En 1831-1832, de milierats de refugiats poloneses fugissent la repression del soslèvament de Varsòvia arribèron en França. D’unes se retrobèron en Occitània, per exemple a ‘Gen e Jansemin, lo poèta occitan agenés faguèt la coneissença de qualques unes e escriguèt un poèma per la libertat de Polonha :
Los Ausèls voiatjurs (1833)
o los Polonés en França
Dediat a mon amic Adrien Pozzy
Sèm d'ausèlons brigalhats pel auratge ;
Frais, chès vosaus, botatz-nos a l’acès !
Un pauc de blat e dus brens de fuelhatge
Nos sufiràn, se prací nos volètz ;
Fugèm del Nòrd lo tiran en furia ;
Recebètz-nos ! Vos farem pas pochiu ;
Sèm tots d'ausèls malurós, sans patria,
Que l'Aigla negre a caçat de lur niu !
— Venètz, amics, farem qu'una familha ;
Mais, diga-nos, qui vos a defenduts ?
— Digun ! Digun ! Piulavem dins nòstra illa,
Lo quite Pol nos a pas entenduts.
Tanben, de l'Aigla a las griffas tan duras,
Tots, prèsque tots, avèm sentit l'arpion ;
Mais, li avèm fait de tan fòrtas blassuras,
Que de son sang a trempat nòstre niu !
— Amics, restatz, e dins nòstras campanhas,
Repausatz-vos en tota libertat ;
Dins una cròsa avèm nòstras espranhas,
Sètz malurós, vo’n divèm la mitat ;
Partajarem lo glot de la rosada,
Lo grun d'ivèrn e lo frut de l'estiu ;
E sarem fièrs de nòstra destinada,
Se vos trobatz urós dins nòstre niu !
Atal disián ; quand, al brut de cimbalas,
Un Aigla blanc, al mitan d'un crum d'aur,
Pareis, se masta, obra sas grandas alas,
E los i crida : « Ausèls, non sèi pas mòrt !
« Que mon drapèu, viste, se desentèrre !
« Lo sang bièn lèu colarà coma un riu ;
« La Libertat lançarà son tonnèrre,
« E nos ausèls tornaràn dins lur niu ! »
Remirable poèma d’una actualitat brutlanta. La situacion dels Ucrainians reverta talament la dels Poloneses d’autres còps.
Recentament, Agen a aculhit de familhas ucrainesas fugissent lo tiran rus coma los Poloneses del sègle XIX. Paratge, convivencia e acuèlh son de vertuts tipicament occitanas e solide agenesas.
JP Hilaire