Un Paire Nadal plan tròp vièlh

Amics e estimats legeires del Lugarn,

            Coma es ara vengut la costuma cada an, per aqueste Nadal de 2024, la redaccion del Lugarn a lo plaser de vos ofrir un conte de l’autor Sèrgi Viaule. En aquel jorn de patz, aquí-çai un nadalet que, o esperam, regaudirà los pichons coma los grands. Per aquela fèsta familiala vos desiram a totes jòia e serenitat.

*****************

            En aquesta debuta de decembre, empr’aquí per la Sant Pèire, lo país s’es vengut cobrir d’una fina sisa de blancor immaculada. A nevat dins la nuèit. Al fons de l’òrt lo cerièr, armoniosament proporcionat, s’es cobèrt de blanc. Sembla enflorit coma al mes de mai. Mas d’uèi pòrta sas flors de gelibre. Miralhan e beluguejan al solelh pallinèl.

Amb la nèu, lo silenci s’es espandit sul campèstre. A travèrs las fenèstras, a l’entorn de la bòria se veson a pèrdia d’agach las sèrras blancas qu’ondejan leugièrament. Son vestidas de lor manrega lachosa. Lo paisatge es d’una candetat irreala. Solament d’aicí o d’ailà se pòdon endevinar qualques arbres, eles tanben cobèrts d’un linçòl de borrilhs entrebescats e palficats pel gèl. Dins aquel airal, vengut encantarèl en una nuèit, se pòdon tanben destriar las raiaduras de qualques randuras que seguisson lo camin, ara per ara desaparegut jos la nèu. Los mèrles, barbarosses e reipetits s’i devon recaptar de la cisampa.

            A quatre ans, aquò’s lo primièr còp qu’Òbria vei lo codèrc de la bòria tan linde e net. Pas una sola taca ven lordejar lo campèstre. N’es encantada e emocionada. Se pòt pas tirar los uèlhs de la nèu. Aquesta la pivela a s’i negar. Ne demòra boca badanta. Se sentís coma atracha per aquel univèrs misteriós e freg. Pausa sas manòtas suls carrèus de la fenèstra e, de pensada, ensaja de s’anar pèrdre dins aquela espandida gaireben infinida. Coma a broa de mar, li ven una impression d’immensitat. Un quicòm que fins ara a pas jamai ressentit a l’ostal. Alavetz, la calor tebesa de l’ostal la ven estropar e se n’estrementís. Dins la chiminièra lo fuòc brandal lèca lo cremalh.

            Òbria sap que lèu serà Nadal. Amb son fraire Clamenç, son ainat de dos ans, an fisat fa gaire la letra pel Paire Nadal a la benvolença de la grua messatgièra. Es ela qu’es encargada de portar lo corrièr amont-naut en çò del vièlh e generós barbut. Es acostumada a n’aquel trabalh. Amb son bèc poderós li es aisit de sarrar un plec de papièr. Sas alas amplas li permeton de tirar camin e de traversar lo cèl. Carrejar la letra d’Òbria e de Clamenç al Paire Nadal es sa mission e se’n aquita cada an. O fa per lor bonaür. Los enfants pausan lor letra un ser sul banc que demòra jos l'alapens e l’endeman i es pas mai. La grua, discreta que discreta, es venguda la prene per la portar delà lo cercle polar. Atal van las causas.

            Dins la letra escricha per son fraire, Òbria a demandat de recebre una tostona bèla, gaireben tan nauta coma ela. Mas pas quina tostona que foguèsse. A demandat a Clamenç de la plan descriure per aver pas de suspresa. Voldriá aver per Nadal la tostona que ne somiá dempuèi ara gaireben un an. L’a talament sovent imaginada que li sembla l’aver devant los uèlhs. A de pelses d’aur anelats que li tomban sus las espatlas. Son pus longs encara. Dins l’esquina li arriban fins a la talha. A los braces fins e articulats. Sa tèsta viradissa li permet d’agachar de cada part. Sos uèlhs blaus an de parpèlas que se tampan a la demanda. Sos pòts, roges e plan dessenhats, servan de longa un sorire angelic.

Sens èsser exigenta, Òbria vòl tanben per sa tostona tres raubas. Presariá n’aver una de ròsa amb de margas longas, una de verd tendre amb una colareta de dentèla e una autra de blanca que poiriá èsser sa rauba de nòvia. Benlèu tanben una quatrena que seriá una rauba gitana, una rauba per anar dançar. Voldriá que sa tostona aguèsse mantunas cauçaduras que s’endevenon amb los vestits. De cauçaduras a cambiar cada còp que necessari. La drolleta desirariá aver per sa tostona d’espardelhas, de mocassins e de botinas. Auriá tanben besonh d’una pichona colleccion de capèls, d’unes d’estiu, d’autres d’ivèrn e qualques uns d’enflorits per la prima. Imagina recebre de capèls de mantunes colors per los assortir a las raubas. Gausa desirar atanben dos o tres diadèmas ondrats de veirotariás que revertarián de pèiras preciosas. Çò que mai li fariá plaser es que la tostona siá acompanhada d’un escrinh de joièls que clauriá un jòc de bracelets e una tièra de colars de pèrlas mirgalhadas.

Clamenç, qu’el sap tot bèl just legir e escriure, demanda coma present de Nadal un ordinator portable. Un ordinator per jogar, mas tanben agachar de dessenhs animats fòra l’ostal, quand la familha partís en vacanças o quita la bòria per viatjar. Maire e paire son d’acòrdi per qu’aja son ordinator. Dison qu’es de son temps. Pensan qu’es pas jamai pro d’ora per aprene l’informatica. Ni per tot, sièis ans es gaireben l’atge de rason.

            Un còp la letra portada sul banc de l’alapens e partida l’endeman de matin a bèlas aladas, Clamenç s’interròga. Se demanda se sos desirs e los de la sorreta son plan rasonables. Una tostona bèla d’un mètre d’auçada, tan granda coma Òbria, e un ordinator son causas de valor. Çò que lo tafura es a saber se totes dos, dins lor demanda, son pas anats al-delà del convenent. Al-delà de çò que lo Paire Nadal pòt ofrir. Se questiona de longa a saber se seriá possible que cada enfant del monde aja de presents tan prestigioses ? E se, a ne demandar tròp, obtenián gaire ? Cada ser aquel lagui l’empacha de s’endormir suaudament. L’espèra de Nadal se fa longa per el e sa sòrre.

            Fin finala, sens ne parlar a degun, decidís de demorar esvelhat la nuèit de Nadal. Met de temps per prene aquela decision. De fach, a marrida consciéncia. A la mala sentida d’enganar sos parents. Lor amagar quicòm es lor mancar de fisança e d’amor.

Pasmens, se per cas quicòm anava pas, vòl poder parlar al Paire Nadal. Mas de quin drech ? De costuma, la nuèit de Nadal los mainatges son sensat dormir plan saviament dins lor lièch. Clamenç imagina que lo Paire Nadal se pòt pas permetre de demorar de temps dins cada ostal per parlar a totes los enfants qu’o aurián decidit de lor sicap. S’èra aquò l’Òme Nadal n’acabariá pas de far sa virada.

Ni per se pausar tantas questions, tot comptat e rebatut manten qu’anirà esperar lo Paire Nadal amagat dins lo retrassador de dejós l’escalièr. S’anirà rescondre dins aquela caforna que justament se tròba en fàcia l’arbre de Nadal. E s’aquò ne vira, demandarà a l’òme del mantèl roge lo just e la rason. Clamenç es un dròlle aluserpit que sap çò que vòl. Non es pas caparrut, mas si-ben-tant perseverant.

            Alavetz, tal coma dich, foguèt fach. La nuèit de Nadal, aprèp un bon ressopet de fèsta en familha amb los papetas e las mametas, quand los grands se’n foguèron anats e que l’ostalada se foguèt endormida, Clamenç, en caucetas per far pas de bruch, torna davalar. Se desplaça a passes de mandra. Es a pro pena se sos pès tòcan lo plancat e las lòcas de fusta. Dins lo pitre son còr fa tifa-tafa.

Fa luna per aquela nuèit de Nadal. La lutz de l’astre se rabat sus la nèu. Sa claror dintra dins l’ostal per la pòrta-fenèstra sens contravent. Las cortinas daissan passar pro lum per lo que s’es acostumat a l’escuretat. Sus son fautuèlh, lo cat Grisonet dobrís pas qu’un uèlh. L’agacha passar sens se desrengar. Sembla ni mai ni mens estonat de lo véser al plen de la nuèit. Es vertat que los cats an pas d’ora. Torna pausar son morre sus sas patas de davant e contunha sa nuèit. Lo cat sembla pas èsser conscient que vivèm la nuèit de Nadal. Probablament que per el totas las nuèits se semblan.

Lo dròlle, lo buf acorchit per l’emocion, se va recaptar dins lo retrassador. Tan plan coma pòt, se fa una plaça al mitan de qualques cadièras vièlhas e de descas abenadas. Fa mèfi de daissar res tombar. Lo mendre bruch poiriá desrevelhar l’ostalada. Alavetz, son accion seriá compromesa.

Plegat en dos, lo menton suls genolhs, lo dròlle a gaire a esperar. Mièjanuèit acaba de picar al trenhonet del salon quand defòra ausís lo brusiment d’unes patins sus la nèu. A ne dobtar pas se tracha de la lièja del Paire Nadal. Lo drollet a daissat la pòrta de son recaptador leugièrament dobèrta. D’aquí ont es, pòt véser sens èsser vist. Vei lo sapin tot illuminat de sas garlandas electricas cluquejairas. Es una meravilha. L’agach de Clamenç se va pèrdre dins aquel mirgalhadís sempre en movement. Es pivelat per l’espectacle. Jos lo sapin majestuós son estat pausats dos coissins per recebre los presents. Lo dròlle se daissa emportar per lo fachin e la magia del moment. Tot bèl just, la pòrta de dintrada, pas jamai clavada la nuèit de Nadal per facilitar lo trabalh al Paire Nadal, se dobrís lentament. S’alanda lentament, tras que lentament.

Clamenç vei l’Òme Nadal dintrar. Coma representat dins los alboms, es vertit d’una longa manrega roja amb de cimossas largas en foradura color de nèu. Pòrta una capucha, ela tanben ondrada de foradura blanca. Immancablament, sa cara, gaireben tota dissimulada, se perlonga d’una longa barba plan penchenada. S’èra pas que foguèsse en movement, l’aparicion pareisseriá irreala a Clamenç. La fixa e ne demòra una estona embelinat.

Lo Barbut de Nadal marcha a pases comptats e mal assegurats. Se mòu malaisidament. Trigòssa sas bòtas negras sul pelsòl. Estranhament, nimai per la nèu que defòra recobrís lo solat, sas bòtas son netas. Daissan pas cap de pesadas banhadas sul plancat. Aquò’s aquò la magia d’aquela nuèit non parièra. Cada estèla dins lo cèl, cada instant que degruna, cada agulha del sapin pòrta son miracle. Lo mainadet sentís pas mai l’apesantor que lo deuriá téner pegat al sòl. Ven de dintrar dins una autra dimension. L’odor requista e lena de la resina de l’arbre embauma l’ostal tot. Ven apasimar l’esperit de l’enfant.

Pasmens, dins una mièja consciéncia, còpsec lo dròlle se maina que l’anar del Paire Nadal es la d’un òme vièlh, emai revièlh. Li pòt pas balhar una edat que se’n pòt pas balhar a un vielhachon, mas lo mainatge a lèu fach de calcular que d’annadas deu n’aver plan mai que son papeta Carles. Es tot vist qu’a de mal a levar sas cambas. Sos braces son cargats dels cadèus, çò que l’empacha de se poder apevar sus una cana. Un moment donat pausa son coide sus lo relaisset de la bibliotèca per dire de préner vam abans d’azardar un pas suplementari. Son buf es a l’encòp cortet e espés. Pantuga. Qual sap se seriá pas cardiac coma lo papeta Rogièr ?

Mas lo portaire de joguets es un òme coratjós e valent. Ni per semblar patir, s’endevina ça que la un sorire permanent entre sa mostacha e la mosca tufeta que li sembla voler dintrar dins la boca. De totjorn e de pertot la generositat es sorisenta.

L’Òme Nadal pausa lo paquet cadèu de l’ordinador sus lo coissin que pòrta lo prenom de Clamenç. Mas lèu se maina que lo paquet cadèu per Òbria es plan tròp pichon per poder claure una pepeta tan bèla que la qu’es estada comandada. En una liuçada d’esperit l’encantament de Nadal fa plaça a la realitat de las contingéncias materialas. Li cal intervenir lèu-lèu se vòl pas véser deman de matin sa capdèta plorar de decepcion. De cap de biais la vòl pas véser malurosa un jorn de Nadal. Li cal far quicòm tant qu’es encara ora. Li cal intervenir al prèp de l’Òme vengut de delà las nèus. I dèu aver error endacòm. Vei pas d’autra solucion que de sortir de son amagatal. Crenta la reaccion del Barbut mas pòt pas far autrament e compta sus sa magnanimitat. Sap qu’una nuèit de Nadal non pòt èsser res mens que cargada de noblessa e de claméncia. Lentament, Clamenç buta la pòrta de son recaptador.

Lo Paire Nadal lo vei aparéisser e se desplagar sens èsser estonat. Coma se de tot temps aviá sabut qu’èra aquí a l’espiar. Se despartís pas son sorire per aquó. Aquela actitud manca pas d’impressionar lo drollet, mas l’empacha pas de se lançar.

- Bona nuèit Paire Nadal.

- E bona nuèit mon dròlle. Mas diga-me que fas aquí a n’aquesta ora ? La teu plaça seriá pas d’èsser al lièch e de dormir ?

- Si-ben-tant, Paire Nadal, mas me poguèri pas endormir. Alavetz, me pensèri venir al vòstre rescontre. Emai faguèri plan que me maini que sètz a vos enganar per çò qu’es del present per ma sorreta Òbria.

- Ta sorreta Òbria ?

- Justament, ela… devètz aver recebut una letra de comanda dins la quala demanda una tostona plan pus granda que la que i portatz. La voldriá tan nauta coma es ela. La voldriá d’aquela nautor, e Clamenç de mostrar de sa man la nautor de sa sòrre.

- As certament rason, Clamenç, vau verificar.

Lo dròlle es espantat de constatar que l’Òme Nadal sap son prenom. Benlèu per l’aver legit sul coissin ? Pensa pas. Lo vegèt pas legir. Deu èsser un poder dels Paires Nadal de conéisser totes los prenoms dels mainatges per cada ostal. Deu aver de memòria.

- De memòria n’aviái quand èri pus jove, mas ara d’ont mai va e d’ont mai m’escapa.

Lo drollet es tornamai espantat de se mainar que lo Vièlh Barbut a la capacitat de legir dins sas pensadas. Es solide d’aver pas prononciat lo mot de « memòria ». Es ben que deu aver lo poder de captar las pensadas del monde. Es un encantament. Un de mai, pròpri a la nuèit de Nadal.

D’una man tremolanta lo vielhachon arriba maladrechament de tira de la pòcha drecha de sa manrega un manat de letras.

- Per véser ont ne soi… Las passa una aprèp l’autra. Aquò li demanda de temps talament sas mans tremòlan. D’ont mai que los gants blancs que pòrta, emai per èsser fins, li son pas de biais. Finalament n’arriba a la qu’Òbria e Clamenç li faguèron portar per la grua messagièra. Clamenç la reconeis al dessenh que faguèt sus l’envolopa.

- Es aquesta ! Paire Nadal. S’exclamèt lo mainadet.

- Òc-ben, es aquesta, mercés plan, dròlle.

            Lo Vièlh vestit de roge la pòrta jos sos uèlhs. De lo véser far, malgrat sas lunetas espessas, se compren qu’i vei gaire. Lo fach de tremolar fèrme, arrenga pas las causas. La lectura dura talament que sembla una eternitat a Clamenç. Lo dròlle es en chancèla, escanat per l’incertesa. Se demanda quina va èsser la conclusion d’aquel òme que, visiblament, a de dificultats per complir son trabalh. Finalament acaba per levar lo cap.

- As rason, me soi enganat de paquet. Me cal tornar a la lièja per lo cambiar. Aurai lèu fach.

            Alavetz, lo Paire Nadal, a la velocitat d’un lemurian, fa repè e torna cap a la pòrta de l’ostal. En passant, un còp mai manca pas de s’apevar sul relaisset de la bibliotèca per dire de tornar prene un pauc de vam. Lo mainatge es còrdolent de lo veire far. Lo paure vièlh se trigòssa que n’es una pietat. A l’esquina plegada pel pès dels Nadals passats. Ça que la, tornat a la lièja furga entre los paquets que i son amolonats forra-borra. Ne pren un, l’agacha una estona, puèi lo torna pausar sens òrdre dins lo molon. Ne torna prene un autre e torna començar l’operacion sens cap de metòde.

            De darrèr la vitra de la pòrta-fenèstra Clamenç l’agacha far. Se despacienta. Se demanda se i va arribar sol, se se’n va tirar sens ajuda. D’un autre latz se vòl pas prepausar per lo mancar pas. Sap que, tanplan, los vielhachons venon malsapioses amb lo temps. Seriá pas lo cas pels Paires Nadal ?

            Finalament, pus alassat que jamai, lo Paire Nadal, totjorn a passes comptats e trigossants, torna dintrar dins l’ostal amb un paquet tot redond e pus pichon que lo precedent. Sembla claure una tometa de formatge. Res que poiriá èsser lo paquet d’una tostona de dimensions bèlas. Un còp mai s'es enganat. D’ont mai que lo paqueton qu’a dins las mans pòrta lo prenom de Beatritz.

- Qual sap se seriá pas aquò lo present per Òbria ? Cada mot de sa frasa es destacat coma se parlar li costava un esfòrç subre-uman.

- Non pas, egrègi Paire-Nadal, es pas aquò. Aqueste non es per Òbria, mas per una autra mainada. Nos cal trobar un paquet plan pus bèl.

Alavetz, lo dròlle acompanha aqueste còp lo vièlh trantalhaire a sa lièja. E justament, aquí-lai, sul demai dels autres paquets, se tròba a bèlis uèlhs vesents lo qu’es destinat a Òbria. Son prenom es escrich dessús. Foguèsse estat mièg òrb coma lo Paire Nadal l’auriá pas pogut mancar. Lo mainat lo pren e lo va pausar sul coissin de sa sòrre, al pè del sapin. Aquò fach, torna lèu sortir per grandmercejar l’Òme Nadal. L’ajuda a pujar sus son atelatge. Sos reumatismes l’empachan d’èsser plegadís e l’operacion se fa pas sens esfòrces ni dolors. Enfin, un còp sèit sus son sèti, ardit ! tira sus las tralhas e lo parelh de rèns s’elançan gentament al tròt pichon. Clamenç, entre solaç e compassion, de la man li fa un signe d’adieussiatz.

Gaujós coma un perdigalh se’n torna dins l’ostal. D’a passet e sens bruch torna dins son lièch. Deman serà fèsta dins l’ostal. Cadun aurà çò esperat e ja endevina lo bonaür de sa sòrre. Regreta pas d’aver velhat. O auriá pas fach que per Òbria seriá estat una decepcion de las bèlas. Una frustacion qu’auriá durada un an plen, fins al Nadal seguent.

Abans de s’endormir Clamenç planhís de s’èsser mainat que d’unes Paires Nadal son plan tròp vièlhs per contunhar lor trabalh. Abans de clucar los uèlhs, se fa la promessa que quand serà grand lor farà prodèl. Òc-ben, quand serà grand, e abans de venir vièlh al seu torn, prendrà la relèva. Se farà Paire Nadal.

Atin-atal

la fèsta es a l’ostal ;

Tabin-tabat

lo conte es acabat.