Barrutlage en Cevenas de Marineta Mazoyer

            Coma Marineta Mazoyer i a atal dins lo mitan de las Letras occitanas, pr’aquò pas plan espandit, d’escrivanas e d’escrivans quasi confidencials que s’ameritan d’èsser meses dins la lutz dels projectors. L’escrivana cevenòla es del nombre. Ven de publicar un libre singular titolat « Barrutlage en Cevenas ». L’autora agèt l’idèia engenhosa de publicar en lenga nòstra la traduccion del libre de Robèrt-Loís Stevenson capítol per capítol, e d’apondre a cadun dels capítols lo vejaire de la sauma Modestina. Trapi aquela idèia requista e extraordinària. I caliá pensar e Marineta Mazoyer i pensèt. Vertat que fins ara degun aviá pas demandat son vejaire a la sauma. Èra ora que qualqu’un se’n trachèsse. Es causa facha.

            Soi urós de constatar que las Letras occitanas se mainan de mai en mai d’aquèl famós sendarèl de Stevenson, tròp de temps demorat absent de la literatura nòstra. Aquel obratge de Marineta Mazoyer, publicat en julhet de 2020, sortís just aprèp que las edicions dels Regionalismes ajan publicat la traduccion de Pèire Beziat del libre de Robèrt-Loís Stevenson « Viatge amb un ase per Cevenas ». Aquesta publicacion data de junh de 2019, siá un an abans la sortida del libre de Marineta Mazoyer. Dos meses aprèp la parucion de la traduccion de Pèire Beziat, totjorn a las edicions dels Regionalismes, pareissiá lo raconte per Sèrgi Viaule de son escorreguda sul famós sendarèl « Dins las pesadas d’En Robèrt-Loís Stevenson ». Aquí doncas qu’en l’espaci d’una annada venon de paréisser tres obratges en lenga nòstra sus aquela mitica escorreguda. Me pòdi pas que regaudir del dinamisme de l’escritura occitana. Sortissèm aquí de la ficcion per enregar las dralhas dels racontes. Es pas ieu que me’n planhèrai.

            Se far parlar la sauma Modestina es una idèia de tria, me sembla pasmens qu’es pas estada espleitada d’a fons per l’autora. M’apareis que los monològues que nos prepausa mancan de sal e de pebre. Jos la pluma de Marineta Mazoyer aquela paura Modestina rasona coma una esclava qu’accepta sa trista sòrt. Rasona coma se lo sadisme -pr’aquò involontari- de l’asenièr Stevenson s’ameritava totas las desencusas del monde. Vertat qu’es malaisit de se metre dins la pèl d’una sauma, emai fictivament ; pasmens, me sembla impossible qu’una bèstia, quina que siá, pòsca acceptar amb un tal fatalisme de bastonadas sus l’esquina e de fissadas d’agulhadas dins las patèrlas.

            Aqueles monològues de Modestina, me permeti d’o escriure per çò qu’es atal qu’o ressentissi, son paures. Sovent fan pas que tornar prene çò qu’En Stevenson conta dins son jornal. A legir Marineta Mazoyer la sauma manca de reaccions a son maltractament e subretot d’originalitat dins sos rasonaments. Totòm sap, almens los qu’an legit lo libre del borgés escossés, qu’aqueste s’i prenguèt bravament mal amb la bèstia, almens a la debuta. La quita autora o reconeis dins lo portisson de son obratge : « Per dire verai, quand foguère a legir dins las annadas setanta, lo libre revirat en francés, demorère orrificada de veire aquel escossés vengut viatjar en cò nòstre, tustar sa sauma tant e mai. Abandonère lo libre sus una laissa de la bibliotèca sens voler ne saupre mai ». Aquela paura Modestina patiguèt fèrme, subretot a la debuta de la caminada. Emai s’a l’epòca se fasiá pas tant atencion al bestial coma d’uèi, pasmens los paisans sabián d’experiéncia qu’una bèstia èra d’ont mai rendabla qu’èra plan menada, suenhada e respectada. Se demandava pas a una bèstia de far mai que çò que fisicament podiá.

            Ça que la, pauc a cha pauc, a mesura que lo viatge avançava, l’asenièr de fortuna comencèt d’o comprene. Sovent de mercés los conselhs de las gents que rescontrava. Lo temps anant, lo vilandrés aprenguèt a far atencion a sa partenària de viatge. Me pensi que l’idèia de far parlar Modestina es estada una crana inspiracion, mas per li far dire qué ? Tornar repapiar çò qu’escriguèt En Stevenson ? Me sembla que i auriá agut mièlhs a far per balhar a la sauma un vertadièr caractèr trempat dins l’acidi de l’insomission e de la critica sens concession de son mèstre. Jos la pluma de Marineta Mazoyer, Modestina es tròp fatalista, tròp mentalament somesa.

            Per çò qu’es de la traduccion del libre d’En Stevenson, Marineta Mazoyer reconeis l’aver facha a partir d’una traduccion del francés. Se tracha, adoncas, d’una traduccion de traduccion. Li getarai pas la pèira e al contrari la feliciti d’aver fach çò que poguèt per far córre la lenga nòstra. Pasmens, la causa es dont mai damatge que la traduccion a partir de l’original l’aviá ja a posita de mercés lo trabalh de Pèire Beziat. Mas benlèu qu’al moment ont Marineta Mazoyer entamenèt son trabalh, o sabiá pas encara. Plan solide, als que voldrián legir lo livre de l’escrivan escossés recomandi la traduccion a partir de l’original.

            Cossí los libres de Marineta Mazoyer son difusats ? Aquò’s ela que los va vendre dins las manifèstacions culturalas de son ròdol. Aquel biais de far es lo de mantunes escrivans valoroses en lenga nòstra que tròban pas, o cercan pas, d’editor. Me pensi qu’es una vergonha de constatar qu’un fum de libres escriches e publicats en occitan demòran confidencialament difusats. D’autant mai qu’avèm un aplech militant de difusion qu’a fach sas pròvas e qu’es IDECO bailejat per l’Institut d’Estudis Occitans. Compreni pas per de qué d’escrivans isolats coma Marineta Mazoyer e plan maites qu’an causit o son estat constrenches de s’autoeditar, fisen pas la difusion de lors obratges a IDECO. Aurián a i ganhar los escrivans que vendrián plan mai e tanben los legeires que trobarián a s’assadolar de lecturas. Seriá tenent-tenent, totòm i ganhariá. Qual, qu’aniriá pas cada an a l’Universitat Occitana d’Estiu de Nimes o que demorariá pas en Cevenas, coneisseriá la quita existéncia de l’escrivana Marineta Mazoyer ? Segurament plan pauc de monde. Damatge.

           Pèire Rabasse

            « Barrutlage en Cevenas » de Marineta Mazoyer. Autoeditat. 390 paginas. Despaus legal : julhet de 2020.

https://www.aigamarina.fr/recits/37-barrutlage-en-cevenas.html