« Trèns per d’aubres mòrts » de Joan-Ives Casanòva

            Lo libre comença fòrt e tras que fòrt. La pagina primièra clau pas que doas frasas interrogativas. Òc-ben, doas frasas talament longassas que prenon tot l’espaci de la pagina primièra. Aquò met lo legeire sul còp dins l’ambient d’una òbra que, tre la debuta, sap pas ont lo va menar. Aquel libre es escrich sus lo registre d’una longa e interminabla logorrèa. Dins son contengut, una idèa ne buta una autra e totas partisson dins la direccion que lor agrada. Cal pas cercar dins aquela pròsa la mendre linearitat, se que non benlèu dins lo ritme de l’escritura. Cal pas tanpauc cercar una ipotetica logica dins la narracion. Aicí se tracha puslèu dels mots per los mots. L’atencion es just portada sus lors encadenaments e res de mai. Ça que la, s’i veson gaire iatuses.

            Aquel biais de far balha, a passas, l’impression que lo tèxte partís dins totes los sens. Coma se lo tèxte viviá per se-meteis e qu’anava a tustas e bustas. Coma s’aviá escapat a son autor per melhor escapar a sos lectors. Coma se autor e legeires èran manipulats per una fòrça creatritz descabestrada. Un poder creator que volariá d’alas e sicap pròpris. Aquela mena d’escritura s’es ja rescontrada dins la literatura occitana, notadament dins una òbra de Sèrgi Labatut e una autra de Miquèu Miniussi.

            Tornem o dire, las frasas son longas que longas. An un debit gaireben infinit d’imatges mentals que se seguisson a pertièra. Un sentit ne caça un autre ad vitam aeternam. Generalament aqueles sentits son leugièrs emai se pòt arribar qu’entre las 200 paginas d’unes se fagan pauc o pro pesucs. Vertat que téner tot un volum sus aquel registre es ja una performància literària. Aquela mena de procediment es sovent temptat per d’unes escrivans que vòlon ensajar de dobrir de dralhas novèlas. Lo problèma es que, presentament, qualques escrivans engulhèron aquela meteissa dralha, çò que fa qu’es estada ja trepada e qu’al final l’experiéncia a pas mai grand interés. Es, ni mai ni mens, qu’una performància d’escritura sens èsser vertadièrament una performança literària.

            Cossí Joan-Ives Casanòva se daissèt emportar per aquel corrent de las aigas trebolas ? Benlèu per se provar qu’èra capable d’escriure de frasas d’una pagina sens alassar lo legeire ? Per esprovar sa capacitat d’engulhar d’impressions semanticas coma d’autres enfialan de pèrlas ? O saurem pas jamai. Çò important es de saber se i a un lectorat capable de prene plaser a legir aquela mena de pròsa qu’es pas vertadièrament ni un roman, nimai de pròsa poetica. Es una mena d’entre-dos que, per moments, ronroneja a longa estirada.

            S’aquela mena d’obratge daissa pas indiferent, empacha pas, d’un autre latz, qu’es malaisit de ne parlar. Es quicòm que sabèm pas ont a vertadièrament lo cap e la coa. De fach, lo libre se presenta coma un laberint dins lo qual tant que vira, lo legeire fa lo torn. Es una curiositat, un objècte escrich de genre non identificat. Mas ara que lo libre es estat escrich, lo nos cal legir. Non pas que foguèssem condemnat a o far, mas es dins l’òrdre de las causas que quand lo vin es tirat, lo cal beure e sovent lo beure fins a las fonzalhas.

            Alavetz, l’autor nos propausa una exploracion lengatgièra azardosa. Endralha los sendarèls escalabroses d’una fugida de cap a l’inconegut verbal. O fa amb, segon ieu, mai o mens de bonaür. Mas l’incertesa de la resulta es lo pròpri de tota experiéncia novelària. E d’aquò non sauriam li’n téner rigor que, sens cercaires, non riscam d’aver trobalhas. La literatura escapa pas a n’aquel axiòma.

            Aprèp un vintenat de paginas de çò que poiriá èsser una mena d’introduccion, arribam a çò que tornamai poiriá èsser lo capitol primièr de l’obratge. Una probabla introduccion qu’avèm traversada, coma dins un bastàs, amb lo fauçard a la man per ensajar de nos i traçar un caminòl. Avançàvem sens saber ont anavèm desembocar. Tiravèm endavant a l’azard Baltasar dins un maeltròm de frasas amb gaire de ligam entre elas. Atal lo legeire es emportat per un discors sens pausa. Es una sensacion tras que particulara per lo que capita pas dintrar dins l’entendament de l’autor. Atal ne va per aquestes « Trèns per d’aubres mòrts ».

            Per ne tornar al capitol primièr, bis repetita, sa frasa primièra fa tornamai la pagina entièra. Es a partir d’aquí que lo legeire se maina que s’escapa de Caribde per s’anar espotir en Scillà, que sauta de la padena per tombar dins lo fuòc.

            Al final, un còp lo libre tampat, lo legeire se poiriá exclamar : « Ai pas res comprés de çò qu’a volgut dire ; mas ficre qu’escriu plan ! ». Coma arribavi pas a dintrar dins la lectura d’aquel libre, volguèri saber s’aquò veniá de ieu o de Joan-Ives Casanòva. Alavetz, ensagèri d’anar véser çò que se disiá e s’èra dich a prepaus d’aquel obratge. Dins mas recèrcas trobèri pas qu’aquelas quatre frasas : « Lo libre es una evocacion de tres figuras masculinas. Per caduna l'autor se concentra sus un moment clau de lor vida. La critica vei lo trabalh de Joan-Ives Casanòva coma una narracion en abís, suportada per de frasa-univèrs. Una escritura rara ». Confirmi que per èsser una escritura rara es quitament una escritura rarissima.

            Aquò rai ! Se n’èra encara de besonh, aquel libre confirma plan la riquesa de la literatura nòstra qu'es capabla de produsir d’òbras las mai inesperadas que sián. Luènh de ieu l’idèa d’afortir qu’aquela òbra de Joan-Ives Casanòva siá sens brica d’interés. Mentretant, sembla s’adreiçar a un public d’universitaris (Allò, allò, aicí París ; los universitaris parlan als universitaris…). Demòra de saber s’aquela mena de public seriá pas mai fantasmat que real ? Ieu ai pas la responsa. Benlèu qu’aquesta se tròba dins lo nombre d’exemplars venduts e doncas legits !

         Pèire Rabasse

            « Trèns per d’aubres mòrts » de Joan-Ives Casanòva. Edicions CeS. Despaus legal : decembre de 2007. 198 paginas.

http://libraria.latutadoc.com/livre/2423-trens-per-d-aubres-morts