Una antologia dels escrivans albigeses al sègle vinten

   Aqueste libre es una antologia dels escrivans albigeses al sègle vinten. Fa la seguida del libre « Albigés, país occitan » publicat en 1980 pel paure Cristian Laus. « Albigés, país occitan » presentava los autors occitans originaris d’Albigés dempuèi los trobadors fins a la debuta del sègle vinten. Lo valent Raimond Ginolhac aviá dins l’ase desempuèi plan temps de balhar una seguida a n’aquel obratge indispensable de Christian Laus. Es causa ara facha, e facha de man de mèstre. Sabèm la capacitat de Raimond Ginolhac a trabalhar menimosament. Aqueste obratge es dins la règa de son biais d’obrar. De notar que lo libre de Cristian Laus es totjorn disponible a la venda. Per lo crompar se cal adreiçar a la seccion albigesa de l’Institut d’Estudis Occitans. Seriá domatge de crompar lo tòme segond d’aquesta antologia sens ne crompar lo tòme primièr.

   « Còr d’Occitàania – escrivans del sègle vint » es doncas una antologia. Coma dins tot obratge d’aquesta mena, cada autor es presentat per una brèva nòta biografica, una nòta bibliografica e un tròç causit de son òbra. Aquò explica que lo libre faga tres cent cinquanta paginas e seriá estat mai pesuc se lo mèstre d’òbra s’èra daissat anar a sas envejas. Mas li calguèt se reténer dins sos vams. Se podiá pas publicar rasonablament una antologia de cinc cent paginas. Lo format retengut per Raimond Ginolhac me sembla èsser lo bon.

   A ma coneissença, a despart del despartament d’Aude, me sembla que paucas seccions departamentalas de l’Institut d’Estudis Occitans an fach aquel trabalh de compilacion dels autors de lor parçan. Imaginatz que sus tot l’espandi del territòri nacional, cada terrador faga aqueste trabalh ? Alavetz, auriam a posita l’ensems de totes los escrivans occitans pertot en Occitània ; repertoriats a travèrs los sègles a partir de la naissença de la lenga nòstra. Seriá un tresaur extraordinàri. Disi pas de fargar una antologia coma s’en vei tròp sovent ont sonque son presentats los autors los mai productius o reconeguts coma tals. Non, çò que nos cal es una antologia al rebat de las que nos fa Raimond Ginolhac, valent a dire un catalògue de totes los escrivans, emai los qu’an pas escrich que qualques poèmas esparpalhats dins de revistas, foguèsson confidencialas. Emai lo e la qu’auriá escrich pas qu’un poèma i deu aver sa plaça ! Per çò que, siá dich de passa, l’escritura es una alquimia que correspond pas a res de racional e fargar pas qu’un sol poèma pòt tanplan demandar una vida.

   Dins aqueste « Còr d’Occitània – escrivans del sègle vint » coma o faguèt precedentament dins « Escriches de femnas tarnesas », Raimond Ginolhac daissa pas degun sus costat del camin (emai s’es pas impossible que qualqu’unes sián passats per malhas talament Albigés es estat e demòra una tèrra d’escrivans). Totes los autors, del mai mediatic al mai secret, an lor plaça dins l’antologia. D’unes son coneguts, coma Jòrdi Blanc, Andrieu-Jacme Bossac, Sèrgi Gairal, Raimond Guiraud, Sèrgi Labatut, Andriuna Labit, Cristian Laus, Robèrt Martin, Marisa Negre, Loísa Paulin, Joan-Claudi Sèrras, Màrius Valièra, Gui Vialar o Maria-Clara Viguièr, per citar pas qu’aquestes.

   Mas i son repertoriats tanben d’escrivanas e d’escrivans mens coneguts del public bèl, mas que lor meriti val lo de totes los escrivans. Per exemple, descobriguèri amb plaser la pluma d’Emili Rieux que foguèt un cosinièr de primièra que trabalhèt un temps dins las cosinas del rei d’Espanha. Puèi tornèt a-z Albi crear l’albèrga familhala L’Ostalariá Sant-Antòni. Es dins aquel establiment que, plan temps, se recampavan los occitanistas albijòls, e quitament albigeses. L’òme escriviá regularament en lenga nòstra. Descobriguèri tanben Ernèst Bonnet, de Galhac, qu’escriguèt fòrça entre las doas guèrras que marquèron lo sègle vint. Faguèri coneissença amb lo simpatic sastre Carles Espièr de Sant Beneset de Caramauç qu’escriviá e que participava activament al Calelh de Caramauç. Aquela antologia es claufida de personatges originals, remarcables en planes senses.

   Un còp de mai se tracha aquí d’un libre que fa la demonstracion que la cultura nòstra es rica e que se l’Estat francés aviá pas tot fach per l’escanar, sa contribucion al desvolopament del progrés uman auriá pogut èsser encara mai bèla. Auriá tanben calgut que totes aqueles autors aguèsson agut lo coratge de lors opinions e que luchèsson mai per lor dignitat. Es estat lo cas per d’unes (Cristian Laus, Robèrt Martin), mas pas per la majoritat dels autres. Esperem de tot còr que los autors albigeses del sègle XXIen comprengan enfin que la quita subrevida de l’identitat occitana es una question politica e pas sonque poëtica. La sensibilitat poëtica empacha pas, en res, la reivindicacion de dignitat e lo contrari es tanben vertat.

   A prepaus de politica me cal denonciar un fach pietadós. Malurosament lo libre comença per lo prefaci de la notabla de servici. Aqueste còp, una conselhièra departamentala que nos parla per res nos dire, çò qu’es -aquò sembla- lo pròpri dels notables. Un còp de mai lo tèxte es d’una grand ipocresia per çò que d’un costat escriu : « ... institucionals desiroses de promòure l’occitan dins lors activitats per n’assegurar la visibilitat e la perennitat dins totes los sectors de la vida publica ». Mas que fa lo Conselh Departamental d’Albigés per rendre visible l’occitan dins la vida publica ? Publica son jornal de restitucion en version bilingüa ? I a quitament pas una pagina en lenga nòstra, e sovent pas la mendre rega ! Balha la possibilitat als elegits qu’o desirarián d’emplegar l’occitan en sesilha plenièra de mercés un sistèma e servici de traduccion simultanèa ? Non pas ! Quand pausa de panèus direccionals als caireforces, los pausa en version bilingüa coma dins los departaments bretons a al Pais Basc Nòrd ? Pas mai !

   Aquela Dòna, qu’es consa de Vielhmur d’Agot, qué fa dins sa comuna per « rendre vesible l’occitan dins la vida publica » ? Son bulletin municipal es bilingüe ? Non ! La bibliotèca del vilatge crompa los libres dels « autors engenhoses » (es ela qu’o reconeis) albigeses qu’escrivon en occitan ? Segurament pas !

   Alavetz, un còp de mai una notabla ensaja de nos enfumar. E se sovent los occitanistas clinan l’esquina davant aquel monde mespresoses cal pas comptar sus ieu per aquò far. Òc-ben, per tan plan que faguèssem, avèm drech, encara e totjorn, a las messorgas e al mesprètz de monde nacionalament alienats e de pauc de cultura. A legit lo libre aquela Dòna abans de lo prefaciar ? Res de mens solide ! Vergonha a n’aquela femna (auriá tanplan pogut èsser un òme) que s’amerita quitament pas qu’escriguèssi son nom. Li torni lo mesprètz que s’es autorizada a nos infligir. Aquel prefaci a la m’as-colhonat-quand-t’ai-vist es estat lo prètz de pagar per la valenta seccion albigesa de l’Institut d’Estudis Occitans per fin de recèbre un pauc de morfina del Conselh Departamental. Sèm talament escanats, preses a la garganta, que d’unes son prèstes a s’automespresar per obténer de lor borrèl un pauc d’aire. La causa es tras que pietadosa, mas se capitam a n’aver consciéncia, es ja un pas de fach de cap la liberacion.

   Adoncas, tanlèu lo libre dobèrt, la primièra causa que faguèri foguèt d’esquiçar aquela primièra pagina de messorgas escrichas en franchimand. Foguèt conscienciosament frostida e anguèt directament a la bedoceta. Enfin lo libre èra net e podiái començar a lo legir. I a pas de gèst pichon de resisténcia !

Pèire Rabasse

« Còr d’Occitània – escrivans del sègle vint » de Ramond Ginolhac.

Edicions de la seccion albigesa de l’Institut d’Estudis Occitans.

Colleccion « Lo Banquet » N° 18. Acabat d’imprimir pel quatren trimèstre de 2018. 350 paginas

https://www.ieo-tarn.org/ieo/images/textes/Edition/cor%20doccitania-bon%20de%20commande.pdf