/image%2F0568858%2F20140111%2Fob_0348f4_logo-pno-jpg){kind=logo}
La literatura occitana compta d’escrivans totes mai singulars los unes que los autres. Es aquò que fa sa riquesa e son interés. Del costat de Niça n’avèm un de particularament creatiu, se tracha de Reinat Toscano. Malurosament son trabalh es pas pro conegut. Ai rarament ausit una revista de la riba drecha de Ròse parlar d’el. Benlèu que delà lo flume, del costat empèri, es un pauc mai conegut, mas segurament pas pro que cap de ressons me son pas arribats a las aurelhas alara que las ai de longa despèrtadas. Cal dire tanben que sas òbras son plan mal difusidas. Son editadas per las edicions « Auba novèla » que fa çò que pòt amb valentiá, mas es un ostal quasi confidencial que per plan dire edita pas qu’exclusivament los obratges de Reinat Toscano. Çò qu’es pas pro per congrear un interés permanent del public.
Cossí que ne vira, es pecat de constatar que l’escrivan niçard siá pas mai legit, malgrat que faguèsse una literatura experimentala. D’efièch, es de longa a ensajar de far evoluïr la literatura en experimentant d’unes biaisses novèls d’escriure. Sa poesia e sa pròsa valon per lor caractèr original. Personalament lo seguissi dempuèi la debuta de sas publicacions e cada parucion es un eveniment. Espèri sa seguenta amb despaciéncia. Emai se pòt dire qu’amb son darrièr libre « De l’autre costat », soi -e sèm- servits.
La literatura policièra nòstra compta tres comissaris… principals. Se tracha dels famoses Raimond Casal del Paure Raimond Guiraud, d’Alexandre Darnauguilhem de Joan Ganhaire e, plan solide de Matieu Sempeyre de Reinat Toscano. Las aventuras d’aquel comissari pistachièr e inchalhent, personatge nascut de l’imaginacion fruchosa e fantasierosa del l’autor niçard, las ai totas legidas e, aquò fach, me demòran sempre en memòria.
Aqueste còp, Renat Toscano a decidit d’o nos propausar tot al revèrs. Primièrament dins lo fons : atal aquò’s pas lo policièr que vòl arrestar lo bandit, mas lo sacamand que vòl arrestar lo policièr e s’en desbarrassar definitivament. Lo monde al revèrs, qué ! Mas cambavirar l’òrdre de las causas se fa pas sens maganhar. Lo paucval ne’n veirà de totas las colors per far agantar lo policièr per sos pars.
Segondament dins la forma e la presentacion del libre. Aqueste es vengut un objècte sens pariu a ma coneissença. Imaginatz un bocin ! Lo tèxte commença a l’ultima pagina del volume. Alavetz se deu legir en partiguent de la fin. Alavetz las paginas, allòc de las virar de drecha a esquèrra se devon virar de esquèrra a drecha. Sabi pas se me seguissètz ? O puslèu s’arribatz a seguir Reinat Toscano ? La paginacion tanben es del meteis tabat, valent a dire que comença per la fin del volume. Remarcatz, qu’amb lo temps, es coma de rotlar a esquèrra en Granda Bretanha ; òm acaba per s’i far. Totes los plècs se prenon, emai los pus esquerrièrs. Coma de just, la primièra de cobèrta se tròba a la plaça de la quatrena, e reciprocament. Mai qu’aquò ! Lo quiti títol de la premièra de cobèrta que se tròba en quatrena (seguissètz totjorn ?) es escrich amb de letras en miralh. Lo vos pòdi pas reprodusir çai-ci que soi pas pro aluserpit en tractament de tèxte. Cresi plan que bibliofiles se van ronçar sus aquel objècte extra-ordinari directament sortit d’una imaginacion per lo mens… reversièra. Per sa presentacion es un libre de colleccion.
I caliá pensar e subretot caliá gausar o far. Reinat Toscano que recuòla pas davant la noveltat i pensèt e o faguèt. Espèri que los Occitans auràn la curiosat de crompar aquel libre engimbrat fòra del comun.
Aquel personatge de Matieu Sampeyre es talament reversièr e trucaluna dempuèi la debuta de sas aventuras qu’a i soscar plan, caliá ben qu’un jorn quicòm d’aquel calibre li arribèsse. Finalament lo legeire es pas susprés qu’a mitat d’aquela inversion dels ròtle entre « lo gendarma e lo panaire ». Coma dins una cort de recreacion, a d’unes moments caliá ben que los ròtles s’intervertiguèssen : un còp tu, un còp ieu.
Aquel roman, que se legís plan, es un divertiment literari de primièra borra. Agradarà certanament a totes. L’esperit trufandièr de l’autor a pas pres la mendre rufa, nimai son vam dins lo ritme de sa pròsa. Se tracha aquí d’un roman que cal legir e que cal far conéisser. Per cal presa la lenga e la literatura nòstras, seriá pecat d’i passar a costat. Es pas cada jorn que se rescontra una pariva imaginacion reversièra.
Pèire Rabasse
« De l’autre costat » de Renat Toscano. Edicions Auba novèla. Despaus legal : tresen trimèstre de 2022. 143 paginas.
/image%2F0568858%2F20220930%2Fob_7c97f3_de-l-autre-costat.jpeg)