/image%2F0568858%2F20140111%2Fob_0348f4_logo-pno-jpg){kind=logo}
L’autor d’aquel ensag, Felip Gardy, es probablament a l’ora d’ara lo melhor especialista de l’istòria de la literatura occitana qu’avèm. Es estat professor a las Universitats Pau Valèri de Montpelhièr e Montaigne de Bordèu. Estudièt la literatura occitana barròca. Cadun de sos obratges pòrta pèira a la coneissença de las Letras nòstras. Longtemps trabalhèt conjuntament amb Robèrt Lafont.
« L’arbre e l’espirala – Robèrt Lafont poligrafe » es una mena de biografia alestida d’aprèp las òbras publicadas de Robèrt Lafont. Dins aquel ensag, lo primièr trabalh de Felip Gardy es de far una estimacion del nombre de libres e d’articles publicats que l’autor e cercaire nimesenc publiquèt al debanar de sa vida. Per aquò far, n’apèla a l’ajuda de Francés Pic qu’alestiguèt un ensag de bibliografia de Robèrt Lafont. Aqueste capitèt de recensar pas mens de 1066 referéncias. Pas qu’aquò ! Ni per tot, se pòt considerar que i a probablament d’articles que son passats per malhas. Raras son dins lo monde las personas que publiquèron aitant coma Robèrt Lafont. Demest tota aquela produccion avèm ueitanta libres.
Felip Gardy insistís sul fach que l’universitari montpelhierenc foguèt escambarlat entre lengas francesa e occitana. Sos libres teorics e de recèrca son estat mai que mai publicats en francés, manca qualques uns qu’o son estat en occitan o en catalan. Mentretant, a l’excepcion d’un roman en francés, tot lo demai de sas òbras literàrias es estat escrich e publicat en occitan. La causida de publicar sos ensages en francés es, solide, apevada sus una cèrca evidenta d’eficacitat de difusion. De mercé una lenga de difusion larga. Robèrt Lafont pensava de prene per testimòni una brava part de l’intelligentsia europèa. Malurosament, l’istòria portarà pròva qu’en defòra dels Catalans, l’òbra de soscadissa e de prospectivas politicas serà gaire espandida sul continent e dins lo monde. Benlèu tanben per çò que sa teoria de nacion primària e de nacion segondària èra intellectualament sens chuc ni muc, sens pebre ni sal ? Al temps de las descolonizacions un pauc de pertot sus la planeta, aquela teoria e aqueles concèptes de pòble apartenent a doas nacions pareissiá -a bon drech anar- alambicada per dire pas farlabicada. Anam pas desvolopar longament suls contenguts politics dels ensages de Robèrt Lafont, mas a fòrça de voler negar lo peis, òm arriba per cabussar dins lo bocal e se negar dins son aiga tebesa. Direm pas que las proposicions autonomistas e federalistas de Robèrt Lafont sián pas estadas sens interés al moment ont son estadas formuladas, direm solament qu’a voler tròp prene la color de las muralhas, degun vos vei pas pus.
Dins aqueste obratge, Felip Gardy fa mai que presentar la vida de Robèrt Lafont a travèrs de sos sols obratges de soscadissa politica. Robèrt Lafont èra un poligraf qu’interveniá dins mantunes sectors de recèrcas e d’expressions. Es estat un lingüista de tria, reconegut per sos pars. Dins lo domènis, sos trabalhs an portat sus fòrces sicuts. Desvolopèt la sociolingüistica en Occitània. Sa tèsi de doctorat sus la frasa occitana fa encara miranda e subretot fa totjorn referéncia.
Puèi, evidentament, i a tota son òbra literària, ela tanben eclectica : teatre, poësia, novèla, roman, raconte, etc… Aquela explosion dins totes los genres d’expression ne fa un dels escrivans màger del sègle XXen. Felip Gardy vei una relacion contunha entre òbras literàrias e obratges teorics. Aqueles anars e tornars me semblan pas, de prima pausa, sautar al nas. Se la causa pòt èsser reala dins d’unes cases, non se pòt entendre per èsser una constanta permanenta dins l’òbra de Robèrt Lafont. Ni per tot, aquela mesa en parallèl entre biografia e bibliografia prepausada per Felip Gardy es un excerci de recèrca que nos permet de descobrir Robèrt Lafont sus un angle fins ara jamai enfaciat.
Istorian de la literatura occitana, Robèrt Lafont trabalhèt fòrça sus la literatura barròca. Explorèt menimosament aquela temporada de creacion coma degun o faguèt pas abans el. Amb Critian Anatòli publiquèt en 1970 una « Istòria novèla de la literatura occitana » a las edicions Premsas Universitàrias de França que d’uèi encara demòra inegalada e dins la quala se pòt totjorn anar posar.
Sèm deveires a Felip Gardy de nos aver aquí balhat qualques elements biografics e bibliografics d’un saberut e d’un militant poligraf (Felip Gardy presa lo mot) que foguèt a l’encòp lingüista, pedagòg, istorian, politician, escrivan, geograf, economista quand ne virava, e plan maitas causas encara.
Aqueste ensag de Felip Gardy tocant a Robèrt Lafont, paregut en 2017, passèt gaireben per malhas que se’n parlèt quasiment pas dins las revistas occitanas. Mas que fan aquestas s’anoncian pas la parucion d’ensages tocant a la vida intellectuala nòstra ? Torni dire que las revistas occitanas fan pas pro lor trabalh de presentacion de tota la produccion culturala occitana. Amb aquela manca asseguran pas lor mission.
Es dont mai damatge qu’aqueste trabalh de Felip Gardy aja pas agut de resson, que Robèrt Lafont compliguèt una òbra talament feconda dins fòrces sectors de recèrcas qu’anam aver besonh d’una multitud d’estudis coma aqueste per ne poder apreciar totas las riquesas. E se i a un òme capable de nos acompanhar sus aqueles camins, aquò’s plan Felip Gardy.
Pèire Rabasse
« L’arbre et la spirale – Robèrt Lafont polygraphe » de Felip Gardy.
Edicions Vent Terral - colleccion « Ensag ». Acabat d’estampar en junh de 2017. 75 paginas.
« L’arbre et la spirale – Robèrt Lafont polygraphe » de Felip Gardy