« La distanciacion » de Sèrgi Gairal

            I a, atal, dins la literatura occitana, d’unes autors que se’n parla pas jamai, o plan pauc. De tot biais cal ben reconéisser que la critica literària occitana es quasi inexistenta en defòra de las tres vièlhas revistas que son Reclams, Gai Saber e Òc. Avèm tanben l’universitat de Montpelhièr que fa un bon trabalh de critica, mas o fa dins una consanguinitat gaireben totala. Valent a dire que se critican, o puslèu se lausenjan, los unes los autres en demorant entre se. Sortisson pas jamai del mitan professional ont se son embarrats, a qualques excepcions prèp ; ça que la. Per eles i a los qu’an drech d’èsser citats per çò que fan partida del cortal, del mitan, de la chorma, e aquò’s tot. Dins aquelas condicions van pas parlar de çò publicat per l’Institut d’Estudis Occitans, que « d’estudis occitans » pensan èsser los sols a aver lo drech e las capacitats de ne far.

            Atanben un autor coma Sèrgi Gairal que publica majoritàriament a L’institut d’Estudis Occitans e al Grelh Roergat, serà ignorat per lo pauc de critica qu’existís. Es tras que damatge per çò que Sèrgi Gairal escriu fòrça e doncas fa córrer la lenga coma pauc d’autres autors la fan córrer. Remembri en passant que publicar d’òbras literàrias participa a la socializacion de la lenga. Sabi ben que la quantitat fa pas la qualitat, mas se las òbras de l’autor roergat son pas totas de cap-d’òbras, pasmens sa literatura, per tan leugièra foguèsse, compta. Es vertat que cal pas anar cercar dins sas òbras un segond o un tresen gra. Sas narracions son pas ermeticas, nimai sembla-ermeticas coma las d’unes autors que se voldrián de nauta volada mas que mancan d’envergadura. Son pas abstrachas mas son agradivas a legir.

            Sèrgi Gairal nos mena generalament suls sendarèls de la vida vidanta de uèi en nos escalciguent d’istòrias del cadajorn qu’arriban a de monde del comun, coma vos e ieu. Nos fa una literatura ont cadun se pòt mai o mens reconéisser. Se pòt dire que fa una literatura populara, se pòdi gausar aquela formula. « populara » dins lo sens ont se pren pas per una literatura elitista, coma d’unes se’n creson capables sens ne poder portar pròva.

            Dins aquesta publicacion Sèrgi Gairal nos conta lo desir d’enfant e lo desir de maternitat abans que venga l’obligacion, qualques còps malaisida, d’educacion. Es un sujècte plan pauc trabalhat per la literatura occitana. l’autor, amb sos limits, es vengut l’especialista de la ficcion societala del sègle XXIen coma Enric Molin foguèt lo de la debuta del sègle XXen. Conta la vida d’una femna a l’encòp esposa e maire. La psicologia que nos escalcís Sèrgi Gairal es un pauc somària, mas cal ben comprene qu’a pas agut vertadièrament l’ambicion de nos servir un roman psicologic. Per los que los seguisson dins sas òbras, amb aqueste obratge mai, Sèrgi Gairal nos faguèt de Sèrgi Gairal.

            Dins aquel roman coma dins plan maites de Sèrgi Gairal, sovent i a de repeticions, de redondàncias que plomban una mica lo fachin de la lectura. Vertat qu’aquel afar de tornar e de tornar mai a mantunes represas sus d’unas descripcions o sus d’unas impressions gastan la narracion. Malurosament aquò’s una constància en çò de Sèrgi Gairal. Ja, dins sos obratges precedents aquel biais de far es present. Es quicòm que li es pròpri mas que segurament nòs bravament a la qualitat del raconte.

Mas dins l’ensems la narracion es bona, simpla e requista. Raja coma raja la lenga orala d’uèi. Per plan dire Sèrgi Gairal fa de trobar clar, son raconte se seguís coma se seguís lo flume long de la vida. Son òbra es plan calibrada e equilibrada. Sos personatges son naturals, generalament sens la mendre perversion. Disi pas que los romans de Sèrgi Gairal son de romans de gara o de plaja, qu’aquò poiriá prene una connotacion negativa dins d’unas comprenèlas, mas dirai que son de romans de lésers. De los que permeton de descansar, de se pausar las mesolhas tot en se fasent plaser a seguir d’istòrias d’una granda umanitat autentica. Aquò’s aquò, es l’autenticitat que caracteriza mai l’òbra literària de Sèrgi Gairal.

            Los romans de Sèrgi Gairal valon mai que mai per lor lenga. Una lenga sopla e lisa, sens ficha que vos vendriá fissar lo cèl de la boca. Nos ofrís una lenga e una escritura doças coma la mèl. Se vei que la possedís e la mestreja de man de mèstre. Un plaser que seriá pecat de se’n privar.

              Pèire Rabasse

            « La distanciacion » de Sèrgi Gairal. Edicions de l’Institut d’Estudis Occitans – colleccion « Atots » N° 234. Despaus legal : tresen trimèstre de 2023. 162 paginas.

https://librairie-occitania.fr/product/gairal-sergi-la-distanciacion/