« Guillaume le faydit » de Jacme Pince

            Aquela presentacion de libre s’amerita una informacion preliminària a prepaus, o aurètz comprés, del nom de l’autor. Non, se tracha pas del Jacme Pince que collabòra regularament al Lugarn e qu’anima l’associacion ciutadana « Occitania e libertat », mas d’un omonim que siá del nom d’ostal coma del prenom. Talament qu’aprèp aver legit la quatrena de cobèrta e aver descobèrt que l’autor de « Guillaume le faydit – Guilhem lo faidit » èra tanben d’Arièja, demandèri al militant politic Jacme Pince se -benlèu per azard- coneissiá l’autor Jacme Pince. Es pas lo cas, mas coneissiá l’escrivan « de nom », fraita de lo conéisser « de relacion ». Atal n’es que los azards fan qu’un Jacme Pince ne pòt, non pas amagar, mas completar un autre. Notarem ça que la que l’animator de « Occitania e libertat » es tanben escrivan e que li arriba de publicar de poesias d’una granda sensibilitat.

            Alavetz, de l’autor de l’obratge que n’es question aicí e ara, sabèm que s’èra originari d’Arièja, immigrèt dins lo Massiu Central. Deuriái metre « immigrèt » entre verguetas qu’emai al Nòrd d’Auvèrnha, un Occitan es totjorn en çò seu e non sauriá, de cap de biais, èsser immigrat. Aquela quatrena de cobèrta precisa que l’autor « ajusta una pèira suplementària a la presa de consciéncia de l’identitat occitana de cara a una espleitacion sovent mercantila de l’Istòria ». Se pòt dire que l’òme aviá (malurosament nos quitèt) al mens una sensibilitat nacionala occitana, se que non una vertadièra afirmacion nacionala. D’efièch, s’escriu pas un libre atal sens una volontat de participar al revelh, o al mens al manteniment, d’una Istòria nacionala que nos es pròpria. Aqueste libre dintra dins la tièra, ja longa, de la bibliografia dels romans istorics occitans escrichs en francés. O torni dire un còp mai, totes aqueles romans an vocacion, un jorn o l’autre, a se retrobar en lenga nòstra.

            Anatz subretot pas pensar qu’aqueste autor aja pas agut una consciéncia nacionala occitana. Ne vòli per pròva que dedica aqueste obratge a « Totes los que, al Tibet, en Somalia, al Chiapàs, en Palestina, en Chechenia e pertot de pel monde se baton d’aquestes jorns contra una ideologia dominanta ». Plan solide, e a mon vejaire, faguèt pròva d’un pauc de coardiá en mencionant pas los pòbles còrse, breton, basc, catalan e occitan, eles tanben victimas de l’ideologia supremacista franchimanda. Los mencionèt pas de tinta patenta, mas segur que l’autor se deguèt pensar que los legeires, e subretot los legeires occitans, anavan condreitament completar la tièra. Ça que la, e o torni dire e escriure, quand escrivèm avèm pas mestièr a nos arrestar de longa en camin : quand se menciona la tièra de las nacions colonizadas, cal subretot pas oblidar d’i portar la nacion occitana, d’ont mai quand l’autor de la tièra es un quiti occitan.

            Mas, s’o volètz plan, visitem ara l’obratge. Pendent lo sètge interminable de Tèrmas, Guilhem lo faidit (e doncas l’autor) resumís plan lo perqué del cossí de la desfacha occitana. Alara que los assetjats espèran de bada l’ajuda dels senhors e princis occitans, l’òma fa lo terrible constat : « Se d’ajudas i deviá aver, s’erián ja arribadas, mas dempuèi totjorn cadun viu per son fèu esperant que sol lo vesin serà tocat. Cadun pensa aquò amb quitament la reirepensada que l’aflaquiment del vesin li serà favorable. Mas pecaire ! Qual a comprés demest las gents d’Òc que se tracha pas d’una guèrra de fèu contra fèu, mas d’una conquista globala, sens pietat e que lèu lo país serà despeçat tròces per tròces ? ». Vòli pas extrapolar, mas aquò me pòrta pensar a la situacion actuala en çò dels occitanistas ont cadun vei pas pus luènh que son pichon fèu, sens enfaciar que lo combat que menam d’uèi necessita, coma a l’Edat-Mejana, la solidaritat de totes. Aquò’s la desunion dels senhors occitans que permetèt una invasion aisida. S’èron anats al combat totes amassa e al meteis temps, los Franchimands aurián pres una tanada de primièra e se’n serián tornats d’ont venián, la coa entre las cambas. Mas, aquò se sap ben pro, l’Istòria s’estudís mas se torna pas far. Emai se, solide, avèm urosament qualques bons romancièrs per nos far tornar pujar dins lo temps e nos far somiar una mica.

            L’autor coneis plan l’Istòria medievala nòstra e particularament los eveniments que marquèron la guèrra d’invasiment. Ne fa una interpretacion romanesca que pòt pas qu’encantar l’Occitan que legís son òbra. Dintram aquí dins lo roman nacional, çò que per ieu es pas brica pejoratiu vist que tota nacion a son istòria pròpria e Occitània es del nombre. Plan solide se tracha pas de fabricar un roman nacional de farlabica ont tot seriá inventat de cap en cima e sens discerniment. Lo roman nacional l’entendi coma lo raconte dels eveniments reals que marquèron l’Istòria d’un país, sens los desnaturar d’un biais demasiat. Vertat que lo roman nacional es selectiu e reten pas que los eveniments positius de l’Istòria nacionala per daissar las calamitats dins l’ombrina. En un mot, lo roman nacional es lo recuèlh dels sovenirs melhors d’una nacion. Es d’istòria parciala, cèrtas, mas es lo genre qu’o vòl e, tornèm o dire, tota nacion a sos eròis nacionals. La resisténcia que los faidits menèron contra l’invasiment francés es part de nòstra roman nacional e doncas es plan natural que d’escrivans occitans se sasiscan d’aquela temporada istorica per brodar dessús e nos ofrir qualques emocions sul sicut. Jacme Pince fa partida d’aqueles escrivans e desmerita pas dins la practica del genre.

            « Amics, lo temps de la reconquista es alavetz vengut, al mens esperem-o. Lèu un còp las fòrças nòstras recampadas e los amics nòstres amassats, anam tornar partir a l’assaut dels Franceses. L’astrada non pòt èsser de longa del meteis costat, caldrà ben qu’un jorn los Franceses tombèsson del marrit latz ». Fin finala l’eròi del roman servís a l’autor de fial conductor per escalcir cronologicament la guèrra d’envasiment e la resisténcia que congreèt. Ne coneis totes los eveniments e totas las peripecias que nos remembra dins aquel obratge en los colorant de sas tintas pròprias.

            Jacme Pince, coma son omonim de « Occitania e libertat » possedís perfièchament l’istòria medievala de Lengadòc. La sap tornar interpretar amb un tal engenh que lo legeire, emai lo mai format a l’istòria nòstra, s’enuèja pas una segonda a la lectura de son libre. Aquí probablament lo torn de fòrça de Jacme Pince.

                   Pèire Rabasse

            « Guillaume le faydit » de Jacme Pince. Edicions Créer. Acabat d’imprimir en abrial de 2004. 300 paginas.

https://www.decitre.fr/livres/guillaume-le-faydit-9782848190150.html