« La louve cathare – La loba catara » de Mirelha Calmèl

            Mirelha Calmèl es una escrivana occitana francofòna nascuda a Martigas en Provença. A fòrça escrich e mai que mai de romans istorics. Sas òbras son estadas publicadas dins mantunas lengas. Sembla embelinada per l’istòria occitana mas es pas ges coneguda per èsser occitanista. Dins sos romans, fa quitament jamai referéncia a la lenga del país. Pensi que seriá estonada de saber qu’es qualificada d’escrivana occitana francofòna. Rai !

            Lo roman que me permeti de vos prepausar es, tornamai, una catarejada. Encora una ! se van exclamar d’unes de mos estimats legeires que començan de n’aver pro de tornar salsar dins l’Occitània medievala. Que volètz ? « Me vau pas tornar far a mon atge » segon la formula idiomatica tras que coneguda. Vertat que per se lançar dins la lectura d’aqueste roman « La louve cathare – La loba catara » cal èsser amator del genre vist que se tracha d’un roman flume de 821 paginas publicat en dos tòms. Los crompèri fa gaire alara qu’èri passat, coma o fau regularament, a l’Ofici de torisme de Montsegur en país d’Òlmes.

            Aquel roman daissa un gost ambivalent al legeire. Per exemple un moment donat l’autora ensaja de transcriure l’accent o lo defaut d’elocucion d’un personatge. Alavetz, lo passatge ven completament illegible. Es una fantasiá que Mirelha Calmèl nos auriá pogut estalviar. Es quitament una franca manca de gost literari. Qué cerquèt e volguèt far l’autora en se i prenent d’aquel biais ? Donar dins la singularitat d’estil ? S’es la tòca cercada, es mancat ! A mon vejaire es pas amb aquela mena d’artifici que se servís la literatura. Es per ieu una mena d’enfantilizacion del lectorat.

            Adoncas, avèm aquí un roman flume de mai de 800 paginas. L’autora i emplega sovent de viraduras redaccionalas tras que convengudas. De frasas totas trobadas que per d’unas tornan regularament al debanar del tèxte. L’estructura de l’ensems es a còps demasiadament complicada, çò qu’apaurís una mica lo plaser de lectura. Benlèu que Mirelha Calmèl auriá ganhat a far mai simple. A vóler far tròp complicat quand n’avèm pas los mejans, pòt arribar qu’òm trebuque sul tapís.

             Mentretant, dins aquel roman, l’autora, entre dos dramas e quand ne vira, nos sap regalar de qualques scènas eroticas d’una granda delicadesa. Ensaja d’i descriure cossí a París l’amor aviá res de cortés. Al sègle XIIIen las mòrs i èran somàrias al rebat dels masclasses francimands per los quals las femnas èran pas qu’a prene, puèi a daissar. Dins aqueles libres, Mirelha Calmèl descriu e reconstituís la vida a París tala coma se debanava a l’epòca ont Raimond lo Seten de Tolosa foguèt obligat de si anar sometre.

            Una part de l’accion se debana a la cort del rei de França e l’autra dins Cabardés, çò que fa d’anars e tornars contunhs. Atanben, qualques còps los personatges pòdon paréisser de mal seguir dins lors peregrinacions mai o mens devòtas. Amb aquò, la narracion de Mirelha Calmèl, totjorn a còps de capitols cortets, a còps, pòt claure de passatges dinamics. Mas se tracha aquí d’un roman flume e doncas necessita forçadament una atencion sostenguda de la part del legeire. Aquel roman catarejaire fa pensar a los de Bernat Mahoux. Tot precisant, ça que la, que los romans de l’autor albigés pegan plan mai als faches istorics que non pas los Mirelha Calmèl. Los d’aquesta autora son plan mai fantasieroses. Son, aquò rai, doas opcions diferentas e l’una a pas a aver vergonha de cara a l’autra. Dins la catarejada coma dins d’autres genres literaris, cada autor espleita son estil pròpri.

Son benlèu parpelas d’agaças, mas de còps me sembla que dins lo debanar de son escritura Mirelha Calmèl manca de precision. Per exemple dins aquela frasa « Lo dieu que pregam, que pregas, es lo meteis que lo seu. Sol lo biais de lo véser es diferent segon que foguèsses catar o crestian ». « Catar o crestian », aquí auriá degut escriure « catar o catolic » èssent que los catars, coma cadun sap, èran crestians. D’alhors, eles-meteisses se disián pas « catars » mas si-ben-tant « bons crestians ». Avián alestit una glèisa a despart de la catolica qu’èra a l’epòca opressiva, intoleranta emai fanatica amb totas las consequéncias qu’aquò agèt per las populacions occitanas. Tot aquò Mirelha Calmèl o sap ben pro qu’a la fin del tòm primièr se tròba condreitament una cronologia somariá de la « crosada contra los Albigeses » (que foguèt mai que mai, tornem o dire, la guèrra d’annexion d’una brava part d’Occitània).

            Tot comptat e rebatut, soi estat decebut per una escritura qu’acaba per se far longassa e ont las scènas son sovent inversemblablas al punt qu’aquò fa una mica se demingrar lo lector acostumat a n’aquel genre literari. Qu’un roman istoric siá abans tota causa una ficcion, aquò’s normal, mas que las causas se n’anen tot còp dins totes los sens, n’es una autra. Aquò’s pas la melhora catarejada que legiguèri.

              Pèire Rabasse

            « La louve cathare – La loba catara » de Mirelha Calmèl. Edicions XO, colleccion « Pocket ». Tòmes 1 e 2. Despaus legal : Mai de 2022. 821 paginas.

https://www.fnac.com/a14355765/La-Louve-Cathare-La-Louve-cathare-Mireille-Calmel