De Jòrdi Blanc : « Le Dieu de Jaurès »

            Tre la debuta es pas aisit de dintrar dins la lectura d’un tal obratge per lo que, coma ieu, es pas acostumat als ensages filosifics nimai a l’istòria de la filosofia. M’es estat necessari un periòd d’adaptacion per, pauc a cha pauc, encapar los conceptes metafisics desvolopats per Joan Jaurés e los filosòfes a travèrs l’istòria. D’efièch, Jòrdi Blanc met de longa e condreitament la pensada filosofica de Joan Jaurés (que cal destriar de sa pensada politica) en perspectiva amb sos predecessors. Per èsser estat professor de filosofia Joan Jaurés aviá, plan solide, legit e estudiat las òbras d’un fum de pensaires dempuèi los de l’Antiquitat fins a sos contemporanèus. Çò que dins son estudi mena Jòrdi Blanc de comparar las similituds e divergéncias de la pensada jauressiana amb la produccion especulativa a travèrs los sègles.

            Per Jòrdi Blanc, escriure aquel ensag foguèt una escomesa ardida. Revelar un Joan Jaurés cresent alara que la dòxa intellectuala d’esquèrra a pas retengut que son engatjament politic e unicament son accion publica, èra anar a contra subèrna de los que se son arrogats lo títol de gardians del temple jauressian. Revelar un cresent aquí ont los tenents de la pensada marxisanta volián véser, e véser pas, qu’un agnostic o tanplan un atèu, solide que l’autor foguèt pas aculhit coma s’auriá degut aculhir un trabalh de recèrca tras que caporal per los estudis jauressians. Jòrdi Blanc foguèt percebut per reversièr e intrús e aquò d’ont mai que son trabalh es establit sus una recèrca scientifica amadurada per d’annadas e d’annadas de trabalh. Lo comportament de sos detractors es d’ont mai regretable qu’una recèrca, quina que foguèsse, deu demorar sempre dobèrta e en evolucion que s’o es pas, vira tot simplament al dògma. Deurián saber aquel monde que la recèrca es a l’opausat del culte de la personalitat e lo quiti Joan Jaurés, s’èra encara d’aqueste monde, seriá malcorat dels comportaments sectaris d’unes de sos admirators.

            Ni per se tumar a la marrida volontat e marrida fe de qualqu’unes, Jòrdi Blanc trabalha dempuèi de decennis, sus las matèrias jauressianas. Cresi pas de prene qualquas riscas en diguent qu’es, senon lo melhor coneisseire, almens un dels melhors e dels pus constants cercaires dins los domènis dels estudis jauressians. Mas en publicant aqueste « Le Dieu de Jaurès » (Lo Dieu de Jaurés en lenga nòstra) a per d’unes passat l’òsca. O i perdonan pas en refusant de criticar scientificament son trabalh. Es de regretar. Tals comportaments d’embarrament apaurisson forçadament las recèrcas dins lo domèni de las sciéncias umanas.

            Çò segur, per plan dintrar dins aquel ensag, per plan seguir las demonstracions prepausadas per Jòrdi Blanc, cal aver de nocions de filosofia. Cal èsser un minimum familiarizat amb los conceèptes elementaris rescontrats per dire de pèrdre pas completament pè. Avèm aquí un libre sabent que s’adreiça a d’especialistas confirnats e a d’amators esclairats dins lo domèni de las pensadas religiosas e metafisicas. Çò que vòl pas dire que totòm lo pòsca pas legir. Simplament cadun i poirà posar segon sas pròprias coneissenças e referéncias per, se ne vira, n’acquesir maitas. La lectura d’un tal obratge necessita una atencion intellectuala particularament consequenta. Rai ! aquela recèrca de Jòrdi Blanc de descobèrta e d’explicitacion de la pensada metafisica jauressiana permetrà a cadun de se far una idèia sus la concepcion qu’aviá lo filosòf occitan dels mondes materials e divencs.

            Dins un ensag titolat « De la realitat del monde sensible », a d’unes moments las especulacions filosoficas de Joan Jaurés se fan poeticas. Jòrdi Blanc se maina per nosaus que lo pensaire albigés es capable d’estetisme lengatgièr mannat al bestorn de qualques reflexions : « Dins la contemplacion e lo sòmi, gausissèm plan sovent de l’univèrs sens li demandar sos comptes. Aspiram a la vida embriaganta de la tèrra amb una irreflexion absoluda. Alavetz, per nòstra anma que s’enaira, la nuèit estelada e resplendenta lèu es pas mai qu’una nuèit dins la cadena de las nuèits. Pòrta pas cap de data. Esvelha pas cap de sovenir. Se restaca a nada pensada. Se diriá quitament qu’es al dessús la rason ». Aquò’s pas qu’un exemple balhat demest plan maites. Joan Jaurés, l’òme de mai d’una vida, auriá pas sabut viure sens literatura. Sa curiositat per l’aicí coma per l’en-delà èra sens bòla. Teniá un interés constant per « l’arquitectura movedissa de l’univèrs », « l’eternitat de l’evolucion », en un mot aviá consciéncia d’una mena de divenc a portada d’èime. Joan Jaurés cercava totes azimuts, amb totes sos senses, e sens tabó. Èra un « sociolesperitualista », se pòdi gausar lo neologisme. Cresiá en Dieu, mas èra pas de glèisa. Atal disiá : « Se caliá causir entre los obrièrs socialistas que negan Dieu e l’esperit per poder melhor concentrar totas lors fòrças sul problèma social, e los que parlan pas de Dieu e de l’anma pas que per eludir lo problèma social, aquò’s lo materialisme socialista que causiriái ». Joan Jaurés cresent, ne demorava pasmens socialista. Lo debanar de sa vida ne pòrta pròva.

            Novelari e amator gaire esclairat de filosofia, soi espantat per la soma de trabalh qu’aquel estudi deguèt demandar a son autor. Porgir e finalizar aquela òbra necessita de conéisser totes los pensaires antics coma los contemporanèus de Joan Jaurés, mas tanben totes los intermediaris temporals, çò que fa una soma colossala de l’ecturas menimosas e criticas. Supausi que l’alestiment d’aquel ensag deguèt tanben exigir una coneissença exaustiva de l’òbra de Joan Jaurés. Rai d’aquò, sabem Jòrdi Blanc èsser probablament l’especialista mai agrègi dels cercaires sus l’òbra de l’Albigés Joan Jaurés. Malgrat la complexitat de la pensada jauressiana, son ensag es comprensible emai per un lector pauc acostumat a far d’incursion al país de las especulacions filosofias fondamentalas. Aquela longa virada dins lo domèni de la pensada umana prigonda permet ne n’aprene fòrça sus l’anar de l’umanitat e las metafisicas que traversèron las edats.

             Pèire Rabasse

            « Le Dieu de Jaurès » de Jòrdi Blanc. Edicions Vent Terral.

Despaus legal : decembre de 2021. 335 paginas.