/image%2F0568858%2F20140111%2Fob_0348f4_logo-pno-jpg){kind=logo}
Tornamai Joan Ganhaire e son comissari Arnaudguilhem nos regalan
Es ja estat dich endacòm mai : Joan Ganhaire es un òme extra-ordinari. Son òbra litérària es excepcionala dins lo paisatge de las letras occitanas. Ja, amb una produccion d’un quinzenat d’obratges, es prolifica, çò qu’es pro rar dins la literatura nòstra. Lo que voldrà legir tot Ganhaire e qu’aurà pres de retard, va aver de trabalh ! Ieu, ensagi de lo seguir dins sas peregrinacions imaginativas desempuèi la debuta. Es un plaser talament agradiu que, de longa, ne demandi totjorn mai. Que me’n siá prepausat tres per an e aquò me gostariá, me regaudiriá.
Que dire de mai de la literatura policièra de Joan Ganhaire que non aja encara estat dich ? Tornar dire la precision de sas observacions societalas ? Tornar escalcir cossí l’autor sap ensacar lo legeire dins sa biaça per lo desliurar pas qu’a la tombada de l’enigma ? Tornar relevar cossí sa lenga raja linda e permet una lectura saborosa de sas enquistas ?
L’inventivitat de Joan Ganhaire es sens bòla. Es un òme del pòble que tota la seu vida trabalhèt dins l’intimitat del pòble, de las gents. Es la rason per la quala possedís tan plan l’anma del monde e de totes los mondes. Coneis lo fons de l’èsser uman coma plan pauques se’n pòdon glorificar. Dins son escritura, Joan Ganhaire sap manejar la suspresa amb dexteritat e mesura. Aquò fa lo fachin de sos remans policièrs.
L’autor lemosin, talament se sap renovelar, qu’escriuriá milanta policièrs e jamai nos alassariam de lo legir. L’engèni de l’escrivan residís dins sa capacitat a bastir vidas e eveniments sens nombre. A creire -emai de fach- que l’autor a viscut e nos fa viure a travèrs sas ficcions milantas vidas ; de las pus gloriosas a las mai piegèrs. Se per cas ne voliá far passar un, es benlèu aquí que seriá lo messatge filosofic de Joan Ganhaire : l’abséncia o la raretat de grandor dins las vidas de los que se sabon umils coma dins la dels que se creson grands.
I a pas res a far, de Ganhaire aquò’s de Ganhaire. Per aquí, vòli exprimir lo fach que l’autor ten un ton unic. A un esperit, un biais d’enfaciar lo roman policièr que se destria entre mila. Possedís lo còp de tibla, o puslèu aquí lo còp de gredon, per escalcir una scèna que lo legeire ne ven l’espectator privilegiat. O cal ben dire coma o es : Joan Ganhaire es una cometa dins la literatura occitana. Son originalitat es sens pariva. Los que pretendon far una siá-disenta « literatura sabenta » que vòlon far anar contra una literatura que nomenan « populara », ne deurián prene de grana allòc de s’embarrar dins una torre que creson d’ivòri alara que son pas que los gardians d’una torre de carton. A ! Se totes los escrivans occitans avián aitant de facilitat e de valentiá per engimbrar de ficcions tan prenentas e desalenantas coma las de Joan Ganhaire !
Çò qu’embelina en çò d’aqueste autor, aquò’s son dinamisme e son estrambòrd. Possedís un èime jove e la lenga modèrna que va cotria. A pas paur de pastar, de prestir la lenga per ne tirar tot lo juc possible. Ne tira la mèl.
Coneis prigondament totas les mentalitats (es caporal de las metre al plural) per las aver rescontradas e practicadas tota la seu vida. Dins sos romans las nos torna restituir que n’es un plaser cada còp renovelat : « Maldelbòsc tesicava de ‘nar veire tot quò de mai près, mas lo paso-dòble daus dos artistas de l’Identitat èra pas ‘chabat encara ». Un imatge ne buta un autre.
Dins aqueste opus novèl, lo comissari Darnaudguilhem e sos inspectors van trevar lo mitan dels Caracos, dels Rròms, de las Gitanas e per plan dire del Pòble del vent. Una escasença per l’autor de n’aprene e de no’n aprene sus una cultura marginala de la societat nòstra. Una comunitat qu’a causit de viure sus la talvera del productivisme tot en n’aprofiechant a bon compte. Una comunitat a la morala que, per d’unes costats, pòt paréisser plan singulara a la majoritat de las gents, mas que l’autor, mina de res, ensaja de rendre accessibla.
Lo libre es escrich sens partiment en capítols. Es alestit d’una sola tirada, çò qu’es pròva -se ne caliá una- del mestritge de son art per Joan Ganhaire. Es tanben un biais de balhar de ritme al debanar de l’òbra. S’avètz pas encara butat la pòrta del comissariat de Maraval, es totjorn ora d’o far. Se dintra pas jamai amb aitant de plaser dins un comissariat que dins lo de Maraval. Cresètz-me s’o volètz !
Pèire Rabasse
« La mòrt vai mai regde que lo vent » de Joan Ganhaire. Edicions de l’Institut d’Estudis Occitans – colleccion « Atots » N° 217. Despaus legal : quatren trimèstre de 2018. 180 paginas.
La mòrt vai mai regde que lo vent de Joan Ganhaire