Qual se soven de Naipaspro ? de Cristian Chaumont

   Cristian Chaumont es sortit de Masamet, al pè de la Montanha Negra, costat Albigés. Ara demòra a Narbona. D’el, fins ara, aviái pas legit que « Recapte ultim », publicat en 2015 e « Roges nivolasses », publicat en 2010 dins la colleccion « crimis » de l’Institut d’Estudis Occitans. Ja un roman policièr de tria encara disponible que vos aconselhi de legir s’es pas encara fach.

   Dins aqueste « Qual se soven de Naipaspro ? » Cristian Chaumont contunha una òbra modèrna que pren en compte l’actualitat. Son scenari se debana pas al temps que Bèrta fialava, mas plan al sègle XXIen. N’aprofiècha per desvolopar qualques questions filosoficas (si-ben-tant !) dins divèrses domènis. Es sensible a las problematicas socialas e ecologicas. Atanben, rescontram dins aqueste roman de personatges que i son pauc o pron confrontats. Plan solide -e urosament- fa pas que las aflorar. Sèm aquí en plen dins la literatura policièra e lo que voldriá trobar dins aquel libre quicòm mai, i seriá per sos fraisses.

   Cristian Chaumont es un autor popular plan enrasigat dins la societat occitana e dins lo temps nòstre. Es aquò que fa l’interés de son trabalh. Sos romans son agradius per çò que nos parlan de nosaus. Son modèrnes dins lor engimbradura e tanben pels tèmas desvolopats o abordats.

   L’autor enplega una lenga viva, fòrça florida. Fin finala la lenga qu’a d’unes endreches se pòt encara ausir al moment de festivitats particularas coma las vendèmias dins de bòrias pichonas o per una tresena miègtemps de rugbí del costat dels vièlhs suportaires e a condicion que lo club siá de seria e non pas del Tòp 14 que dins los clubs professionals, a l’ora d’ara, se parla mai anglés qu’occitan.

   Dins lo còs d’aquesta narracion de Cristian Chaumont se rescontran d’expressions idiomaticas d’invencion chaumontesa. Per exemple la television ven « la maquina a descervelar ». Ieu ajustarrai « a descervelar e a desoccitanizar ». Un moment donat nos torna la tan famosa e maladrecha expression del correire ciclista Ricard Virenca « A l’amagat de son plen agrat ». Escalcida tal, fòra contèxte, sembla sens sabor, mas tornada a sa plaça dins la narracion, vos asseguri qu’es tras que requista e que val son pes de letras. N’i a d’autras d’aquel calibre que me tornan pas. Los rafastinhoses, los que-se’n-creson-mas-que-nosaus-cresèm-pas, pensarán qu’aquela mena d’artifici semantic es pas que de farlabica lengatgièra. Aqueles doblidan plan tròp lèu çò qu’es la literatura policièra. Un genre universal que se declina condreitament segon la cultura de los que ne s’apoderàn. Nosaus, Occitans, coma las autras nacions avèm una literatura policièra que carreja nòstras especificitats pròprias. Aquò de mercés a Cristian Chaumont, mas tanben a totes sos davancièrs. D’efièch, fins ara me soi pas amusat d’o far, mas se un jorn lo CIRDÒC o vòl realizar, soi solide que poiriá recensar un bon centenat de romans policièrs de creacion en lenga nòstra.

   Dins aquel roman complet de Cristian Chaumont s’i tròba totes los ingredients necessaris a un bon policièr : lo suspens, plan solide e sens lo qual pòt pas i aver de literatura policièra que se tenga ; mas aqueste suspens dèu èsser acompanhat d’umor e -quand ne vira- d’erotisme. E justament lo meriti grand del libre de Cristian Chaumont es de nos porgir una sensibilitat que presentament qualificarai « d’estivala » per n’aver pas a dire mai que vòli pas demesir lo plaser de descobèrta dels futurs legeires. Cal pas comptar sus ieu per completament desvestir l’òbra.

   La casuda d’aqueste « Qual se soven de Naipaspro ? » ven clavar una istòria que dona lo baticòr de cap en cima. Seriá domatge qu’i passèssetz a costat.

   Pòdi pas acabar aquela presentacion sens far qualques pichonas remarcas sus l’edicion d’aqueste libre. Un còp de mai se me permeti de far qualques resèrvas, es unicament per atraire l’uèlh dels valents que trabalhan e non pas per portar una nòta negativa. Al contrari ! Las presencions de libre que fau desempuèi un quarantenat d’annadas an pas qu’un objèctiu : ajudar al melhor lo monde qu’escrivan e qu’editan. O fau dins una amira positiva per far evolucionar, aitant coma pòdi e aitant qu’o sabi far, la cultura nòstra. Teni a precisar aquò per çò que m’es arribat de me far repotegar per aver fachas qualques remarcas que pensavi qu’aurián pogut èsser beneficas per totòm. Es malurós d’aver a prene tantas precaucions preliminàrias, mas arriba que la susceptibilitat dels unes, siá feròça. Aquò depend de l’ego de cadun. Pensi pas que Cristian Chaumont faga partida dels malsapioses.

   Çò que me tafurèt d’en primièr en agachant la cobèrta del libre es lo títol « Qual se soven de naipaspro ». Son de detalhs, mas compreni pas doas causas. Bèl primièr perqué l’escais « naipaspro » a pas agut drech a sa majuscula iniciala ? Nimai per èsser un escais, auriá degut començar per una majuscula. Me pensi que deu èsser un oblit de l’autor, de l’editor o del maquetista. La segonda causa tocant a n’aqueste títol es la manca de punt d’interrogacion a la fin de la frasa. Soi pas ni lingüista, nimai tecnician de la lenga, mas aquí tanben lo punt d’interrogacion me sembla indispensable. S’ai plan compres, se tracha plan d’una interrogacion.

   Autra causa susprenenta dins la presentacion d’aqueste volum, es qu’enluòc es pas mencionat lo nom de l’editor. Deguèri cercar fèrme sens cap de resulta. Fin finala, sus la quatrena de cobèrta descobriguèri lo logotip de la seccion regionala de Lengadòc de l’Institut d’Estudis Occitans, çò que me portèt a pensar qu’es aquela associacion qu’es editritz. De costuma, los editors s’anoncian clarament sus lor produccions. Un còp de mai se deu trachar d’un oblit del maquetista.

   Plan solide, tot aquò son pas que parpelas d’agaças. L’essencial demòra l’òbra imaginativa de Cristian Chaumont que peteja d’en pertot e que regalarà lo que se balharà lo plaser de legir son libre. Los autres maluroses aurán pas qu’a se ne prene a n’eles...

Pèire Rabasse

« Qual se soven de Naipaspro ? » de Cristian Chaumont.

Edicions de la seccion lengadociana de l’Institut d’Estudis Occitans.

Despaus legal de julhet de 2017. 198 paginas.