Jacme Carbonèl, un disc de poësias

Quicòm de rar : un disc de poësias

   Lo disc de poësias de Jacme Carbonèl comença d’un biais plan polit per un tròç de musica a l’acordeon que l’aire n’es La nòvia. Se tracha d’una bona mesa en aurelhas per un disc de poësias. De notar lo gaubi del musician Robèrt Culhèr. Aqueste, tanlèu aver un piano de bricòlas entre las mans, s’i sap far a dançar amb las nòtas. En seguida, aquò’s Jacme Carbonèl que s’adreiça als auditors. Dins sa dicha, balha una explica subre son trabalh de poèta e tanben qualques elements biografics lo tocant. Malurosament aquela introduccion es barrejada d’occitan e de francés. Aquò balha un reire gost d’amatorisme ont la somission al francés es encara presenta. Ont la vergonha e lo fatalisme susan a ferrats.

   Lo poèma primièr es un imne a la lenga nòstra. Un laus d’una grand sensibilitat e sinceritat. N’ai rarament ausit de tan plan escalcits. Mas aquí tanben i a quicòm que truca dins l’univèrs de Jacme Carbonèl. D’efièch, per parlar de sa lenga, de nòstra lenga, se pòt pas empachar d’emplegar lo vocable despreciatiu, emai francament pejoratiu, de patés. O fa alara que sap ben pro, entre maitas causas per aver frequantat lo paure Ives Roqueta, que se tracha d’una granda lenga de civilizacion. Cèrtas, als ranguilhs per èsser assassinada per l’Estat francés, mas es justament una rason de mai per li tornar sa dignitat en la nomenant per son nom. Domatge que Jacme Carbonèl aja pas agut lo coratge d’anar fins al cap de son procediment.

   « Vòli encara veire » es una poësia, coma plan maitas d’aqueste disc, virada cap a l’enfantesa e als sovenirs. Poësia exprimida per un personatge al punt de daissar aqueste monde per un autre. Se tracha d’un tèxte cargat de melanconiá. Maitas poësias son diferentas, emai se se pòt dire que la languinha es lo mèstre mot qui poiriá definir lo disc. De fach, las composicions de l’autor son sovent apevadas sul debanar d’una vida, de sa vida. Se gausavi, parlariái de poësias del retrovisor. Cal notar, ça que la, que Jacme Carbonèl comencèt per escriure qu’aviá ja mai de uèitanta ans. A partit d’aquí cossí son expression poiriá far l’estalvi del languiment mesclat, a d’unes moments, d’un pauc de tristum ? Malgrat las realitats e contengéncias que faguèron çò qu’es vengut lo poèta, Jacme Carbonèl a una vertadièra predisposicion a l’expression cantarèla del vèrbe e de la lenga. Possedís l’èime e lo biais del diseire, del passaire de mots. Sa sensibilitat e la beutat de sos encadenaments nos emplenan d’esmòu. Res que per aquò sèm embelinats.

   Cada tres o quatre poèmas, Robèrt Culhèr nos ofrís qualques aires d’acordeon. Aquestes intermèdis musicals balhan un pauc de suavitat a la secaresa qu’auriá pogut aver un disc de recitacions sens pausa. Encara que la diccion de Jacme Carbonèl es clara, linda e modulada. Fa una lenga naturala popada al breç, aquò s’ausís tre los vèrses primièrs. Res que per aquò, aquel disc s’ameritariá d’èsser largament difusit demest las generacions novelàrias qu’atal s’emprenharián a la sorga de la fonetica originala e pròpria de la lenga. Dins aquelas recitacions, l’intonacion es perfiècha. Es una gaug de l’ausir.

   Aqueste disc es d’un cèrt biais una pujada dins lo temps. Fa de ben talament, vertat es, que de mai en mai l’occitan l’avèm mai a l’escrich qu’a l’oral ; çò que penaliza grevament los aprenents. Justament a prepaus d’aquò, perqué Jacme Carbonèl fariá pas mòda ? Fariá pas escòla ? Se trachariá d’una bona novèla per la recuperacion e la resocializacion de la lenga. Sèm dins una situacion ont cal pas res negligir e far córrer la lenga tant coma podèm.

   Per acabar, malgrat son costat per passas plan tròp autobiografic, aquel disc es un laus a la vida (emai foguèsse passada) e a la poësia. Dins la temporada que vivèm ont la pròsa sembla senhorejar dins las letras occitanas, tornar al ritme e a la rima es un chal que se botinha pas. Que se deu pas botinhar, mas al contrari despartir entre nautres. Malurosament cossí se procurar aquel disc alara qu’es estat gravat e editat artesenalament e que la seu caisseta pòrta pas la mendre adreiça ont se poiriá crompar ? A n’aquò se mesura la pauretat dins la quala las collectivitats politicas occitanas daissan la cultura nòstra. Mas que fa l’Oplof-plof-plof ?...

   Se, ça que la, lo volètz crompar -çò que vos recomandi- podètz totjorn escriure a l’adreiça electronica de l’autor : jacquescarbo@orange.fr . Es lo sol mejan conegut per acquesir aquela palheta de lenga autentica. Mercés Sénher Carbonèl per aqueles instants e aquela fèsta dels mots. Es estat un vertadièr encantament.

Pèire Rabasse