Òsca al Lector de la Val, valenta associacion literària

            Coma cada an, l’associacion « Lo lector de la Val » qu’es un recampament de bibliofils del País Tolosan, publica son recuèlh de novèlas literàrias. Aquel obratge es una garba de las novèlas que li son estadas mandadas per son concors. En 2021 l’incipit èra « Aquel jorn, se n’èra anada vendre los uòus al mercat, coma cada dijòus ». Ongan, Lo Lector de la Val a tornamai recebut un fum de tèxtes. Tant e plan que la causida de çò per publicar e enregistrar deu èsser estat un vertadièr copacap. D’efièch, per çò que tòca lo concors en lenga nòstra, la qualitat es al rendètz-vos. Dins la categoria adultes, entre los novelaris e los que son ja acostumats a mandar, la diferéncia se fa gaireben pas. Se destria pas los unes dels autres talament d’un costat coma de l’autre, las plumas son plan talhadas. Cada an aquel recuèlh es esperat pels amators de novèlas e jamai aquestes son estat decebuts. 2021 es un tan bon millesim que sos precedents. Òsca al Lector de la Val, valenta associacion literària que nos ofrís un tan lusent joièl.

            La part occitana del recuèlh comença per un tèxte Joan-Pèire Sanchez. Un òme que demòra a Saussinas en Lengadòc-bas. Se tracha d’un tèxte pro long (pasmens de onze paginas) amb una plan bona inventivitat. Se sentís un aquí-lai autor qu’escriu amb aisidença e que benlèu, nimai per èsser gaire conegut fins ara dins las Letras occitanas, es un acostumat de la literatura. Sa novèla « Lo còdol negre » es d’una grand sensibilitat poetica. Es subretot escricha dins una lenga mestrejada a plec. Joan-Pèire Sanchez fa una escritura agradiva e gaujosa qu’es una excellenta introduccion al recuèlh.

            « Per la glòria de Dieu » de Nicolau Granièr, es lo tèxte segond. Se tracha d’una narracion que pauc a cha pauc mena lo legeire cap a una tombada que, malgrat los esfòrces de l’autor, es pas tan susprenenta qu’aquò talament ara se coneis lo fanatisme congreat per la religion musulmana. Çò mai interessant benlèu per la lenga nòstra es que lo tèxte siá escrich en dialècte lemosin, çò que demòstra, se n’èra encara besonh, qu’aquel concors es conegut pertot dins lo país.

            Lo tèxte de l’Albigesa Maria-Elena Maurièrs-Novèl es un conte. Un conte que fariá per Nadal que i es question de nativitat. Una nativitat excepcionala e misteriosa coma conven per un conte. L’encantament i es. Per çò qu’es de la forma, se la lenga es neta, manca benlèu un pauc de riquesa idiomatica. Rai ! Es en escrivent que nos fasèm escrivans.

            La classa de Primièra del licèu Ferdinant Foch de Rodés a tanben mandat pel concors. Se tracha de « La petroleta o pas res ». Tornamai una mena de conte de sciéncia ficcion plen d’imaginacion e de fantasiá. Se parli de conte es per çò que l’estructura d’aquel escrich es plan la del conte amb una situacion particulara que, tal un repic, torna regularament. Es fargat sus una alternància entre sòmi e realitat çò que porgís un vertadièr embelinament. Supausi que la classa, tot en trabalhant la lenga e la trabalhant plan, se deguèt tanben amusar un bocin a alestir aquela engenhosa novèla. Una pèça qu’es aquí per renfortir la diversitat de çò que, cada an, recep la jurada del concors e que, per tant, es publicat dins lo recuèlh. Un libre totjorn claufit de suspresas que los legeires s’alassan pas de descobrir.

            A la fin del recuèlh se tròban las novèlas presentadas, sovent collectivament, per los escolans. Se sovent l’inspiracion i es presenta, çò que desfauta un pauc es la mestresa de la lenga. Es mai que mai al nivèl sintaxic que paureja. Dins « La Dòna blava » de Miriam Peiràs se pòt legir « Lo temps èra clement » en plaça de « Fasiá bèl temps » o alara una autra locucion d’aquel calibre per fin de defugir tota viradura lengatgièra franchimanda. Mas aquò rai ! Es en se cremant que se ven faure. Amb lo temps es probable que, se contunha dins la dralha causida, tornarèm ausir parlar un jorn de la collegiana carcassonesa. Urosament, l’inexperiéncia es pas jamai estada sinonima de manca d’engenh.

            Se me pòdi permetre una pichona suggestion als bailes del « Lector de la Val », es de benlèu inserir dins lo recuèlh una pichona biografia de cada autor publicat. Res de plan long, mas una pichona notícia amb son lòc de residéncia (aquò ja mencionat), son edat, sa profession e tanben sos lésers e passatemps favorits, e per acabar sos centres d’interèsses. Aquò nos permetriá de fa un minimum coneissença amb el. Aquela presentacion en quatre linhas porgiriá una debuta de complicitat entre autor e legeire.

            La particularitat d’aquela edicion es que lo libre se pòt crompar solet o alara acompanhat del disc que pòrta los tèxtes enregistrats. Aquò fa bravament de son (atal dison los professionals) per las emission radiofonicas en lenga nòstra que n’an plan besonh. Convidi los animators radiofonics a utilizar aquela produccion mesa a posita per pas plan car. Aquela possibilitat de crompar siá lo libre, siá lo CD, siá los dos a l’encòp deu acontentar tot lo monde ; los que vòlon pas legir e los que pensan que la literatura es plan mai facha per èsser legida qu’escotada.

              Pèire Rabasse

 « Còps de teatre sul mercat - Coups de théâtre sur le marché ». Obratge collectiu. Edicions « Edite-moi ». despaus legal : agost de 2021. 152 paginas.