Una filha vestida de negre de Joan-Loís Cortial

            En un temps, Joan-Loís Cortial nos foguèt conegut per èsser musician, compositor e paraulièr del grop « Fai lum ». Sos tèxtes ritmats èran -e demòran que los disques se pòdon encara escotar- de bona factura. Faguèron, çò me sembla, l’originalitat e lo succès del grop musical. Me sembla que la cultura occitana auriá ganhat a promòure plan mai que non faguèt aqueste grope tras que creatiu. Fa ara temps que lo grop existís pas pus. Personalament o regreti fòrça, mas dins totas las culturas lo paisatge musical es cambiadís. Es la famosa impermanéncia de la vida. La musica occitana escapa pas a la règla.

Mas soi pas aquí per parlar de « Fai Lum ». Coma soi plan mai amator de literatura que de musica, lo confinament foguèt per ieu l’escasença de davalar de las laissas de ma bibliotèca « Una filha vestida de negre », un obratge de Joan-Loís Cortial publicat en 2005 dins la colleccion « Atots » de l’Institut d’Estudis Occitans.

Soi estat urós de tornar descobrir lo romancièr Joan-Loís Cortial. D’ont mai qu’aqueste primièr roman es plan capitat. Mai que mai dins son engimbradura d’anar-e-tornars entre l’Edat-mejana e las annadas 2000. Es una causida que raja naturalament a partir de l’opcion presa per l’autor. Valent a dire, la d’escriure un roman fantastic.

            L’istòria se debana en Roergue prigond. Lo conse d’une comuna rurala vòl a tot perdre far de son vilatge, lo centre del monde… o pauc se’n manca ! Coma totes los notables d’Occitània somiá de crear un pargue d’atraccions bèl. Un quicòm que se’n poiriá parlar dins Euròpa tota. Es lo genre d’elegit un pauc megalomaniac (se se pòt parlar d’elegit megalomaniac sens far de pleonasme). D’alhors l’autor s’amusa e nos amusa de la descripcion que pòt far d’una tala situacion guinholesca. Joan-Loís Cortial coneis son monde e n’aprofiècha per lo desgaunhar a plaser. Ten l’art d’escalcir los travèrses de son monde. Un monde que costeja al cada-jorn e qu’es malurosament pas especific a Roergue.

            Son escritura clau una tension psicologica consistenta. Per èsser capitat d’afièch, un roman fantastic deu èsser psicologic. Es almens atal que vesi las causas. Dins aqueste roman, me sembla que las relacions entre los personatges sont densas, prigondas e a l’encòp matissadas. A flor e a mesura qu’avançam dins lo debanar del roman, lo scenari ofrís una descripcion fina dels sentits dels personatges segon las situacions dins las qualas se tròban. Son plan tipats, e mai s’a còps me semblan tròp destacats d’aqueste monde e « de l’autre ». La sensibilitat dels personatges es aquí per crear sempre mai d’emocion en çò del legeire. Òm a l’agradiva impression que l’autor ten plan las ficèlas de son òbra. La consequéncia n’es que lo legeire dintra dins una istòria ont l’autor s’es condreitament estremat darrèr sos personatges. Entindar, far lissar pauc a cha pauc lo legeire dins lo laberint de la narracion, es l’escomesa primièra de l’escrivan. Joan-Loís Cortial i capita de man de mèstre.

            Per aqueste primièr e unic livre, Joan-Loís Cortial nos regala. Lo libre es prenent al punt qu’un còp entamenat, lo legeire tira mal a lo daissar sens l’acabar. Se tracha aquí d’un roman agradiu e, a l’epòca de ma primièra lectura, pensavi que ne precediriá d’autres. D’efièch, se sentissiá lo plaser que preniá l’autor a l’escriure. Mas a ma coneissença, Joan-Loís Cortial a pas renovelat l’experiéncia de l’escritura.

Lo roman se legís d’una tirada e, mai de quinze ans aprèp, porgís encara son ventolet d’aire fresc dins una literatura occitana un pauc polsiva d’aquestas passas. Atanben, fa bravament de ben, a còps, de tornar prene d’òbras que son intemporalas, coma aqueste « La filha vestida de negre ».

L’escritura de Joan-Loís Cortial se daissa beure coma d’aiga fresca a la font d’una lenga plan mestrejada. Lo vocabulari es simple e eficaç, la frasa corta e los dialògues plan virats. Totes los ingredients son aquí per far un bon aligòt literari. Demòra pas a l’autor que de se tornar metre en cosina. « La filha vestida de negre » es un roman de daissar pas amassar la posca. Lo cal legir e lo far legir. Es de remembar que i pòt pas aver de creacion literariá sens lectorat afogat.

 Pèire Rabasse

            « La filha vestida de negre » de Joan-Loís Cortial. Edicions de l’Institut d’Estudís Occitans. Colleccion « Atots » N° 168. Despaus legal : segond trimèstre de 2005. 165 paginas.

https://www.espaci-occitan.com/botiga/fr/a-tots/661-la-filha-vestida-de-negre-joan-lois-cortial-ats-168-9782859103538.html