Un ostal d’edicions parisenc ven de s’interessar a la literatura occitana

            Un còp fa pas costuma, mas quand se tracha d’un bon còp, tant val lo prene quand passa. De totjorn soi estat contra l’autotraduccion e encara mai quand aqueste es publicada amb l’original. Original o soi ieu que refusi dempuèi mai d’un mièg sègle de crompar de libres bilingües. Mas mèfi ! Se soi contra lo libres bilingues, soi pas contra las traduccions. Plan lo contrari ! Mas aquestas devon paréisser dins de volumes diferents de l’original.

            Aqueste còp soi plan content. Figuratz-vos qu’un ostal d’edicions parisenc ven de s’interessar a la literatura occitana. Es quicòm de tras que rar. Talament rar qu’anam pas far la bèba e que ne cal parlar. Vertat que Magellan et Cie es pas un ostal màger, mas es regde-plan difusit e doncas per la literatura occitana una veirina dobèrta sul monde francofòne. Aquelas « Nouvelles d’Occitanie / Novèlas d’Occitania » pareisson dins una colleccion de clau, forra-borra, « Novèlas del Mali » ; « Novèlas d’Islanda » ; « Novèlas de Peró » ; « Novèlas de Còrsa » ; « Novèlas de Corèa » ; etc… ; etc… ; e ara « Novèlas d’Occitania ». Fa plaser de trobar la nacion occitana demest totes las autras nacions del monde. Aquò pòrta pròva que sèm capables de porgir e escambiar nòstre engenh amb lo demai de l’umanitat. Enfin un pauc de normalitat dins un monde d’excepcionalitat… francesa.

            La formula de la colleccion es de publicar un escapolon de novelistas del país convidat. Ja cinquanta païses son estat visitats. Atal se pòt far la virada del monde literari en qualques obratges. L’idèa es de las bonas e mercejam las edicions Magellan et Cie de l’aver butada a cima. Dont mai que dins sa présentacion, lo libre es agradivament alestit.

            L’obratge es de dimensions pichonas. A pro pena se clau cent vint paginas. D’umil vejaire, pensi que Silvan Chabaud auriá pogut ajustar qualques novèlas a las sèt que nos prepausa. Mas benlèu es estat tengut de respèctar una cèrta capacitat ? A un modèl volgut e predefinit de la colleccion ? Dins aquel cas, sas causidas per l’occitan son judiciosas que balhan un escapolon onèste de l’estat actual de la novèla occitana.

            A causit de ne balhar una per dialècte. L’opcion es discutibla coma tota opcion o pòt èsser. La seu n’es una demest d’autras. Ai ça que la retengut que pas qu’una femna èra estada seleccionada. Perqué pas aver aplicat la paritat de genre alara que n’i aviá la possibilitat ?

            Demòra la novèla en francés de Claude Faber. Que diantre ven far aquí dedins ? Tot sabent qu’aquel autor a ja publicat dins aquel ostal, cal comprene que foguèt impausat per l’editor ? Vertat es que los autors occitans francofònes son tanben d’autors occitans e que tanplan pòdon eles tanben balhar de « Novèlas d’Occitania ». Mas justament, de cap de biais Claude Faber es pas un autor occitan, mas un autor catalan. I a pas qu’a legir sa biografia en fin de volume e quitament la novèla retenguda per se mainar qu’es catalan. Es solide pas, ni fauta ni pèca, d’èsser catalan, mas quand òm es catalan òm deu èsser publicat dins « Novèlas de Catalonha ». Soi espantat d’aquela error. Aquela mescladissa ven gastar l’unitat del recuèlh qu’es presentat per èsser una remosada de novèlas d’autors occitans. Domatge d’aver rompuda l’armonia de la proposicion.

            La pus extraordinària, la pus poetica e la pus requista de las novèlas balhadas dins aqueste libre es la de Joan Ganhaire. De tot biais, e en tota subjectivitat, es la que m’agrada mai. Se tracha d’una mena de conte filosofic coma benlèu sols los Lemosins son capables de n’escalcir. Avèm aquí una narracion que se passeja dins los silencis brusents de las nuèits quand aquestas son abitadas per de voses pateticas. Cal, coma Joan Ganhaire, conéisser las anmas umanas e animalas per nos poder atal aviar suls sendarèls melodioses de mudasons improbablas. Es un dels escrivans mai complets de la literatura occitana actuala. Capita tot çò qu’entrepren e o gausa tot. D’aquela novèla no’n cal balhar lo títol : « Solitud ». Es tirada del recuèlh « Portes de l’ombre / Pòrtas de l’ombra » que fins ara coneissiái pas. Es paregut a las edicions Federòp en l’an 2 000. Lo me caldrà crompar.

            De Josí Guilhòt-Gentialon, Silvan Chabaud nos a causit una novèla d’una polida sensibilitat femenina. Curiosament, o puslèu condreitament, l’atmosfèra d’aqueste tèxte es plan auvernhata. Es un pauc coma no’n fasèm falsament la representacion : grisa e freja. Solide que son pas aqueles dos adjectius solets que pòdon qualificar Auvèrnha. Pasmens es un ambient sorne e dramatic que nos descriu Josí Guilhòt-Gentialon. Dramatic coma l’es tròp sovent la sòrt de las femnas, al passat coma al present.

            Pèrla dins l’ustra, lo recuèlh s’acaba amb una novèla de Florian Vernet qu’es pas mai necite de presentar. Se tracha d’un rescontre al delà lo delà de l’endelà… se me seguissètz. Amb aquel autor anam totjorn d’un endacòm mai a un autre, sens pausa ni lassièra.

            Ni per totas sas qualitats aquel recuèlh es pas qu’una ulhada menèla de la riquesa insospechabla de la novèla occitana que dont mai va, d’ont mai se pòrta plan.

             Pèire Rabasse

            « Nouvelles d’Occitanie » jos la direccion de Silvan Chabaud. Edicions Magellan et Cie. Colleccion « Nouvelles du monde ». Despaus legal : tresen trimèstre de 2022. 120 paginas.

https://editions-magellan.com/livres/nouvelles-doccitanie/