Òme d’Òrb de Jaumet Demèsa

            Jaumet Demèsa es un autor qu’a ja fòrça publicat. A trabalhat per la literatura destinada als adolescents. Un exercici mai complicat que çò que sembla. D’alhors son pas nombroses los escrivans occitans a s’èsser lançats dins aquela mena de gasanha. Lo meriti de nòstre autor paisbassòl n’es dont mai bèl. Mas l’òme carreja mai d’un mestièr dins sa biaça e aquí nos propausa un roman policièr qu’es puslèu un roman gendarmièr. A ma coneissença, quand furgui dins la literatura nòstra, me maini que fins ara i a pas que nòstre collaborator episòdic Sèrgi Viaule que publiquèt un roman gendarmièr. Pr’aquò, causa coneguda es que, malurosament, los crimis avenon tanben al campèstre.

            Aviái agut dins l’ase de legir aquel libre a glopejadas, un pauc cada ser abans de m’anar jaire. Mas tre lo capítol primièr me soi daissat embelinar e per l’escritura e tanben per l’atmosfèra presenta dins la narracion. I poguèri pas téner e, se l’acabèri pas lo quiti ser que lo dobriguèri, pasmens en doas jornadas lo libre èra plegat. Dire que me regalèri es demorar en deçà de la realitat. Literalament, me congostèri.

            L’enigma es distillada a gotetas per far se pacientar, o puslèu se despacientar, lo legeire. Es a n’aquò que se pagèla un bon roman policièr, a sa capacitat de produsir un ambient ont lo legeire, pauc a cha pauc se va negar. L’autor deu saber crear una mena d’addiction literària. Deu agantar lo legeire per l’emocion e lo servar dins sas arpas verbalas fins a la fin del volume. Es çò que fa Jaumet Demèsa amb aqueste « Òme d’Òrb ». Ne notar en passant lo clunhet que nos far l’autor amb son títol que nos menar a pensar a « Òme d’òc », lo famós eslogan de las annadas 1970 : « Òme d’òc as drech a la literatura, legís ! ».

            Mas, pecaire, qual tuèt lo braconièr que se retrobèt negat dins una restanca del costat de Montanha Negra ? Disi de Montanha Negra, mas soi pas ges solide que foguèsse exactament d’aquesta montanha que se trachèsse. Simplament me ven a biais de qualificar la montanha d’un roman negre, de negra.

            L’enquista se revèla d’autant mai malaisida que nòstre braconièr, en mai d’anar pescar a man tasta dins Òrb e de plaçar de sedons d’aicí e d’ailà, es tanben femnassièr. Alavetz lo trabalh se complica bravament per la còla de la brigada de gendarmariá del capluòc de canton. Aquí-los partits, en fasent seguir los legeires darrèr eles plan solide, sus mantunas pistas embartassidas a la recèrca de potencials colpables. Jaumet Demèsa n’aprofiècha per nos far descobrir son reire-país. Emai s’es « de Mèsa », cal pas creire que Jaumet trèva pas que la Còsta. Coneis tanben la garriga e las mòrs de las gents que i demòran. D’unes de sos personatges son plan trempats dins la tinta de son pregond tintièr.

            E quina lenga ! De tot çò que legiguèri dins ma vida (crenti pas afortir que legiguèri gaireben tot çò de publicat en lenga nòstra), es solide que rescontrèri d’òbras escrichas dins una lenga linda e rica, mas coma la de Jaumet Demèsa es rar. Sa lenga raja coma las aigas vivas d’Òrb. Es a l’encòp fresca e saborosa. L’autor possedís l’engenh suau de la lenga del cada jorn. Va pas cercar lo nas darrèr l’aurelha coma fan d’unes escrivans que « per far mai literari » fan subretot « mai farlabicat ». Jaumet Demèsa, el, fa una lenga naturala que ne va regaudir maites. Es a son escòla qu’aconselhi los novèls locutors de s’anar abeurar. Emai se, -lo monde es pas jamai perfièch-, li arriva qualques còps de se daissar anar a qualques dècas d’inatencions e mai rarament a qualques facilitats lengagièras.

            Aquel roman, tot comptat e rebatut, s’ameritava d’èsser publicat dins la joscolleccion « Crimis » de la colleccion « Atots ». Auriá atal agut una melhora difusion e mai de monde n’aurián aprofechat. En literatura occitana es pecat de véser atal qualques òbras e autors demorar dins una mièja confidencialitat alara que deurián èsser meses en exèrgue. Es domatge qu’aquel libre aja pas pujat fins a IDECO.

            I a pas qu’a lo legir per se mainar que l’escrivan Jaumet Demèsa a la tissa urosa de l’escritura. Atanben i a pas cap de rason que nos propausèsse lèu una òbra novèla. Atal viu la literatura occitana del trabalh caparut e inventiu de sos valoroses escrivans. Tan qu’aurem una literatura viva demorarem dreches e demorarem vius. Los editors fan lor trabalh, los escrivans fan lor interminabla gasanha, nos demòra pas mai a esperar que los legeires fagan lo lor : legir !

                Pèire Rabasse

            « Òme d’Òrb » de Jaumet Demèsa. Edicions de la seccion Erau de l’Institut d’Estudís Occitans. Despaus legal : abrial de 2021. 254 paginas.

https://nouveautes-editeurs.bnf.fr/annonces.html?id_declaration=10000000665701&titre_livre=%C3%92me_d%27%C3%92rb