Occitanie, Rodez, Estivada 2022

Lo Partit de Nacion Occitana sosten l’Estivada

            L’Estivada es lo grand festenal panoccitan que marca, cada an, lo rescontre de totas las regions occitanas, de las vals transalpinas a Medòc e del Lemosin a Val d’Aran. Malgrat las dificultats que pòt traversar d’aquestas passas aquela grand rescontre cultural, lo Partit de la Nacion Occitana pensa qu’es de son dever politic de sosténer aquela manifèstacion nacionala. Cada nacion del monde a vocacion a recampar, en un temps e un luòc donat, sa produccion culturala. Es la tòca de l’Estivada dempuèi son espelida e es per aquela rason que lo Lugarn, revista politica se ne pòt èsser, ten a modestament marcar son sosten a la cultura occitana en publicant pendent los tres jorns del festenal una presentacion de libre. Ongan a causit de vos presentar tres libres de la darrièra colleccion « Atots » de l’Intitut d’Estudis Occitans que ne compta quatre. Lo P.N.O. e lo Lugarn vos desiran un bon festenal.

              La redaccion

            Vos farai pas, tornamai, lo còp de vos presentar Joan Ganhaire. Lo que per tan pauc seriá al fial de l’actualitat literària occitana, lo pòt pas aver pas rescontrat un moment o l’autre dins sas peregrinacions librescas. Sabi pas pus a quantes n’es de romans policièrs mas n’a ja publicat un brave planponh. Sens comptar sas nombrosas autras òbras. Avèm aquí un escrivan que balha de vam a la creacion literària nòstra que, siá ditz en passant, n’a plan besonh. De tot biais de vam, n’aurem pas jamai pro per relevar l’escomesa de nòstra subrevida.

            Vos vau pas desvelar lo film abans que l’agèssetz vist, mas aqueste còp lo comissari Darnauguilhem partís pas vertadièrament a l’endarrèr de qualques sacamands, mas a la recèrca d’un tresaur, a la caça del tresaur, se se pòt dire. Aquel paure comissari aurà tot fach dins sa vida que jamai Joan Ganhaire lo daissa pas se pausar, o plan pauc.

            Dins aquela cèrca al tresaur, a d’unes moments, e mai que mai sus la linha de partança, i a plan monde. A mon vejaire n’i a segurament tròp que lo legeire a de mal a seguir los eveniments e los multiples personatges que los provòcan o los patisson . Dirai que, per passas, lo tròp gasta lo jòc.

            Coma de costuma Joan Ganhaire fa venir las causas doçamenton dins lo debanar de la narracion. Ten son legeire a fuòc doç tot al long del libre abans de lo portar a boliment per, un final mai o mens capitat. Aquò’s aquò la marca de l’escrivan peiregordin : lo suspens mestrejat de man de mèstre. Una recepta de las milantas variantas que marcha plan dempuèi de decennias se no’n tenèm al fach que lo public ne demanda totjorn mai, çò qu’es rar dins lo cortal de la literatura occitana. Seriam pas estrangolats per la politica assimilacionista de l’imperialisme franchimand que los obratges policièrs de Joan Ganhaire serián de fenomèns editorials amb de vendas que se comptarián a còps de centenats de milierats.

            Pasmens, aqueste còp e a prepaus de la tombada d’aqueste episòdi novèl de las aventuras mannadas de l’aluserpit comissari Alexandre Darnauguilhem, me sembla que la conclusion es mai flaca que per los precedents òpuses. Lo paire de Darnauguilhem auriá agut un defalhiment passatgièr ? Una gròssa lassièra ? Una passa de mòl ? O saurem sens manca al moment de l’episòdi venent. Mas avèm fisança per qu’aja tornat recobrar sa plena santat. La santat de fuòc que li coneissèm.

            Mas tornem-ne, s’o volètz plan, al cementèri. Aqueste còp lo comissari de Maraval es adoncas en mission secreta. Se retròbariá dins un canton idilic, s’aqueste èra pas trevat per mantunas còlas de sacamands en cèrca de fortuna. Remarcarètz que sul fons i a pas res de novèl : totes los sacamands e malvolents del monde son sempre en cèrca de fortuna. Mentretant, lor quista se debana mai o mens plan segon qu’an lo comissari Darnauguilhem suls talons o pas. Lor fortuna pòt virar lèu-lèu en cachavièlha se tanplan lor arriva de crosar lo camin de la còla policièra de Maraval. Una còla de foncionaris qu’a còps, fan pas dins la dentèla.

            Un còp demai l’imaginacion de Joan Ganhaire va pus aviat que sos dets sul clavièr de son ordinator. L’imaginacion, mas tanben la fantasiá -çò que gasta pas-, venon enlusir l’òbra pel pus grand bonur del legeire amator de policièrs plan d’en çò nòstre. Podèm dire sens risca de nos enganar que Joan Ganhaire a tre ara marcat las Letras occitanas de mercés a son orginalitat e son engenh de creator. Volum aprèp volum, son òbra es un agach distanciat e pr’aquò benvolent sus la societat nòstra. Los quitis travèrses de l’occitanisme i son denonciats quand aquò ne vira, mas jamai d’un punt de vista negatiu e inquisitorial, just per menar lo monde, nòstre monde, a soscar sus son accion e, per consequéncia, sus son avenidor. Mina de res, paucas causas e comportaments escapan a la sagacitat de l’autor peiregordin. Atal, a legir Joan Ganhaire aprenèm sus nosaus en nos amusant.

            Dins aqueste episòdi de las aventuras descabestradas e improbablas de la còla del comissari Darnauguilhem, qualques uns de sos sòcis se retròban, tal a jogar lo pescafin (emai s’i sap far), tal autre, e pas dels mendres, dins la pèl d’un romancièr de renom en cèrca d’inspiracion dins un canton retirat de Pèiregòrd, enfin un autre mai a córrer los sendarèls escalabroses de qualques travèrses penjaluts. Tot aquel monde se retròba al campèstre mas anatz pas creire qu’es per passar qualques jorns de vacanças dins un ambient suau e reparador. Tot çò que pòt arribar a d’enquistaires de tria (òc-ben, ne son) lor arriba, o pauc se’n manca…

                 Pèire Rabasse

            « Rendètz-vos au cementèri » de Joan Ganhaire. Edicions de l’Institut d’Estudis Occitans – colleccion « Atots » N° 231. Despaus legal : trimèstre segond de 2022. 171 paginas.

https://ideco-dif.com/ieo_edicions/a_tots_crimis/rendetz_vos_au_cementeri/