Lo rabassier bigame, de Luc Delestre

            De Luc Delestre, autor del roman « Lo rabassier bigame » se sap pas grand causa, se non èra l’autobiografia fantasierosa e umoristica que se tròba en quatrena de pagina : « Auriái degut èsser notari o fonccionari, mas una error d’agulhatge me transformèt en nomada cavant sa rega sus la planeta (…) A desfaut d’èsser pintre, monjeta o agent secret, me soi mes a escriure ».

Fins ara, sembla èsser l’autor pas que d’aqueste roman. Una òbra remirablament revirada per Beatritz Briole-Barbui e editat amb l’ajuda de las associacions « Ben lèu » d’Aurenja e de la seccion vauclusana de l’Institut d’Estudis Occitans. Aqueste roman paregut en 2012 m’èra passat per malhas. Pròva un còp mai que se fan de causas al nivèl local, mas qu’aquelas accions mancan d’una difusion nacionala. L’ideal, per una bona difusion de la cultura nòstra, seriá que quand quicòm se fa a Niça, aquela causa siá coneguda a Bordèu. Avèm qualques mejans qu’o permeton, mas sovent oblidèm de los utilizar.

            Aqueste roman de Luc Delestre dintra dins çò que sembla èsser un espaci pròpri a la literatura provençala : lo de l’exploracion del monde rabassòl. Dins lo domèni se pòt pas passar lis sus los dos romans de Nicòla Faucon-Pellet que l’un n’es « Le secret de la Rabassière / Lo secret de la Rabassièra » tradusit per la Paura Maria-Cristina Còsta-Rixte e « La Rabassièra al país dels pastres – La Rabassière au pays des bergers » qu’el tanben s’ameritariá d’èsser portat a l’occitan. Tocant a la valor culturala de la rabassa, dins son prefaci Bernat Vaton precisa : « La rabassa es pas solament una valor mercanda e culinària agradiva : es mai qu’aquò. La rabassa es al centre d’un monde secret e fòrça viu dins Vauclusa. Fa partida de la cultura del país, cultura que son element capital es la lenga ».

            Dins l’òbra de Luc Delestre qu’acabi de legir se tracha de l’istòria remirablament contada d’un estrangièr vengut de las Isclas Britanicas qu’arriba dins un vilatjòt de Provença. L’autor descriu la vida del vilatge amb acuitat e amusament. De la psicologia del monde que descobrís, res li escapa pas, o pauc se’n manca. Luc Delestre a l’esperit trufandièr e ne fa aprofechar sos legeires.

            Adoncas lo novèl vengut, lo novèl estatjant, es tras que misteriós. Se sap pas res del seu passat. Tot çò que se sap d’el es çò que fa en dirècte al vilatge. Çò qu’espanta mai lo monde es que, nimai per èsser del Nòrd, sembla plan conéisser la rabassicultura. Per rabassejar n’i a pas un autre. A lo nas mai fin que los que son nascuts (e concebuts se ne vira) dins una rabassièra. A quitament lo nas mai fin que lo dels gosses rabassaires. Atanben aquel don, aquela capacitat excepcionala tirada o venguda de degun sap pas ont, manca pas de far de geloses al vilatge. Sèm aquí dins una encontrada ont la rabassa es mai qu’un plaser, es tanben una economia. Alavetz, entre los productors la concuréncia pòt èsser ferotja. E quand un estrangièr ven s’apondre, per efraccion segon los autoctònes, al mercat, aquò o cambavira tot. Lo Conselh Municipal es lèu en boliment.

            Dont mai s’a n’aquò se ven ajustar que doas femnas, doas amigas, tomban en meteis temps amorosas de l’estrangièr (se saurà pus tard qu’es irlandés). Un òme que, o cal dire, manca pas de fachin. Çò que mai atira aquelas doas dònas es segurament lo mistèri que rebala a l’entorn de lor galant. Benlèu que s’i metan a doas per ensajar d’esclairir son secret ? Qual sap s’esperan pas una revelacion al moment de qualques confidéncias escalcidas sul cabeç ? Lo fach es, que las doas amigas s’entendon per despartir lo meteis amant : un còp s’i fa l’una, un còp l’autra. Çò que manca pas de far escandal. Ne cal pas mai per que l’estrangièr venga naturalament lo « Rabassièr bigam ». Una situacion que, plan solide, adutz rancuras e trufariás a n’acabar pas pus.

            Aquel roman se legís amb delèit. Lo sol pichon repròchi que s’i pòt far es que s’acaba en biscoeta. La casuda es un bocin brutala e de mal comprene, quitament confusa. Mentretant, çò de pauc o pro susprenent dins aquel roman es la natura del narrator. Mas sus aquel sicut vo’n disi pas mai. Se volètz saber qual es aqueste contaire inesperat, alavetz soi segur qu’aurètz èime de crompar aqueste roman que ven onorablament portar pèira a la literatura occitana. Remembram qu’ara se pòt legir siá en lenga nòstra, siá en francés. Las doas edicions èssent asseguradas pel meteis ostal d’edicion.

                Pèire Rabasse

            « Lo rabassier bigame » de Luc Delestre. Edicions Elan Sud - colleccion « Terraire ». despaus legal : genièr de 2012. 120 paginas.