Los Catalans existisson e tenon a o far saber urbi et orbi

            Es una evidéncia evidenta : los elegits catalans son malurosament pas los elegits occitans. Alavetz, perqué dire atal d'evidentas evidéncias ? Per çò que, çò me sembla, res, a priori, empachariá pas un elegit occitan d'aver tant d’ufan, de nhac e de coëréncia coma un deputat catalan.

            Fa plan temps que los eurodeputats catalans se batòn per far reconéisser lor drech de parlar lor lenga al Parlament europèu. De longa lor es estat enebit jol pretèxte que lo catalan es pas lenga oficiala de l'Union. A fòrça de desobesir a aquel dictat en prenent la paraula dins lor lenga, an obtengut, de mercés a lor capuditge senat, de poder s'exprimir a la tribuna en catalan, tot sabent que serán pas tradusits simultanèament, nimai lor intervencion serà pas portada sul rendut-compte escrich de sesilha. Rai ! Los eurodeputats catalans, originaris del Principat coma de Valéncia o de las Balears, contunhan encara e sempre de mostrar al demai d'Euròpa que la nacion catalana, amb sa lenga e sa cultura pròprias, existisson. Es un acte remirable e minimum de resisténcia. Los Catalans an totjorn sabut resistir pacificament a tota temptativa d'opression. Los Catalans existisson e tenon a o far saber urbi et orbi.

            La desobesissença civila e civica son d'armas pacificas a portada de totes e de segur a portada dels militants nacionalistas occitans. Ai sovent prepausat a las organizacions occitanas de l'emplegar. L'ai quitament aplicada per mon compte, çò que me valguèt de coneisser las presons de l'Estat colonial. A n'aquel temps, pensavi de far escòla. Mas los occitanistas, e me fa pena d'o dire, an pas jamai volgut s'engatjar personalament. Fan coma se se podiá salvar nòstra identitat en demorant de longa dins un encastre politic e juridic qu'es estat pensat e mes en plaça per justament eradicar definitivament l'identitat occitana.

            Rai ! Cadun fa çò que pòt amb los mejans que son los seus. Me vendriá pas a l'idèia un sol moment de condemnar personalament qual que siá. Pasmens, en tant que militant engatjat, ai lo dever de condemnar de comportaments politics e de far de proposicions. De proposicions, justament, n'ai fachas, e n'ai fachas sovent. Ai quitament passat ma vida a defendre l'identitat occitana dins las quitas organizacions occitanas, çò que passa l’òsca !

            Aquel biais de far dels eurodeputats catalans es d'una linda logica. Domatge que los elegits occitans ajan pas, eles, mai de logica, e subretot de coratge en defòra de lor discors. Quand parli dels elegits occitans pensi mai que mai als conselhièrs regionals. Dins la darrièra legislatura aviam sièis conselhièrs regionals (un en Aquitània, un en Lemosin, un en Auvèrnha, un en Centroccitània e dos en Provença). Elegits d'un partit occitan, lor suggeriguèri mai d'un còp de demandar oficialament que dins los emicicles dels Conselhs Regionals d'Occitània que se bote en plaça un sistèma de traduccion simultanèa, aquí ont n'i aviá pas encara. Lor suggeriguèri tanben, plan solide de militar per que la lenga occitana siá oficiala amb lo francés dins aquestas institucions politicas. Per exemple en prenent la paraula en occitan al moment de la sesilha plenièra, coma o fan los eurodeputats catalans. En alertant la premsa sul sicut en permanéncia, etc…

            Emai amb un sol conselhièr occitanista dins un Conselh Regional, aquò bastava per metre en debat la question de l'occitan dins la vida publica. Mas per aquò far auriá calgut aver de resistents vertadièrs. Curiosament, allòc d'aquò los elegits occitanistas s'acontentèron de demandar que de distribuïdors de preservatius foguèsson plaçats dins los licèus de Provença. Rai ! Ne caliá, e, es vertat, un elegit occitanista a de far mai que de militar unicament per la lenga. Pr'aquò, dins "elegit occitanista" i a l'adjectiu "occitanista" que deu prene lo pas sus tota autra consideracion dins la mesura ont es estat censat èsser elegit sus aquesta etiqueta. Jamai la question de l'oficializacion de l'occitan coma lenga de trabalh als Conselhs Regionals es pas estada pausada, ni en Provença, nimai endacòm mai. Los conselhièrs occitanistas son de monde "gentes". An subretot pas volgut far de rambalh :"Cal subretot pas far paur al monde" (sic). A creire que d'unes occitanistas son talament laids que de longa crentan "de far paur al monde". Se l'avenidor de la nacion occitana èra pas en jòc, i auriá de qué ne rire.

            Aquestes conselhièrs regionals coards passèron sièis ans de mandatura sens que jamai la question lingüistica foguèsse pausada, exceptat lo combat menat pel valent David Grosclaude tocant a l'OPLO. David Groclaude es lo sol qu'aja fach lo job. Los autres se son faches totes pichons sus lor sèti. A tal punt que la populacion d'aquestas regions a pas jamai sabut que i aviá un o de conselhièrs occitanistas dins lor Conselh Regional ! Quina escasença de mancada ! Disi pas que lo combat seriá estat ganhat. Mas los combats que son pas jamai menats nimai entamenats, riscan pas d'èsser ganhats. Se repròcha pas a degun d'aver perdut una batèsta, mas d'aver fugit lo prat batalhièr, que si !

            Per l'oficializacion de la lenga occitana a costat del francés dins las institucions politicas d'Occitània, lo combat foguèsse estat menat, auriam probablament agut qualques suspresas. La proposicion seriá estada probablament sostenguda per d'autres conselhièrs de quin grop que siá. En defòra de l'occitanisme, demòra encara de monde visceralament estacats a nòstra lenga. La possibilitat de s'exprimir en occitan dins los emicicles seriá estada obtenguda, seriá pas estat estonant que de conselhièrs autres qu'occitanistas aguèsson aprofechat de l'escasença per, eles tanben, se servir publicament de la lenga nòstra. Metre en plaça un sistèma de traduccion sumultanèa dins un emiclice es pas tecnicament complicat, nimai es pas plan onerós. En mai d'aquò aquela òbra de justícia per nòstra lenga auriá permés l'embaucha d'un o dos traductors per la collectivitat regionala (se pòt enfaciar la meteissa causa pels Conselhs Despartamentals, mas aquí avèm pas jamai agut d'elegit).

            Per ne tornar al combat de nòstres cosins catalans, o disi tot d'una : puslèu que de los badar de longa, fariam melhor de los seguir. Res es pas encara perdut. A l'ora d'ara nos demòra un sol conselhièr regional occitanista al Conselh Regional de Centroccitània. Que fa per la lenga ? Silenci ràdio sus tota la linha. Benlèu que fa lo mòrt dins l'espèr de se tornar far elegir lo còp que ven ? L'experiéncia de sos predecessors li a pas porgit cap d'ensenhament ?

            Qual es l'estatjant, lo ciutadan mejan de Centroccitània que sap que i a un conselhièr regional occitanista a la Region ? I a pas cap de debat public sus l'oficializacion de la lenga occitana dins las institucions politicas occitanas per çò que i a pas cap de rambalh de la part de nòstre elegit. Espèra qué ? Qu'espèra per prene la paraula en occitan en sesilha plenièra ? Se pausi la question es probablament per çò qu'ai oblidat una causa caporala : es pas catalan ! Se vos plai : malgrat las susceptibilitats dels unes e dels autres, digam de blanc, çò blanc. Es atal qu'avançarem amassa e pas en fasent la politica de l'estruci.

Sèrgi Viaule

Intervenció en català del diputat d'Esquerra Republicana, Josep-Maria Terricabras, al Ple del Parlament Europeu : https://youtu.be/6qNPbWqE3Ww