Gramatica de l’occitan estandard jos la direccion de Florian Vernet

       Pensi ieu que nos fa besonh una lenga estandard. Avèm besonh d’una lenga per una comunicacion de massa sus l’ensems de l’espandi occitan. Sèm malurosament pas dins la situacion de las annadas setanta del sègle passat ont los militants pel reviscòl de la lenga, aviam a téner compte de la situacion dialectala e subretot de l’estacament qu’avián d’unes occitanofònes naturals per lor dialècte pròpri. A n’aquel moment, per s’adreiçar al monde, per atraire lor atencion -condicion sine qua non per lor far prene consciéncia de lor identitat-, caliá imperativament s’adreiçar a n’eles dins lor parlar, a l’iper particularisme prèp. Èra pas lo moment de solament corregir lo mendre de lors francismes sens passar per un martian.

         D’uèi, s’ausís pas mai parlar occitan per carrièras, e quitament pas suls mercats del país. Pr’aquò, fièras e mercats de vilatge e de vila foguèron los darrièrs endreches ont podiái, fa encara pas qu’un trentenat d’annadas ausir lo monde parlar e mercandejar naturalament en lenga nòstra. O podèm deplorar tant que voldrem, mas ara aquela epòca ont la lenga èra socializada, es darrèr nosaus. D’aquel punt de vista, los enemics de l’occitan an ganhat una batalha essenciala. Una batalha caporala per tuar la lenga, per l’escafar definitivament : o cal be reconéisser, an capitat la victòria de sa dessocializcion.

      S’avèm perdut una batalha, avèm pas perdut la guèrra ! An pas, ça que la, capitat a rompre la transmission lingüistica e, alavetz, a partir d’aquesta totes los espèrs son permeses. Mas nos cal ben far lo constat que se se parla e se transmet encara la lenga dins cèrtes mitans societals coma l’ensenhament e la cultura, a l’excepcion de qualques familhas militantas, la cadena intergeneracionala es estada trencada,. Aquò significa que los novèls parlants an apres la lenga dins de corses e pas totjorn amb de professors que la tenián del breç. Tòrni dire aicí qu’aqueles aprenents e aqueles passaires de lenga son d’ont mai meritòris qu’an degut far d’esfòrces colossals per l’aquesir. D’ont mai dins una societat ont la lenga, a l’ora d’ara, la cal anar cercar. Cal aver una granda volontat e una remarcabla fòrça d’esperit, en 2020, per decidir de voler aprene e parlar la lenga del país. Compte tengut que los novèls parlants an apres la lenga dins de corses, son pas pertocats per una exigéncia de voler imperativament « parlar coma la mameta », vist que la mameta lor a pas jamai parlat occitan. Es un fach e a partir d’aqueste nos cal bastir un avenidor.

      Perqué contunhar de negar los aprenents dins l’iper-dialectalisme ? Solide que nos demòra encara qualques escrivans enrasigats que tenon la lenga de l’ostal. Qu’aquestes contunhen de nos regalar de lor particularisme quand es pas exagerat e que demòra dins l’encastre de l’intercompreneson. Mas per l’avenidor avèm besonh d’una lenga de referéncia per totes los Occitans. Una lenga de larga comunicacion que siá ensenhada abans d’abordar eventualament qualques traches dialectals. Nos cal una lenga aisidament comprensibla per totòm. Emplegada per la premsa, per l’administracion quand aurem lo poder politic de mestrejar nòstra administracion. Una lenga comuna que permetrà la comunicacion sens jos-titolatge entre una Aranesa e un estatjant de las Vals Orientalas d’uèi encara dins l’Estat italian. Imaginem una fabrica de lavavaissèlas a Bordèu e una fabrica de bicicleta a Marselha que vendon lors produches dins Euròpa tota. Quand van redigir lors notícias d’utilizacion dins mantunas lengas, dins quina version serà l’occitana ? En gascon per lo lavavaissèla e en provençal per la bicicleta ? Çò pus simple es d’aver una lenga estandard coma l’an las autras lengas del monde. D’ont mai, tornem o dire, quand los occitanofònes son pas mai estacats a cap de dialècte. Me pensi qu’es pas la pena de perpetuar artificialament un espargiment inutil de la lenga. Perqué far un manual de matematicas en sièis versions ? Alara qu’estalviariam temps e argent a o far en occitan estandard.

         D’aquela lenga per totes e per cadun se’n parla dempuèi de temps. Jacme Taupiac i a plan trabalhat dessús. Que ne siá mercejat. D’aquestas passas, son lo Collègi d’Occitania e l’Academia Occitana qu’i trabalhan concretament lo mai. Contràriament a çò que d’unes mancaràn pas de far remarcar, las personas qu’i òbran son pas totes lengadocianas. Demest elas s’i tròban de personalitats gasconas coma Joan Salles-Loustau, Joan Penent o Jacme Taupiac ja nommat. L’occitan estandard es pas de lengadocian. Es anat posar dins los autres parlars, emai se plan solide, la realitat fa que lo langadocian es lingüisticament l’occitan lo mai central.

        Per difusir aquel occitan estandard la còla de l’Academia Occitana ven de publicar una gramatica « destinada a totes los que vòlon conéisser, aprene e ensenhar la lenga occitana ». Soi pas lingüista, e encara gramatician, tant val dire que soi pas capable de jutjar del trabalh scientific prepausat. Mas coneissi ben pro los iniciators d’aquel menimós trabalh per èsser assegurat de sa qualitat. D’ont mai quand se sap qu’es Florian Vernet que ne foguèt lo coordinator.

         Vòli pas dintrar dins lo debat e los guirguilhs entre las diferentas escòlas lingüisticas occitanas, que, coma cadun sap, son nombrosas. Coma o diguèri pus naut soi pas qualificat per i dintrar. Soi pas qu’un umil utilizator de la lenga. Daissi a l’intelligéncia dels lingüistas de se metre un jorn d’acòrdi sus una lenga estandard. Tre que l’aurem, me pensi que caldrà daissar far la vida. Mas soi optimista. L’utís es talament practic que pauc a cha pauc totes los jornalistas, ensenhaires, escrivans e simplas personas alfabetizadas causiràn l’occitan estandard per s’exprimir. Es çò qu’ensagi de far ieu. Ensagi de far una lenga la mai estandard possibla. D’unes quitis escrivans, e pas dels pus mendres, coma Franc Bardòu o Florian Vernet d’ara enlà escrivon lors òbras literàrias en occitan estandard. Pensi que de mai en mai de monde s’i van metre. La causa se va far lentament, mas segurament. L’estandard es lo progrés, d’ont mai que d’ara enlà necessitat e eficacitat fan lei.

           L’occitan estandard es una lenga aisida d’aprene per totòm, es a la portada de totes. Se vo’n volètz assegurar vos cal crompar la « Gramatica de l’occitan estandard » alestida jos la direccion de Florian Vernet. Obratge que ven d’espelir a las edicions del Collègi d’Occitània.

         A mon vejaire, e de çò que pòdi tirar de ma pichona experiéncia de militant occitanista, l’occitan estandard es nòstra ultima escasença de salvar la lenga ; se mentretant sèm capables de pro d’èime e de combativitat per l’aparar.

           Per çò qu’es de nosaus al Lugarn, en esperant que l’emplec de l’estandard se generalizèsse -caldrà probablament la tempsada d’una generacion-, contunharem de publicar los articles de nòstres collaborators dins lo respècte de lor volontat lingüistica : estandard o pas ; dialectals o pas. Bastarem pas l’ase per la coa ; l’urgéncia es pas tant de promòure una forma de lenga, es de la salvar.

Sèrgi Viaule

 « Gramatica de l’occitan estandard » de Florian Vernet.

Co-edicion del Collègi d’Occitania e de l’Academia occitana.

Acabat d’imprimir en setembre de 2020. 100 paginas.

https://www.collegioccitania.com/supports-pedagogiques-edition/grammaire