La cronica de Sèrgi Viaule : Escafar la lenga per escafar la nacion

 La cronica de Sèrgi Viaule (6)

Lo crimi de França es aqueste : escafar la lenga per escafar la nacion. Es lo crimi d'assimilacion.

     Mon militantisme me pòrta, encara e totjorn, a assistir a un fais de collòquis, recampaments, amassadas e autres congrèsses. Fins aquí res de pus normal. Çò que vòli relevar d'uèi es que d'ont mai va, e d'ont mai me maini d'una causa: dins aquestes cenacles s’i rescontra mai que mai de monde ennadits. Remarcarètz que, per macar pas la sensibilitat de deguns, defugissi lo vocable de "vièlhs". A participar a n'aqueles acamps ai l'impression d'assistir a la fin d'un cicle. Voldriái ben qu'aquò foguèsse una illusion, una vista pessimista de l'esperit, una tissa de desfaitista, mas crenti fòrça que siague plan la realitat. Amai que siague una realitat tangibla que totòm, amb ieu, pòt verificar. Per illustrar ma sentida, vòli prene pas que dos exemples; quitament se ne poiriái, tot d'una, tirar un desenat de mon capèl.

       Lo primièr foguèt quand anguèri lo 12 de decembre de l'an passat a l'Ostal d'Occitània de Tolosa per festejar sos 20 ans. Al programa i aviá Marcèl Amont e Claudi Martí, mas tanben los ancians del Conservatòri occitan. Çò que planheguèri d'en primièr es qu'aqueste concèrt d'anniversari se debanava dins la reira-cort de l'ostal. S'èra, per l'escasença, cobèrta d'un tibanèl, mas empachava pas que lo public èra practicament defòra al mes de decembre. Paura cultura occitana a Tolosa qu'agèt quitament pas drech a una sala d'espectacle ! Cal ben que foguèsse mespresada e asirada de las autoritats aquela paura cultura per beneficiar pas d'una sala corrècta lo temps d'una vesprada! E pr'aquò Tolosa ne manca pas de salas. Mas d'unes deguèron pensar al Capitòli que "per un espectacle occitan" una tela de tenda deviá far avantatjosament l'afar. Emai foguèsse per festejar los vint ans de l'Ostal, èrem pas obligats de demorar dins lo dich ostal e far cantar lo Marcelon als quatre vents.

        Rai ! Çò que me trebolèt mai foguèt l'edat del public. Arribèri un pauc a l'avança e atal vegèri, un a un, lo monde dintrar jol capitèl. Tè! Aquel lo coneissi desempuèi quaranta ans. Tè! Aquela d'aquí, l'aviái pas vista de trenta ans! Per far cort es atal que l'espaci s'emplenèt de monde qu'avián totes mai de seissanta ans. I a pas de mal a aver mai de seissanta que ne soi, mas tron d'un gòi! de se retrobar tot d'un còp enrodat de 120 personas de l'edat tresena, balha un còp al moral. En anguent a Tolosa pensavi d'anar a un concèrt e pas a un despertin del "club dels Ainats". Aquò questiona sus l'intergenaracionalitat desirada de la cultura occitana.

       Es vertat que s'aviái fach atencion a la programacion, auriái degut m'esperar a çò que me tombèt sul nas. Es pas per far de pena a deguns, mas Marcèl Amont a 87 ans e Claudi Martí 75 ans. Per çò qu'es de Claudi Romero, que venguèt far cantar sa cabreta, sabi pas quin temps fa, mas el tanben ne vegèt passar d'aiga dins Garona. Solide que lo platèu èra pas per atráser la pus prima joventut de Tolosa. Pasmens, me pensavi, e pensi encara, que son d'artistas imperissables de las òbras transgeneracionalas. Semblariá que me foguèssi enganat. Los joves èran absents.

      O alara seriá que i a pas mai de joves a Tolosa per s'interessar a la cultura occitana ? A despart de tres joventas que venguèron remirablament cantar qualquas polifonias, pas una persona de mens de seissanta ans dins lo public. Constatar aquel fach me va benlèu far passar per un alarmista, ieu que, pasmens, soi un optimista que lucha cada jorn. Sabi ben que dins la situacion precària ont sèm es pas lo moment, per de prepauses pessimistas, de balhar la desesperança als qualques militants que demòran. Mas, ça que là, a de qué nos serviriá de far l'estruci ? Patissèm d'una manca de renovelament generacional dins los mitans associatius e politics occitans. O negar es pas aquò que nos farà melhor progressar. Plan lo contrari…

      Lo second exemple ven d'Albigés. Dins aquesta conmarca soi sòci d'un associacion culturala occitana prestigiosa. Ne soi sòci desempuèi quaranta dos ans e practiment i costèji totjorn los meteisses companhs. A despart de los que son ja mòrts, plan solide ! A fòrça d'èsser totjorn los meteisses, gaireben totes son passats president de l'associacion. Talament plan qu'amb lo temps e lo vielhum que tomba sus cadun al meteis ritme, deguns pus a pas mai la fòrça d'assumir aquela foncion. A tal punt que l'associacion se retròba amb un Conselh d'Administracion que sa mejana d'edat deu èsser de setanta ans e que demest aquestes valents, cap a pas mai l'energia d'endorsar la responsabilitat de president o presidenta. Atanben l'entitat fonciona coma pòt amb los qu'i son. Se convoquèt fa gaire una Amassada Generala excepcionala per renfortir lo Conselh d'Administracion. Sens resulta! Demoram sens president. Pas cap de jove dins la sala al moment d'aquesta Amassada Generala. Quand disi jove, entendem-nos plan ! Dins la situacion ont se tròba actualament l'occitanisme, una persona de cinquanta ans passa per qualqu'un de jove dins lo paisatge militant.

       Alavetz, d'unes me dison qu'aquesta situacion deplorabla del manca de renovelament generacional dins lo teissut associatiu es pas pròpria a l'occitanisme. Es vertat, mas es bravament accentuat dins lo monde de l'accion occitanista per encausa de la marginalitat dins la quala lo poder politic francés embarra l'identitat nòstra. Ont e cossí un jove de vint ans se poriá d'uèi identificar a la cultura occitana alara que dins las familhas e dins las carrièras se parla pas pus la lenga ? Per embragar dins l'accion militanta benevòla se cal sentir concernit per l'objècte de l'engatjament. Cossí se sentir occitan per un jove d'uèi ? Nautres avèm conegut, fins a las annadas uèitanta, de monde parlar la lenga. La lenga existissiá socialament. D'aquí podiem aver enveja de nos investir, o pas, per ela. Lo marcaire identitari èra present. D'uèi, bistanflèra ! La politica d'eradicacion totala de l'identitat occitana es en passa de capitar. Lo crimi de França es aqueste: escafar la lenga per escafar la nacion. Es lo crimi d'assimilacion.

          Sabi qu'es pas jamai bon pel moral de las tropas que demòran mobilizadas de parlar d'una fin ineluctabla possibla. Sabi ben qu'es pas productiu de parlar dels trens qu'arriban pas a l'ora. Soi pas, nimai, tocat pel sindròme "del darrièr occitan". Pr'aquò, se al lòc de nos demoralizar d'efièch, s'aquela presa en compte de la realitat, tal un electrochòc, nos balhava mai de nhac ? S'aquela luciditat balhava de vam als joves e qu'aquestes nos rejunhèssen ? E se los encoratjavem a s'investir mai dins lo combat politic per salvar Occitània ? Lo sol combat de valga davant un poder politic imperialista ? Es a n'aquel prètz qu'empacharem França de complir lo crimi perfièch.

Sèrgi Viaule