Jòrdi Peladan : Coma un cadavre al riu getat

          Dins « Coma un cadavre al riu getat », roman policièr novèl, Jòrdi Peladan nos fa, coma dins sos precedents, una escritura a l’encòp sarrada, druda, e de bon legir. Es de la combinason d’aquelas multiplas qualitats que se pagela la valor d’una òbra. Que Jòrdi Peladan siá un autor que compta dins las Letras occitanas, aquò data pas d’aièr. Mas aquò se confirma d’una annada sus l’autra pel pus grand bonaür dels legeires qu’an la bona idèa de crompar sos obratges. Aqueles sabon qu’òm a sempre plaser a legir l’autor cevenòl de mercés sas frasas plan bastidas e talament linjas qu’es una benediccion de s’en lepar sens fin ni pausa. Es malaisit explicar l’alquimia sus la quala es apevada l’escritura de Jòrdi Peladan talament es cargada de sens e d’una estetica leugieretat. Nos fa dintrar dins la vida vidanta d’un monde creat, mas talament semblant a lo qu’i nadam cada jorn, e o fa amb un natural talament evident, qu’es un encantament vertadièr de l’anar visitar. Cossí explicar lo miracle de la literatura ? D’autres s’i son ensajat abans ieu e s’i son copat lo morre. Pòdi pas que constatar la finesa, la sensibilitat de l’art literària e vos convidar a la despartir amb ieu en tota franquesa e frairetat. Mas vos devètz téner per dich qu’aquò non se farà sens legir las òbras publicadas e en particular las de Jòrdi Peladan.

         Se l’autor possedís un biais d’escriure plan personal e caracteristic, a tanben l’engenh per alestir sos romans policièrs. Aquò o aviái ja notat tre las sortida de « Treparàs pas mon semenat » (« Atots » N° 184) e « A planta cotelet » (« Atots » N° 214). Dins son òbra policièra, al rebat de çò que nos propausa l’excellentissime Joan Ganhaire, Jòrdi Peladan a creat sos personatges que tornan d’un volume, l’autre. Contrariament a çò que pòt semblar, aquel biais de trabalhar es la marca d’un grand autor.

 Fa gaug de véser que, pauc a cha pauc, la literatura occitana es d’una immensa creativitat. Malgrat de condicions socio-lingüisticas deploradas impausadas per la repression de l’imperialisme francimand, la cultura nòstra resistís eroïcament dins fòrces domènis (arts plasticas, teatre, musica, cants, literatura, dança, etc…).

         Jòrdi Peladan participa activament a n’aquela resisténcia en nos porgissent regularament d’obratges coma aqueste « Coma un cadavre al riu getat ». Nos i fa traversar, e doncas descobrir, unes parçans del país nòstre que van de la ribas miègterranencas fins als somalhs de Cevenas. Los nos fa conéisser a travèrs l’agach de personatges que tanplan pòdon èsser reversièrs.

        Per escriure de romans policièrs cal aver de psicologia e plan conéisser l’anma umana. Cal fintar las prigondors de la societat amb un uèlh critic e plan agusat. Tantas causas que Jòrdi Peladan fa a plec. Cossí se pòt espepissar l’anar del monde amb una tala acuïtat, mas subretot amb una tant justa analisi critica ? Mentretant, e de subrepés, la derision es l’utís indispensable de l’autor de romans negres. Aqueste porgís al public lo miralh d’una societat ont tanplan cadun se pòt reconéisser. Es lo procediment que de totjorn capdelèt e comandèt la literatura policièra. Jòrdi Peladan mestreja aquel paramètre del genre, coma mestreja los autres.

       Çò qu’encanta bravament lo legeire dins aquel obratge, aquò son las descripcions paisatgièras que clau. La causa pòt semblar una mica susprenenta a la debuta de trobar de tant longas descripcions dins un roman policièr, mas son talament poëticament escalcidas que còpsec lo legeire se pren al jòc. Seguís amb plaser l’autor dins los parçans cevenòls mai recuolats. Aquel biais de far singular es la signatura de l’autor.

            Ni per èsser polidas, se’n passa de verdas e de pas maduras dins las Cevenas e caldrà ben la collaboracion, mai o mens estrecha, entre una còla de privats e una de policièrs per descobrir l’assassin de lo que s’es retrobat negat dins sa veitura a fons de Gardon. Per çò que cal pas pensar que totes los crimis son complits en vila. Quand ne vira, la ruralitat la mai retirada es capabla, sul sicut, de far rampèl als barris vilandreses mai dangieroses.

          La literatura policièra occitana se ven enrequesir d’un títol de mai. Un que se ven ajustar a un molon que pauc a cha pauc se fa de mai en mai bèl. Los amators se van regalar coma me congostèri d’una escritura imaginativa e de bona tenguda.

                Pèire Rabasse

            « Coma un cadavre al riu getat » de Jòrdi Peladan. Edicions de l’Institut d’Estudis Occitans - Colleccion « Atots » N° 228. Segond trimèstre de 2021. 205 paginas.

https://www.espaci-occitan.com/botiga/oc/a-tots/2764-coma-un-cadavre-al-riu-getat-jordi-peladan-ats-228-9782859106294.html