Omenatge a Geli Grande per Eric Fraj

Eric Fraj

Me soveni plan del primièr còp que vegèri a Geli, al començament de 1972, a Gradinhan,
al ras de Bordèu. Ja cantavi despuèi qualques meses. Lo Geli arribèt de ressabuda a l’ostal, per far
coneissença. Èri pas qu’un gafet de collègi e aquel òme jove, estudiant al campus de Talença,
m’impressionèt. Bèl primièr per sa simpatia e son estil dirècte, puèi per la fòrça de sas
conviccions, vibranta dins sas intonacions e son agait doç. Èrem occitanistas los dos, mas el ja
aviá abraçat lo nacionalisme etnicista e descolonizator de Francés Fontan. D’aquel nacionalisme
sieu, non me’n parlèt dirèctament ; lo devinèri al legir lo poèma que m’ofrèt aquel jorn.
S’intitulava : « Marx, siás pas occitan !! ». Me susprenguèt, non pas perque èra politic – a l’epòca
tot n’èra... – mas perque sometiá a critica l’egemonia marxista caracteristica d’aquel temps. O fasiá
a son biais, nacionalista mas umanista, en jogant Joan Jaurés contra Marx. Non me brembi pas
mai de la qualitat del poèma mas me disi qu’aquel òme, en bon jogaire de rugby, aviá sabut préner
a contrapè – e intelligentament – las mòdas e lo discors dominant de son epòca...
Nos tornèrem véser de quora en quora, e totjorn amb plaser, dins un estagi, una
manifestacion o a l’Estivada de Rodés. Seguiái sos articles dins Lo lugarn, la revista del Partit de la
Nacion Occitana, sa tribuna del Jornalet o sas cronicas : onomastica dins Adishatz, l’emission
occitana de Ràdio Entre Duas Mars en Gironda, rugbistica sus las ondas de Ràdio Lengadòc. S’i
disián sa passion, pel rugby mas tanben pel cinèma, la literatura, la politica, e – subretot – per la
lenga occitana. La cultura d’òc, Geli, nascut en Tunisia d’un paire de soca italiana e de maire
d’origina espanhòla, l’aviá causida. Plan d’ora e en defòra de tot determinisme d’eretatge. Fins a
ne venir un militant acarnassit, fidèl e definitiu. Pròva que l’identitat es mai de l’òrdre de çò causit
que d’una determinacion socioculturala que subiriam. Rendi doncas aicí omenatge a l’amic mas
tanben al militant que non renoncièt jamai e que, coma mai d’un, volguèt consacrar sa vida,
santament, a una causa nòbla e necita. Sense lo militantisme, ont ne seriá l’occitanisme ?
Geli èra un òme ric de tot çò que veni de remembrar mas tanben de son gost pels mots.
Despuèi son jove temps, escriviá de poèmas. Aicí qualques verses d’el, tirats de son recent Puntas
de roge, per daissar lo darrièr mot al poèta :

« D’òmes de patz
e d’òmes de guèrra
n’i aguèt de tot latz
encuèi o un còp èra.
Se l’un guerreja
de contra la mòrt
l’autre se crei fòrt :
se la passeja. »