vejaire d’occitanista. Un moment donat se fa l’avocat de l’occitan estandard : « Parlar l’occitan estandardisat e literari li pareissiá mai judiciós. Emplegava una lenga armonisada que respectava totes los còdis en forabandissent d’unes mots nascut de la deformacion de la lenga francesa. Atal se fasiá lo representant d’un país tot entièr en demorant comprensible per totes ». Dins aquel raconte de vida, o puslèu rendut-compte d’experiéncia, Pèire Albouy contunha de balhar son vejaire clar e net. Ne vòli per pròva aquel autre passatge : « I aviá los occitanistas legalistas amb una Occitània francesa e los occitanistas autonomistas, emai independendistas. (…) Demest los occitanistas legalistas, n’i aviá un nombre important que, pigresament o per crenta, assumissián pas lor identitat e, al moment de las manifestacions culturalas occitanas, contunhavan de parlar francés per paur d’èsser ostracisats ».

L’autor se fa tanben l’avocat de la nacion catalana. A lo legir se compren qu’es estat e demòra un occitanista de primièra borra. Çò qu’es de mal comprene e qu’explica pas dins son autobiografia, es perqué s’impliquèt pas mai politicament dins lo combat occitanista. Benlèu per çò que coneguèt qualques guirguilhs entre associacions occitanistas, mas l’occitanisme èssent menat per d’èssers umans, las garrolhas son malurosament inevitablas. Los occitanistas son de mortals coma los autres.

Quand n’arribam a la darrièra pagina, òm se maina qu’aquel libre es escrich sul registre del testament e es plan damatge. Ça que la, se pòt pas reprochar a Pèire Albouy de far una falsa analisi de la situacion. Es vertat que pauc a cha pauc l’identitat occitana s’escafa a mesura que los vièlhs se’n van e que los joves trigan per prene la relèva. Compreni son racacòr e sa decepcion, son malaise e sa rancura davant una situacion que malurosament sembla completament desesperada. Mas perqué baissar los braces tant que i a encara un pauc de vida ? Personalament partissi del principi que tant que i a de vida, demòra l’espèr. E de vitalitat identitària occitana ne demòra encara un pauc. Ne vòli per pròva que paréisson totjorn d’obratges de literatura en lenga nòstra. Es espectaclós e quasi miraculós cossí de monde contunhan d’enregistrar de disques amb musicas originalas e paraulas occitanas. D’autres contunhan d’ensenhar la lenga malgrat las dificultats rescontradas amb un Estat qu’arrèsta pas de lor metre de bròcas dins las ròdas. De mercés a tot aquò demòra encara un pauc d’espèr e soi solide que Pèire Albouy, al trefons d’el, a pas completament perdut fisança dins la capacitat del pòble occitan a tornar levar lo cap. La situacion es objectivament complicada ; complicada mas pas desesperada.

Per ieu, Pèire Albouy es estat e demòra un eròi coma o son totes los occitanistas, quin que siá lor nivèl d’implicacion dins lo combat. Coma militant occitanista la lectura de son libre me faguèt bravament de ben. Me soi reconegut dins son itinerari de vida, coma fòrces occitanistas s’i van reconéisser. A condicion que legiscan lo libre, plan solide !       

          Pèire Rabasse

            « Fureurs et survivance / Furors e subrevivéncia » de Pèire Albouy. Edicions « Le lys bleu ». Acabat d’imprimir e despaus legal : junh de 2024. 420 paginas.

https://www.lysbleueditions.com/produit/fureurs-et-survivance/