« Meschant temps Maraval ! » de Joan Ganhaire

Joan Ganhaire nos balha -benlèu- sa darrièra enquista

            S’aquò escasiá, aqueste còp poiriam pas dire qu’èrem pas estat avisats. D’efièch, la quatrena de cobèrta del libre nos informa laconicament qu’aquesta es : « La darrièra enquista -la darrièra de las darrièras- de la longa carrièra d’Alexandre Darnauguilhem, lo famós comissari de Maraval, en Nauta Dordonha ». Alavetz, nos demòra pas a esperar que se tracha d’una falsa sortida e que lo comissari contunharà son trabalh encara de temps. Ara que nos sèm acostumats a legir sas aventuras anam aver de mal a nos passar d’aqueste fulheton literari. Un quicòm de novèl dins la literatura occitana que jamai coneguèt pas aquela mena de creacions a episòdis. Coma qué, nòstra literatura contunha d’evoluir malgrat que son lectorat potencial demesiguèsse cada an un pauc mai per causa d’agression imperialista.

            Dins aqueste libre coma dins sos precedents, l’escritura de Joan Ganhaire es totjorn tan dinamica e agradiva. Los decòrs meses en plaça a la debuta de la seria de sos romans contant las aventuras e lo trabalh del bon comissari Darnauguilhem, son totjorn los meteisses. Tant coma tornam trobar totes los protagonistas del famós comissariat de Maraval. La vila -e cossí ne poiriá èsser autrament- es tanben la meteissa. A fòrça de n’aver agut un fum de descripcions, avèm l’impression de la conéisser coma se i èrem nascuts, o pauc se’n manca. Dintram dins aquel novèl roman coma en país conegut. Çò que càmbia, d’evidéncia, es l’intriga.

            Çò que sembla novèl amb aqueste roman es qu’a costat del narrator neutre, l’autor fa tanben s’exprimir un de sos personatges a la primièra persona. Me sembla èsser lo primièr còp que Joan Ganhaire procedís atal dins una de sas ficcions. Atal lo legeire a l’impression d’aver a menar doas lebras a l’encòp. L’opcion seriá pas de las pus marridas, mentretant demanda mai d’atencion al legeire que de longa deu cambiar de logicial per seguir l’afar e s’anar pas pèrdre dins las vòltas de la contaralha. D’engimbrar atal la narracion me demandi se porgís quicòm de mai preciós ? Ne soi pas solide per un roman policièr qu’a mon vejaire deu sempre demorar un libre de plaja, aisit de saborar.

            Autre pichon bemòl de relevar, son aqueles frequents repujatemps d’afars anteriors tractats per comissari Darnauguilhem. Personalament los pòdi seguir e los metre en perspectiva per aver legit tota la tièra. Mas m’interròguin a prepaus de los que van aver dins los dets aqueste obratge coma primièr de la colleccion. Sabi pas se las entresenhas balhadas dins lo còs del raconte lor permetràn de s’i retrobar. Autra menudalha, en meteis temps que l’autor nos prepausa sos repujatemps, reapareisson, condreitament, los personatges que van amb eles. Ja que l’equipa del comissari Darnauguilhem es fornida, l’ajust d’un fum d’autras personalitats fa una galariá abondosa de retraches. Benlèu tròp abondosa ? Aquò dependrà, segurament, de las performàncias mnesicas dels legeires. Personalament, avent una memòria a còps defalhenta, agèri mai d’un còp a me cavar lo cap per poder seguir las peregrinacions, fachas e malafachas de cadun dels protagonistas.

            Per ne tornar a l’intriga, tre la debuta, a Maraval, se tròba una femna assassinada dins un pargue de la vila alara qu’èra a passejar son gosset per li fa far sos besonhs naturals. Puèi, pauc de temps aprèp, es al torn d’un automobilista d’èsser traucat de part en part per s’èsser arrestat escampar son cendrièr sus la cauçada. Atal cossí lo comissari Daunauguilhem se retròba a ensajar de desboscar un maniac de la netetat per carrièras. Probablament una mena de psicopata se non es un simple obsedit de l’igièna publica.

            Aqueste còp, lo comissari dels pels blancs a lo suquet que s’i blanquís totjorn mai e a granda velocitat. Aquí qu’un misteriós personatge s’es mes a ennastar tota persona que se permetriá de lordejar d’un biais o d’un autre l’espaci public. Un malaut que s’es autoproclamat justicièr radical contra tota incivilitat, pichona o bèla. Per el, d’alhors, i pòt pas aver d’incivilitat menèla. Dins aquel domèni coneis pas de gradacion. Un mochonet getat pel sòl e es una condemnacion a mòrt executada sus plaça. Pariu per lo proprietari d’un gos que se daissariá anar sus un trepador : execucion immediata.

            Alavetz, la psicòsi s’espandís lèu dins Maraval. Cadun fa mèfi de daissar pas tombar un mocador de sa pòcha per paur d’èsser lo seguent sus la lista dels condemnats. Gaireben, los Maravaleses acaban per aver paur de metre lo nas fòra l’ostal. Mas que fa la polícia per arrestar aquel dangierós assassin ? Mas que fa la nombrosa còla del comissari Darnauguilhem per liberar la vila d’un capbord prèste a tuar per un escupit lançat dins una gandòla ? Çò que fan los policièrs de Maraval o saurètz plan solide, non pas en legissent l’Esvelh de Dordonha, mas plan lo libre de Joan Ganhaire. Un policial que vos procurarà las mai espantantas emocions que se pòscan trobar dins la literatura occitana contemporanèa.

              Pèire Rabasse

            « Meschant temps Maraval ! » de Joan Ganhaire. Edicions de l’Institut d’Estudis Occitans – colleccion « Atots » N° 244. Despaus legal : quatren trimèstre de 2024. 150 paginas.

https://www.espaci-occitan.com/botiga/fr/a-tots/3176-meschant-temps-maraval-joan-ganhaire-ats-244-9782859106522.html