Lo mesprètz pròpri a la dòxa parisenca contra la província

            Aqueste estiu, benlèu per far un pauc coma totòm, agèri dins l’ase d’anar far una pichona virada en Provença, a broa de Mare Nostrum. Coma cada còp que partissi en barrutlada en Occitània o a l’estrangièr, me crompi un manual toristic. De lo que crompèri aqueste còp, ne calarai lo nom per li far pas una publicitat que s’amerita pas. Encara que, coma o anatz véser ai pas brica l’intencion de lo lausenjar ; luènh d’aquí !

            De tot biais, sul fons ideologic franchimand, totes los manuals toristics que se tròban sul mercat se valon. Sola cambia la clientèla que cadun vòl tocar e doncas adapta son contengut al public que guinha. Atal n’i per los fortunats e d’autres per de publics mens amonedats. Rai ! puslèu que d’anar a palpas, estimi ieu me cargar d’un manual toristic quand m’arriba de partir per una escorreguda. Plan solide, un còp aplechat d’aquela aisina, aquò m’empacha pas de far segon mas envejas e mon sicap.

            Mas quin que siá lo manual crompat, son totes a toristejar amb lo mesprètz pròpri a la dòxa parisenca contra la província. Dieu mercé ai pas jamai crompat lo que pertòca la region parisenca, mas supausi qu’aqueste deu èsser lo sol -forçadament ?- claufit de superlatius. Per lo que concernís Provença, dins l’engimbradura de l’obratge, lor arriba de citar qualques autors, totes franceses o francofònes, plan solide. Cal pas esperar, en efècte, que los redactors de l’obratge se sián clinats longament sus la lenga parlada dins la region visitada. Atal n’es que s’i tròba una citacion de Joan Cocteau : « La Còsta d’Asur es la serra ont butan las rasigas. París es la botiga ont se vendon las flors ». En legissent aquelas doas frasòtas, ma sang faguèt pas qu’un torn. Mina de res, ai rarament rescontrat un vejaire que pòsca tanplan resumir una situacion coloniala. Atal s’exprimís sens complèxe ni vergonha lo subremacisme franchimand : Los unes trabalhan e banhan la camisa a far butar de flors, coma a Grassa, mas serián pas pro aluserpits per n’apreciar la beutat. Urosament sus aquesta planeta avèm los Parisencs que, coma cadun sap, son los sols a èsser d’artistas vertadièrs d’una granda sensibilitat. Atal la Còsta d’Asur, e lo comtat de Niça en particular, serián pas que la reirecort de París. Provença, mas « província » en general, seriá l’airal aquí ont demòran los qu’an pas l’astre d’èsser francilians e per aquò an pas que lo drech de plegar l’esquina al servici de la casta superiora que demòra dins « la pus polida vila del monde ». Aquela mentalitat autenca permanenta data pas d’uèi, es consubstanciala als jacobins. Dura, pel mendre, dempuèi la lor revolucion, s’es pas dempuèi l’Edat-Mejana. Se ditz que quand beleja, lo Franchimand lèva lo cap per tant que crei èsser fotografiat.

            Sèm de longa rebaissats e umiliats. Mas la causa pièger es que los que nos escòrnan, o fan sens se’n mainar : son estat educats dins lo mesprètz de l’occitan. Segon la dòxa mediatica franchimanda se, condreitament, l’omosexualitat e la color de la pel de cadun devon èsser respectadas, ne va autrament per l’identitat nacionala del Còrse, del Basc o de l’Occitan que deu èsser virada en derision, negada e quitament combatuda.

            Tot aquò o sabèm dempuèi de decennias e de sègles. Alavetz, Sèrgi Viaule repàpia en venent vièlh ? Non pas ! Las injustícias devon èsser denonciadas per èsser combatudas. Per prene pas que los dreches dels omosexuals, s’aquestes avián pas, amb los aparaires de las libertats fondamentalas, denonciat de contunh las injustícias que patissián, aurián pas obtengut lo just e la rason. Mas eles organizan cada an una Marcha de las fièrtats. E nosaus, quora serem capables d’organizar annadièrament una « Occitan Pride » ? Una Marcha de las fiertats e libertats occitanas ? Alavetz, quora una manifèstacion reivindicativa dins cada metropòli occitana ?

            Çò pus engerdable dins aquel afar de superioritat es que los Franceses se creson en drech de l’impausar. Coma lo nazisme pensava la nacion germanica superiora a las autras, lo francisme, expression d’un faissisme patent, pensa que la nacion francesa es elegida dels dieus per mostrar al demai del monde las vias de la civilizacion. Jules Ferry o diguèt plan tròp sovent.

            Aquela expression de supremacisme se rescontra d’en pertot e quitament al bestorn d’una simpla pagina de manual toristic. Aquela cròia indescrotabla susa de pertot dins la societat francesa. Un Francés seriá pas supremacista que còpsec vendriá suspècte de traïson e lèu-lèu tractat coma tal.

            Cossí que ne vira sèm de longa, emai en vacanças, a patir un fum de fissadas mai o mens vexatòrias, pauc o pro ofensantas. L’estigmatizacion del « provincial » es permanenta. Atal aquelas frasas de Joan Cocteau en portisson del livre per convidar a un viatge dins la « per véncer » (etimologia de « província ») de Provença. Una citacion per nos remembrar que tot deu passar e èsser mestrejat per París. Quand de temps anam encara suportar l’insuportable ?

            A escotar e legir los autors del manual, lo mendre vilatge provençal es qualificat del tèrme un bocinèl pejoratiu de « croquignolet », poiriá èsser besiat, agradiu o polidet, mas non pas ; es estranh per dire pas bistorlòri. Avèm tanben drech a l’immancable « quésaco » qu’es un pauc la repapiada costumièra del franchimand que vòl s’amusar de nòstra identitat.

            Urosament, tot a la fin del volume, lo libre se salva una mica amb una presentacion de la lenga parlada en Provença qu’es pro onèsta. Coma qué, cal pas jamai desesperar de res e dins la còla nombrosa dels autors n’i aviá almens un o una de pro desgordida per aver estudiat la causa abans de ne parlar. Aquò reconfòrta aprèp las allegacions mespresentas rescontradas dins lo còs del manual

               Sèrgi Viaule