D’Alan Roch : Mit-òc-logias

            Primièrament e abans causa autra, çò que me sembla onèste es de saludar tot lo trabalh fach per la seccion audenca de l’Institut d’Estudis Occitans. Un trabalh que s’escalona tot lo sanclame de l’annada. Sas activitats son multiplas : organizacion de fèstas dins de vilatges, programacion de concèrts e recitals, velhadas de contes, exposicions de tota mena tocant totes los sicuts de la vida vidanta, seradas literàrias, intervencions publicas divèrsas per promòure l’identitat nòstra e, plan solide, l’edicion.

            L’edicion es una activitat tan anciana coma pòt l’èsser la seccion d’Aude de l’I.E.O., que, tre sa debuta agèt per amira de publicar los escrivans del departament. Tantes libres espeliguèron que, ne voler far de cap lo catalòg, m’es impossible. Demest tot çò de publicar cal benlèu far una mencion particulara per la famosa e rica colleccion « Vendémias » que regularament nos porgís quicòm de nòu. Mas doblidarai pas nimai los remirables obratges consacrats al rugbi de XIII, una de las nombrosas passions d’Alan Roch.

            D’uèi causissi de vos presentar « Mit-òc-logias » un librilhon del poèta-contaire Alan Roch. L’autor, vos farai pas l’escòrna de lo vos presentar. Gausi pas imaginar una segonda que qualqu’un capable de legir en occitan coneguèsse pas Alan Roch. Dempuèi mai de mièg sègle es l’òme-orquestra de l’occitanisme, non pas sonca dins Aude e Lengadòc-bas, mas en Occitània tota. Qual auriá pas jamai crosat Alan Roch dins una manifèstacion reivindicativa o culturala ? Qual auriá pas jamai legit l’occitanista de La Trivala (auriái pogut escriure « Carcassona » mas lo centre occitan d’Aude es pas lo cap-luòc del departament, mas plan son barri de La Trivala) dins qualques revistas ?

            Que siá en occitan o dins quina lenga que foguèsse, l’art del jòcs de mots es quicòm d’azardós. Emai es vertat que segon lo vejaire, o puslèu la sensibilitat, de cadun, lo meteis jòc de mot pòt èsser mai o mens plan recebut. Los que coma Alan Roch se lançan dins aquela mena de gasanha, prenon de riscas. La risca de tombar a costat de l’efècte esperat, plan solide, mas tanben la risca de rebutar lo legeire que, emai los jòcs de mots foguèssen capitats, pòdon a la longa alassar lo monde. Aquela mena de joglariá demanda una coneissença fonsa de la lenga. La fantasiá es una bona causa, mas se ne vira lo tròp de fantasiá pòt tuar lo jòc. Tot aquò son de causas qu’Alan Roch sap abans de publicar sas òbras. O sap per n’èsser pas a son primièr ensag. A ja publicat un planponh de librilhons d’aquesta mena. Un òme avertit ne val dos, e quand l’autor audenc se decidís a publicar sos poèmas-jòcs pòt pas ignorar que d’unes pòdon far tsit, e quitament pataflof.

            Emai se los poèmòts son destinats als enfants, es pas la pena -e subretot pas- de lor propausar quicòm de completament ninòi. Es aquí lo dangièr : tombar dins la trapèla de propausar als enfants de tèxts que los farián regressar puslèu que lo contrari. Per çò que mèfi ! Tocant als jòcs de mots, los mainatges son pas los darrièrs a ne far. Per eles, se gausi dire, es una disciplina espontanèa. Ne fan coma polsan. N’i a quitament que lor venon naturalament sens aver a los cercar longament. Òc-ben, per d’esperits simples, la poesia es naturala.

            En publicant aqueles tèxts, Alan Roch a pres la risca d’èsser, almens per part, incomprés. Lo jòc de mot es una alquimia que cal manejar amb precaucion, se que non risca de vos limpar de pels pòts e càser pel sòl per s’i anar lamentablament esclafar. Es de nitroglicerina verbala qu’es d’emplegar amb mesura e prudéncia.

            Me sembla que dins aqueste recuèlh los poèmas los mai capitats son justament los qu’emplegan pas de jòcs de mots. M’agrada, entre maites, « Na Loba a la finèstra ». Aquesta variacion apevada sus la tradicion literària classica nòstra es plan mai cargada emocionalament que non pas los jòcs de mots, emai foguèssen los melhors e los mièlhs capitats.

            Coma o ditz tan plan Alan Roch, « A la debuta, èra la paraula. Los contaires son los ligams dels temps dempuèi la nuèit de las paraulas, del temps que las bèstias parlavan, del temps qu’un òme o una femna gaitèt en rè per melhor avançar e diguèt : Un còp èra… ». Alavetz, lo cal creire sus paraula e amb el contunhar de trabalhar la lenga nòstra pels grands coma pels pichons. S’ai un conselh a vos balhar : anatz furgar dins la colleccion « Vendémias » de l’I.E.O. Aude. Es un tresaur vertadièr, segur que i pescarètz vòstre bonaür.

Patatic, patatòc, patatac !

Aquí l’istòria del drac patrac e manhac.

             Pèire Rabasse

            « Mit-òc-logias » d’Alan Roch. Edicions de la seccion d’Aude de l’Institut d’Estudis Occitans – colleccion « Vendémias ». Despaus legal : segond trimèstre de 2022. 24 paginas.

De comandar a IEO-AUDE BP 51042 11860-Carcassona Cedex
Arcanèls : 10 € + 2 € de pòrt
Mit-Òc-Logias : 5 € + 1,20 € de pòrt