Pèire Senegàs es estat obrièr delanaire a Masamet e occitanista de tria

            Passi pas jamai per la val de Toret sens m’arrestar en çò del meu amic Pèire Senegàs. Se fa vièlh qu’es dins sos uèitanta cinc ans passats. Ara per ara es entre galhard un jorn e malautejant un autre. Atanben quita gaire son ostal que pòt pas mai menar la seu veitura. Mas se las cambas pòdon pas totjorn respondre, lo cap, el, fonciona plan.

            Aquel òme es totjorn aitant intellectualament aluserpit. A cada còp, me regali de passar oradas e oradas a rasonar amb el. Es una persona cultivada per aver plan legit e tanben per aver escotat tota sa vida France Culture puslèu que d’agachar la television. Aquel òme es ignorant de saber qual se ganhèt lo torn de França l’an passat o quin es club de rugbi que se ganhèt la Copa d’Euròpa fa dos ans. Sap benlèu pas qual es Rafaèl Nadal, mas amb el se pòt parlar dins lo detalh de geopolitica, d’arqueologia, de literatura, d’arquitectura, d’arts plasticas, d’istòria, de psicologia e d’un fum d’autras arts e sciéncias. A son biais es una pichona enciclopedia, emai la comparason es a pro pena exagerada. Aquò per dire qu’es un plaser de passar un brave moment amb Pèire Senegàs.

            Mas qual es aquel personatge tan ric e pr’aquò plan pauc conegut ? Per reténer pas que doas causas de la seu biografia dirai que Pèire Senegàs es estat obrièr delanaire a Masamet e occitanista de tria. Son probablament las doas causas que lo pòdon caracterizar, emai se coma totòm, o de gaire, es tanben estat, entre maitas causas, espós, paire de familha, cercaire de campairòls en Montanha Negra, etc. etc.

            Coma militant occitanista, per tan luènh que me poguèssi remembrar, ai totjorn militat amb Pèire Senegàs. Tre la debuta de las annadas 1970 èrem sòcis de la seccion albigesa de l’Institut d’Estudis Occitans. Participèrem activament a totas las accions de l’organizacion. Mai que mai dins aquela seccion Pèire Senegàs s’èra encargat, tanlèu èsser retirat del trabalh professional -emai abans-, de la difusion dels libres. Entre maitas gasanhas, cada estiu partissiá amb la seu veitura montar lo banquet de l’Institut d’Estudis Occitans dins totas las fièras organizadas pel Pargue natural regional de Lengadòc Naut. Quantes centenats de fièras e mercats faguèt benevòlament per assegurar la preséncia de l’escrich occitan sus las plaças publicas ? Malurosament l’istòria o retendrà pas que Pèire Senegàs es pas jamai estat òme a comptar sa pena per aparar la patria occitana. Es estat un valent d’una grand modestia en mai d’èsser estat d’una granda eficacitat dins son accion militanta. Es una evidéncia, mas fa necite de remembrar aicí, qu’un movement de liberacion nacionala aquò’s mai que d’artistas o de jornalistas sus lo davant de la scèna. Aquò’s tanben de pegaires d’afichas (una especialitat de Pèire Senegàs entre maitas), d’animators de cercles locals, de distribuïdors de papafards suls mercats e dins las bóstias de letras, etc. etc. Pèire Senegàs, amb umilitat, faguèt aquel trabalh fins a o poder pas pus per de rasons de santat.

            Vos poiriái parlar del militant Pèire Senegàs a longor de pagina talament foguèt present sul terren pendent de decennias, mas me vau arrestar sus un sol fach tras que dolent que demòstra l’incoëréncia de l’occitanisme e d’aquí nòstra dificultat a far avançar nòstra especificitat culturala dins un Estat imperialista qu’a programat sa desaparicion.

            Lo darrièr còp qu’anguèri véser Pèire Senegàs, dins lo debanar d’una discutida, li demandèri s’èra totjorn sòci de l’Institut d’Estudis Occitans. Me respondèt que non amb fòrça regrets dins la votz. Davant ma suspresa e mon incompreneson, m’expliquèt lo cossí del perqué. El, que tota la seu vida militèt per la socializacion de la lenga nòstra, tòca que normalament es tanben la de l’institut, recebiá los corrièrs postals de l’associacion amb sistematicament son adreiça en francés sus l’envolopa. Tres còps, pas mens de tres còps escriguèt al secretariat de la seccion per lor demandar de li mandar los corrièrs postals amb l’adreiça redigida en occitan. Çò que li semblava lo minimum per socializar un bricon la lenga. Jamai o faguèron. Pièger encara ! Jamai li respondèron. Sos corrièrs, sas demandas demorèron letras mòrtas ! Coma se Pèire Senegàs, aprèp de milierats e de milierats d’oras de benevolat èra pas mai vengut que quantitat negligibla. Davant aquel mespretz, e lo compreni, refusèt contunhar de pagar son escotison. Prenguèt, aquò se compren, la decision lo còr ferit.

            Sap, Pèire Senegàs, qu’avèm pas gaire d’espacis de libertat per rendre publica un minimum la lenga nòstra. Escriure las adreiças en òc es un biais de tornar un pauc de dignitat a una lenga que n’a plan besonh. Es un mejan de far un minimum de resisténcia non-violenta. Tota la meu vida ai mandat mos corrièrs amb las adreiças en occitan e sètz de centenats a ne poder testimoniar. Me sembla, coma per Pèire Senegàs, qu’es lo minimum logic que lo militant occitanista, digne d’o èsser, deu far. Mas semblariá que d’unes a l’I.E.O. (es tanben vertat per d’autras associacions e partits politics) n’ajan decidit autrament. Amb Pèire Senegàs compreni pas aquela demission e aquela aberracion. Avèm d’ocupar totes los espacis de libertat que nos son encara daissats per metre en avant la lenga nòstra. La redaccion de las adreiças en occitan n’es un. Es illogic de se’n sasir pas. Es quitament èsser complici del poder supremacista francés que de faire pas acte de resisténcia sus aquel sicut. Es pas lo primièr còp qu’escrivi ieu sus aquela incoëréncia dels occitanistas. Quantes n’ai vistes reclamar de las comunas que se metèsse las placas de las carrièras en occitan e que contunhavan de redigir las adreiças en francés ! Quantes n’ai conegut ieu d’occitanistas anar ensenhar l’occitan als mainatges dels autres e parlar francés als seus !

            Dins sa retirada al pè de la Montanha Negra, Pèire Senegàs se pausa totjorn las questions fondamentalas de l’umanitat e agacha amb saviesa e generositat aquel movement occitanista al qual balhèt tant e tant. En causa de l’incuria e del manca de clarvesença de qualqu’unes de sos bailes, l’I.E.O. a perdut un sòci de tria. Mas contrariament a Pèire Senegàs ai de mal a lor perdonar e lor perdonarai pas jamai d’èsser incoërents dins lor accion e de traïr la mission qu’avem de socializar la lenga.

Sèrgi Viaule