« L’estilò negre » de Bernat Bergé

        Estimats legeires, un còp fa pas costuma ; me vau plànher… Fa un an ara que passam de confinaments en cobrifuòcs sanitaris e que doncas, sèm mai o mens embarrats dins l’ostal. Aquò daissa bravament de temps per legir. Forçadament, quand se vei lo nivèl intellectual e cultural tras que paure que nos prepausan las cadenas de television franchimandas, nos demòra pas mai que de legir. Levat que, o cal ben reconéisser e o plànher, pendent aquela annada passada de 2020, la produccion libresca de lenga occitana a pas seguit la demanda. L’edicion occitana auriá pogut aprofechar de la situacion per publicar mai, compte tengut que, evidentament, los occitanofònes avián mai de temps per legir. D’ont mai que coma los libres se crompan en linha e que Las Pòstas an pas arrestat de trabalhar, i aviá pas cap d’empacha a accelerar la produccion editoriala occitana. Deplòri que foguèsse pas estat lo cas. S’es pas mai editat en 2020 que las autras annadas. Domatge !

       Alavetz, que legir quand çò que pareis basta pas a apasturar la bèstia ? Agèri pas d’autra possibilitat que n’anar posar dins la font prigonda qu’es la colleccion « Atots » de l’Institut d’Estudis Occitans. Aqueste còp ne pesquèri L’estilò negre, un libre de Bernat Bergé que regreti pas d’aver tornat legir. Es d’aqueste que d’uèi vos vau parlar.

          Dobtavi, emai saupèsse que Bernat Bergé èra una bona grana d’escrivan. Coma planes legiguèri dins « Camins d’estiu » sas primièras novèlas publicadas que d’unas son represas dins aquel Estilò negre. Mas aquel volume recampa mai que de novèlas ja publicadas en revista. D’unas èran inedichas en 2001. Es estat per ieu un plaser de las tornar descobrir.  

Dins sa forma, l’escritura de Bernat Bergé es a l’encòp simpla, clara, neta e precisa. Qualquas expressions idiomaticas son aquí per atestar que l’autor possedís una lenga rica fauta d’èsser benlèu completament naturala. Una sola pichona causa me geina : per çò qu’es del vocabulari, de còps, qualques francismes me semblan nasejar d’aicí e d’ailà. Aquò rai ! Anam pas passar doas paginas subre çò que Bernat Bergé deu pensar èsser de localismes.

          L’imaginacion de l’autor es alavetz espectaclosament feconda. Va e ven entre societat rurala e societat urbanizada. Passa a bèl èime a travèrs lo temps e los tempses. Nos rebala dins son monde fantastic de cap en cima del recuèlh. Aviái, pel passat, ja legit « La mariòta » e me faguèt plaser de la tornar trobar un còp mai en bona companhiá al mièg d’autras novèlas, totas mai espantantas las unas que las autras. Lo ritme tengut de la narracion, conjugat a l’originalitat dels contes, pivèla lo legeire. Aqueste obratge, un còp entemenat, es pas de los que se daissan abandonar a mièja lectura. Mina de res, son interés recreatiu embelina a de bon.

            Cal, ça que la, remarcar que d’unes tèxtes son mai trabalhats de d’autres. Aquela impression ven probablament del fach que los tèxtes mai escrincelats sián estats publicats en debuta de volume. Vertat es qu’a mesura ont avançam dins la lectura, los tèxtes s’acorchisson e venon pus banals, sens tombada vertadièra. Pensi qu’es una error d’aver engimbrat atal lo recuèlh.

            Fau aquelas remarcas, mas lo contaire fantastic qu’es Bernat Bergé nos regala aicí d’un polit ramelet de sas creacions imprevisiblas. Nos demòra pas que d’esperar que la vena creatritz de l’autor s’agote pas pas e que son trabalh d’escritura contunhe sus la dralha seguida. De fach, per l’aver vist mantunes còps sus l’empont a contar, me maini que, fin finala, los tèxtes de Bernat Bergé, tals coma publicats, se poirián dire. Brèus, concises, se prestan d’a plec a l’oralitat e a la gestuala del contaire tradicional occitan.

            La colleccion « Atots », tornem o dire e repetir, es un tresaur ont s’i tròba tota mena de joièls. Una plan bona causa que demòstra un còp de mai –se n’èra necite- lo dinamisme de las Letras occitanas. Ara nos demòra pas que d’esperar que lo valent baile de l’Escòla Occitana d’Estiu aja encara léser de butar la rega amb son « Estilò negre de la pluma d’aur ». Mas li perdonariam, plan solide, se n’agantava un d’una autra color.

Pèire Rabasse

            « L’estilò negre » de Bernat Bergé. Edicions Institut d’Estudís Occitans. Colleccion « Atots N° 148 ». Despaus legal : segond trimèstre de 2001. 125 paginas.

https://www.espaci-occitan.com/botiga/en/a-tots/679-l-estilo-negre-bernat-berge-9782859102850.html