/image%2F0568858%2F20140111%2Fob_0348f4_logo-pno-jpg){kind=logo}
Aqueste escrich de Tederic Offre, sembla un raconte o una cronica. Se tracha, se gausi dire, de la descripcion d’un confinament abans ora. Non pas d’un confinament sanitari, mas per rasons d’insularitat sus una iscla pichona perduda al mitan de l’ocean Indian. Seriá quitament pas la pena de nomenar aquel ocean talament que, de tot biais, totes, quines que foguèssen, son immenses.
Alavetz, aquí un trentenat d’òmes, -i a pas cap de femna-, son a ivernejar. Se poiriá pensar que i a gaire a contar sus una comunitat que viu atal a « pòrtas barradas ». Bogre que non ! Una societat umana, per tant estequida que foguèsse, demòra ça que la una societat umana amb totas sas qualitats e totes sos defauts. Aquò fa que n’i a totjorn per contar. E per un bon escrivan, çò qu’es lo cas de Tederic Offre, n’i auriá per escriure mantunes volums. A i soscar plan, pas que l’observacion del rescontre de doas personas es una mina d’inspiracion per lo qu’a d’uèlhs per véser, d’aurelhas per ausir, de nas per sentir, de mans per tocar e subretot un cap per analisar. Pas besonh de plan de psicologia per véser nadar los individús dins lo jòc de lor umanitat.
Aquela descripcion d’una societat clausa sus ela-meteissa èra una escomesa literària de las bèlas que Tederic Offre foguèt capable de menar a bon pro. O faguèt amb engèni que la causa, de prima pausa, èra pas evidenta. Aquel obratge es, a de mai, una originalitat dins la literatura nòstra. Jamai se dirà pas pro la riquesa e la diversitat de l’escritura occitana. Una reacion de subrevida per una lenga al moment de far son darrièr badalh ? Un subresaut de dignitat al moment d’una mòrt inica volguda pel poder imperialista francés ? Cossí que siá e cossí que ne virèsse, los escrivans nòstres son al rendètz-vos de l’istòria. Aquesta retendrà que fins a la fin, l’engèni artistic d’òc se sapièt exprimir e o faguèt d’un biais que cadun, a travèrs los sègles a venir ne poirà jutjar. Per çò que, a part l’imperialisme francés cremèsse las bibliotècas occitanas per daissar pas traças de son crimi, -çò qu’es pas a exclaure-, los escrichs demòran e son testimònis del passat. Condreitament, d’unes militants dels dreches nacionals occitans o an comprés qu’escrivan, que cantan, que musiquejan, que jogan la comèdia, que dançan, que pintran, qu’escalpran e que s’exprimisson segon lor èime occitan. O fan sens mejans e de mai en mai dins la desaprobacion dels poders colonials, que foguèssen politics e mediatics.
Per ne tornar al libre de Tederic Offre, los que son volontariament embarrats sus l’isclòt quasi desèrt, sabon ben qu’ivernar es una parentèsi dins una vida. Es dire per un temps « adieu » a la seu familha e als seus amics. Es se retrobar solet al mitan d’una còla pichona d’autras individualitats, elas tanben volontariament isoladas. D’unes i son benlèu per un temps d’introspeccion esperituala per fin de tornar prene, s’un jorn aquò ne vira, lo camin de la vida. Ni per tot, aqueles òmes an sentit lo besonh d’un temps monacal per se retrobar.
En autarcia sus lor isclòt an l’impression de virar coma o fan los peisses dins lor aqüarium, mas es pas qu’una impression. De fach, se’n passan de causas dins aquela societat estrechida. D’ont mai l’espaci vital es estrech, e d’ont mai las relacions umanas venon complicadas. Es una lei naturala intangibla. Malgrat la bona volontat de cadun, se pòt qu’a un moment o a un autre qualqu’un, per accident, prautiguèsse los agacins d’un companh. Aquò pòt èsser factor de rancura dins un monde ont la solidarita del grop es indispensabla a sa subrevida. Son aquelas relacions que nos conta Tederic Offre dins son obratge. Mas pas sonque, i a tanben las relacions entre aqueles reclauses e lor environament natural gaire espitalièr. E se los òmes fan que passar, la natura, ela, demòra immudabla, o pauc se’n manca. Los òmes son negats dins una « oceana languison » per reprene lo mot polit de l’autor.
Dins aquel raconte fictiu, una scèna que ieu m’agradèt mai, aquò’s l’autopsia de l’otaria practicada pel medecin del grop. La causa es tractada sus un registre borlesc de primièra borra. En mai de la qualitat lengatgièra de l’autor, cal ajustar d’unes passatges bèls d’una requista poesia. Son engèni literari clau en filigrana una subtila sensibilitat qu’encanta lo legeire.
Tederic Offre fa una escritura a l’encòp rica, sarrada e linda. Fa una òbra rara dins lo cortal de la literatura occitana. Se sentís que darrèr aquel obratge i a d’oradas e d’oradas de trabalh. La frasa es plan bastida, cada mot sembla pesat e causit segon sa color per èsser inserit dins l’arcolan d’una pròsa mirgalhada a plec e a plaser. Aquela escritura regala lo legeire tre las paginas primièras del libre. Son provençal es aquí per balhar una nòta d’exotisme dialectal e gaire mai. Sas referéncias (volontàrias o non) a un estandard son plan nombrosas que non pas sas inclinasons a un iperdialectalisme dins lo qual sovent los etnolingüistas a l’occitana se van pèrdre per ensajar de balhar una connotacion scientifica a una òbra que, sovent, deuriá demorar unicament literària. Es un pauc la malautiá de la literatura contemporanèa nòstra. Aquí ont los escrivans deurián daissar parlar pas que lor esperit e sensibilitat, d’unes s’atissan a i metre una sembla sciéncia lingüistica. La lenga nòstra es pas encara mòrta que d’unes la voldrián autopsiar, la voldrián dissecar per saber çò qu’a dins sas tripas allòc de trabalhar a la salvar en la socializant. Es pas lo cas de Tederic Offre qu’urosament per nosaus se pren pas per un lingüista. O disi un còp de mai : de lingüistas n’avèm plan mai que çò que fa besonh. Disi pas que ne calgue pas, mas tròp gasta lo jòc.
Per ne tornar a l’escritura de Tederic Offre, çò que sauta tanlèu al nas es que la fa naturala. A visiblament trabalhat a defugir tota farlabicada, çò que deguèt èsser una gasanha laboriosa ; laboriosa mas capitada que la resulta es aquí per o provar e o pròva del melhor biais. Es granada e gaujosa a ne regaudir mai d’un.
Çò que regreti bravament e que m’atristesís, es que l’autor, dins aquel obratge aja mesclat la lenga nòstra amb la que l’escana. Es una tissa vièlha de somission de la part d’unes intellectuals occitans de voler emplegar lo francés. Benlèu per far remarcar que s’escrivan en occitan, aurián tanplan pogut o far en francés ? Gausi pas o pensar. Mas se diriá que d’unes an totjorn paur de passar per analfabètas en lenga imperiala. Lo « must » per d’autres, que se creson mai degordits, es d’emplegar d’aicí e d’ailà qualques frasas en anglés per mostrar tot l’espandi de lor cultura. Presentament, quand Tederic Offre cita lo jornal de l’ivernatge alestit per Un a destinacion dels Autres, o fa a còps dins la lenga originala qu’es lo francés, a còps tradusit en occitan. A pas sabut causir una tenguda unica. A prepaus de las citacions en francés, a pas jamai soscat l’autor que s’aviá escrich son libre en serbocroata o en portugués seriá estat obligat de tradusir totas sas fictivas citacions ? A pas jamai soscat Tederic Offre que nòstres compatriòtas de l’Estat italian coneisson benlèu pas totes lo francés ? La dignitat nòstra auriá volgut qu’aqueles tròces nos foguèsson, coma lo demai del libre, estat balhats en lenga nòstra. Las literaturas, quinas que foguèsson, s’acomòdan mal dels entremesclaments e mescladissas lingüistics.
Rai d’aquò ! Aviái mai d’un còp ausit dire de ben de « Lo luec d’enluec » de Tederic Offre. Atanben, sovent me diguèri : « Aquel libre d’aquí lo te cal pas mancar ». mas la vida essent çò qu’es, nimai per èsser un amator mai o mens afogat de literatura nòstra, me calguèt esperar l’escasença de l’Universitat Occitana d’Estiu de Nimes de 2022 per enfin lo crompar. Bona pesca ! Crenti pas d’o dire, es un dels libres melhors qu’ai legit dempuèi de temps. Es a mon vejaire un raconte mai o mens fictiu de mancar pas.
Pèire Rabasse
« Lo luec d’enluec » de Tederic Offre. Edicions Trabucaire. Colleccion « Pròsa occitana ». acabat d’imprimir lo 15 d’octobre de 2016. 133 paginas.
/image%2F0568858%2F20221217%2Fob_61ca39_lo-luec-d-enluec-thierry-offre.jpg)
« Lo luec d’enluec » de Thierry Offre