Escrivans de Carcin, Roèrgue e Albigés

    Aquel libre es paregut dins l’encastre d’una colleccion que, fins ara, coneissiái pas. Se tracha de la colleccion de las « passejadas » editadas per l’ostal parisenc Alexandrines. Lor catalògue es ja plan fornit : « Passejada en Val de Marna », Passejada dins la Evalinas », « Passejada dins la Soma », « Passejada dins la Mancha », « Passejada en Gironda », « Passejada en Bretanha del Nòrd », etc... Qualques còps se tracha geograficament d’un departament, autres còps se tracha d’una region o d’una mitat de region. Çò important de notar es que se tracha sistematicament de passejadas suls passes dels escrivans. Aquò’s ni mai, ni mens, qu’una colleccion d’antologias circonscrichas dins un airal pauc o pro espandit. L’idèia es originala, emai que se ten !

    Lo volume que me passèt per las mans concernís los departaments d’Avairon, Òlt, Tarn e Tarn-e-Garona. Per çò que, o aurètz comprés aquel ostal d’edicion trempa dins lo juc jacobin e los jacobins afeccionan los departaments, foguèsse pas que per « demorar dins la nòrma », dins la nòrma jacobina, plan solide. Mas nosaus parlarem de passejada sul passes dels escrivans carcinòls, roergasses e albigeses. A cadun sas valors !

    A despart d’aquò e tot comptat e rebatut, soi estat susprés de constatar la plaça bèla qu’es estada facha als escrivans qu’escriguèron en occitan dins aquesta antologia. Francament es estat per ieu una famosa suspresa. Cal ben dire que Remèsi Solièr, lo meteire en musica d’aquel florilègi es roergat e presentat per èsser essagista e critic literari. Lo fach d’èsser occitan a segurament comptat quand s’es trachat d’establir la tièra dels escrivans qu’anavan èsser tractats. Per çò que, plan solide, una antologia de tres cent paginas podiá pas claure totes los escrivans originaris d’aquestas tres comarcas, o que i visquèron pauc o pro de temps. Fa una antologia es far una causida. Mercés a Remèsi Solièr de s’èsser pas acontentat de presentar sonque los escrivans d’expression francesa.

    Los escrivans occitans dins la lenga son plan representats. Per Carcin son pas mens de cinc de meses en valor : Pau Froment, Clamenç Maròt, Juli Cubainas, Mary-Lafont e Antonin Perbòsc. Ademai los autres, dins quasi totes los cases, se pòdon considerar coma d’escrivans occitans d’expression francesa. Sens comptar que demest aquestes n’i a que son estat occitanistas sens jamai aver escrich en occitan. Lo cas mai remarcable es lo de Pèire Gamarra que probablament la lenga occitana li deguèt prusir.

    Per Roèrgue es la meteissa causa. Dels onze escrivans presentats, quatre son d’expression occitana. E totes son d’autors qu’an comptat e comptan encara dins las Letras nòstras. Jutjatz-ne : Justin Besson, Joan Bodon, Joan-Enric Fabre e Enric Molin. Per l’Albigés vesin, son esclairats Loisa Paulin, Gaston Puèl (tradusit per Joan-Maria Petit e publicat per Vent Terral) e tanben Eugènia e Maurici de Guerin qu’escriguèron qualque pauc en lenga nòstra e que tanben foguèron tradusits. Pasmens, vertat es que dins aquesta antologia, Albigés es la comarca mens fornida en autors occitans. Pr’aquò son pas los que mancan : Augèr Galhard « Lo Rodièr de Rabastens », Enric-Pascal de Ròcaguda, Suzon de Terson, Andrieu-Jacme Bossac, etc...

    Autra satisfaccion pel legeire occitanofòn, es de constatar la causida dels autors de las nòtas biograficas. Per balhar pas que qualques exemples es de saber qu’es lo Paure Marcèu Esquieu que presentèt Pau Froment (qual auriá pogut o far melhor qu’el ?) ; Jòrdi Blanc que presenta Loïsa Paulin (aquí tanben cadun sap qu’actualament Jòrdi Blanc es « l’especialista » de Loïsa Paulin) e Joan-Pau Damaggio (l’erudit carcinòl de Montalban) i presenta Mary-Lafont. Totes son de monde qualificats per parlar dels escrivans en question. Çò que mòstra, ça que la, la qualitat d’aquesta antologia. Emai se, tornem o dire, l’auriam presada plan mai espessa amb plan mai de plaça per la literatura occitana.

    En tot, son trenta sièis escrivanas e escrivans que nos son presentats. Totes an pas lo meteis interés per la cultura nòstra. Se pòt citar per exemple André Breton qu’es aquí sonque per aver viscut un moment donat a Sant Circ de la Pòpia. I passava mai que mai sas vacanças e i fasiá venir sos amics parisencs sens se trachar brica de la vida culturala del país. Èra un escrivan fòra-sòl quand veniá en Carcin.

    Per contra Pèire Gamarra, per parlar d’el, diguèt un jorn : « Soi longamai aqueste dròlle que comptava las gravas suls trepadors de Montalban, que presava nadar dins Garona e qu’aimava las cançons occitanas ». Pèire Gamarra s’es de longa reivindicat occitan. Per aquò, mas sebretot per çò que son òbra es requista, universala e enrasigada a l’encòp, aqueste autor s’amerita d’èsser tradusit en lenga nòstra. L’òbra de Pèire Gamarra fa partida del tot al tot de la literatura occitana. Basta pas que de la metre dins son vestit trobadorenc e esperi qu’un jorn lo trabalh serà fach. Avem de recuperar nòstre patrimòni literari, emai lo escrich en francés per causa de colonizacion.

    Sabi pas s’aquesta colleccion d’antologias d’uèi lo jorn a pres en compte totes los païses occitans ; Mentretant, s’èra lo cas, nimai per èsser pas çò que se poiriá esperar d’una antologia exaustiva de la literatura en Occitània, seriá pasmens un entamenon, una basa de trabalh de perseguir e completar.

Pèire Rabasse

«Sur les pas des écrivains – balade en Midi-Pyrénées » jos la dirreccion de Remèsi Solièr.

Edicions Alexandrines.

Despaus legal : abrial de 2011. 300 paginas.

https://livre.fnac.com/a3440058/Remi-Soulie-Balade-en-Midi-Pyrenees-I