Carles Dalbin : Lo singlar dels Palangers

    L'autor, Carles Dalbin, es estat plaçat dins una bòria tre l'edat de onze ans. Es doncas estat çò que s'apela un baileton. Aquestes mainatges èran sovent prepausats a la garda del bèstial gròs e pichon. Èran de dròlles espleitats sens vergonha e sovent pas que per la sopa e la palhassa. Dins la seu introduccion, Carles Dalbin ditz logicament aver plan conegut lo monde rural de l'entre-doas-guèrras. Totjorn d'aprèp lo prefaci sabèm que Carles Dalbin comencèt d'escriure pas que quand aguèt uèitanta ans. Tan val començar un jorn, quin que siá… Fin finala l'edat de començança significa pas grand causa, sola compta la resulta. L'autor precisa que foguèt irresistiblament butat cap a l'escritura per vam de vida. Fa plaser constatar pariva causa. Aquò deuriá dobrir d'esperança a plan monde.

    L'òme es originari del Segalar-Naut, lo de la riba drecha de Viaur. Ara per ara viu a Reialmont, en Albigés. Es tot çò que se sap de Carles Dalbin. Es almens tot çò que nos apren lo libre.

    Aqueste se despartís en doas parts. La primièra es lo roman e, sens contèsta possibla, la mai interessanta. Es una ficcion, emai se l'autor eisita pas de dire qu'es apevada sus de faches reals. Rai d'aquò ! Çò que reteni, aquò's que Carles Dalbin a lo biais -benlèu l'engèni ?- de la narracion. Possedís una economia d'escritura digna dels escrivans los mai famoses de Roergue e cadun sap que son estat nombroses dins aquel parçan d'Occitània. Amb el, pas res que venga apesantir  lo raconte. Tot i es sens manca, mas tanben sens sòbra. Son escritura es ciselada a plec. Lo debit es reglat coma de papièr de musica. Talament plan que la musica d'aqueste romanòt es armoniosa, linda. Lo legeire se daissa portar pel corrent narratiu de Carles Dalbin. N'es un vertadièr plaser. A legir "Lo singlar dels Palangers", se diriá que l'autor n'es pas a sa primièra òbra, e pr'aquò es lo cas.

    Aqueste roman es una sagà familiala. Al rebat de çò que fasiá Enric Molin, qu'el tanben demorava pas plan luènh del Segalar-Naut, Carles Dalbin s'agrada a contar çò qu'èra la vida al campèstre fa gaireben un sègle : la maganha de la gasanha, la rusticitat culturala dels personatges, la valentiá del unes e la malvoléncia dels autres, las sasons que passan e las vidas de los que las agachan passar, etc… L'autor, a travèrs son òbra, balha un contengut psicologic complèxe a sos personatges, çò qu'entre maitas causas fa la valor de son trabalh.

    A partir d'un fach fòra del comun, alarga l'asuèlh, o puslèu l'espandida de l'espaci vital, dins lo qual fa evoluïr sos personatges. Daissa Roergue per qualques incursions en Africa o en Extrèm Orien. Aquò sens jamai se despartir de l'exactitud de son escritura, totjorn meravilhosament equilibrada.

    Los retraches que Carles Dalbin nos balha son talament justs que nos sembla aver rescontrat aqueles personatges un moment o un autre dins la nòstra vida. Son vius e familièrs a l'encòp. Es la rason per la quala gausi parlar d'escritura justa. Amb aquel vièlh novelari dins las Letras nòstras, tot sembla a l'encòp precís e leugièr. Mina de res, ai enveja de parlar d'escritura acabada. Es domatge qu'aquel romanòt siá estat escriu en francés e coneguèsse pas la difusion que se seriá meritat. De fach, es estat editat, non pas per un ostal d'edicion, mas per un setmanièr d'informacions d'Albi.

    La segonda part del libre, al contrari de la primièra, me sembla èsser de tròp. Se tracha de reflexions de l'autor sus de faches societals o politics que visquèt. Francament, aquí l'òme se revela reaccionari e bravament endarrièrat. Me demandi çò que venon far aqueles tèxtes en coa de libre. Aquela mèscla entre una part literària exellenta e aquesta segonda part que son las cronicas que l'autor publica dins "Le Tarn Libre", un setmanari d'informacions generalas d'Albigés, es catastrofica. N'i a qu'an pas paur de mesclar los genres ! O alara que son incapables de far la tria entre los genres ?

    Me vau pas espandir sus aquelas cronicas que son puslèu de " corrièrs dels legeires ", mas vo'n vau balhar una idèia de mercés qualquas frasas relevadas a l'asard Baltazard : "Lo sentit que me venguèt en mai de 1968, es que los jovents èran a esquintar nòstre polit país". Fòra que, emai aquò pòsca desplaire al Sr Carles Dalbin, Mai de 1968 foguèt una revolucion sociala e culturala que desliurèt los esperits e alarguèt los dreches e las consciéncias de totes. "Lo drama actual, aquò's que los lésers prenguèron lo pas sul trabalh". Òc-ben, Carles Dalbin es plan d'un autre monde. A probablament cotat entre las doas guèrras. Anam arrestar aquí amb las elucubracions petainistas de l'autor, per reténer pas que son òbra literària, qu'o torni dire, es de las bonas. Alavetz, s'avètz l'escasença d'aver lo libre en man, arrestatz-vos a la fin del roman. Pel demai perdètz vòstre temps.

    Per èsser complet e acabar aquesta presentacion del libre, que sembla èsser Las òbras completas de Carles Dalbin, pòdi pas passar lis sus las qualques poesias rimadas que balha en fin de volume. Son de pro bona factura. Valon d'èsser legida emai se plan sovent son fatalistas e passadistas dins lor messatge. Que volètz ? Aquò son de sentits de vièlhs ! Remembrem-nos : lo fenomèn Carles Dalbin comencèt a escriure qu'aviá uèitanta ans.

Pèire Rabasse

"Le sanglier des Palanges" de Carles Balbin. Edicions del "Tarn Liure".

Despaus legal : segond trimèstre de 2013. 88 paginas.