/image%2F0568858%2F20140111%2Fob_0348f4_logo-pno-jpg){kind=logo}
En occitanisme, probablament mai que dins tot autre movement, çò pièger seriá la polemica bufèca. Pensi qu'avèm de longa a soscar als mejans que devèm de metre en òbra per butar, s'es possible de cotria, l'accion de liberacion nacionala. Es un trabalh indispensable que m'impausi en pròpri. Avèm a escambiar suls biaisses que, sector per sector, podèm collectivament definir per dire d'avançar cap a la nòstra tòca. La discutida, la critica, quand son enfaciadas dins una amira positiva son totjorn beneficas. Dins la situacion de politica d'eradicacion de nòstra identitat impausada per l'imperialisme francés, nos podèm pas permetre d'èsser pas constructius dins nòstres dialògues. Seriá anar a nòstra pèrdia.
Solide que cadun possedís son nivèl de consciéncia nacionala, e que, per definicion, aqueste pòt pas èsser per totes del meteis gra. Mas avèm de pèrdre pas de vista que nòstre prètzfach es, al minimum, de salvar la lenga e l'identitat nòstras. Solide, en mai qu'avèm pas totes las meteissas motivacions, avèm pas, nimai, lo meteis nivèl d'investiment. D'alhors es una evidéncia de dire que las doas causas son ligadas.
Per far cort, ieu eviti tota polemica al dintre de l'occitanisme. Avèm talament de trabalh sul talhièr qu'avèm pas temps de pèrdre a nos carcanhar inutilament. Es una règla de militança que, o devi dire, m'auto-impausi. Ademai, fau tot çò que pòdi per m'i téner. Ensaji de doblidar pas l'objectiu primordial : los dreches d'existéncia per Occitània. Que los camins per i arribar sián multiples, la causa me sembla evidenta. Que cadun prenga lo seu, e bona caminada a totes !
Se preni tantas precaucions per entamenar çò qu'ai l'intencion d'escalcir, es que nos pòt -urosament- arribar d'èsser pas d'acòrdi sus de punts de detalh. Es pas polemicar inutilament que de discutir entre monde animats per de bonas intencions. D'ont mai que, tornem o dire, sovent mantunas dralhas menon al meteis endrech. Per exemple, es pas per çò que refusi desempuèi quaranta cinc ans de crompar de libres bilingües occitan-francés qu'aquò empachèt l'edicion de centenats de libres bilingües. Las doas opcions pòdon e devon urosament conviure. Non solament i a pas concurréncia entre elas, mas i a complementaritat. La societat occitana es una societat tan plurala e complèxa que totas las autras societats umanas.
Disètz concurréncia ? Venem-ne al fach ! Avèm, aquò's regausissent, qualquas valentas associacions occitanas que se trachan d'edicion. Fan çò que pòdon amb plan pauc de mejans, e çò que fan, o fan plan. Son quitament mantunas a organizar de salons del libre. Atal, per lor accion permanenta, permeton a la literatura occitana de viure. Dins las qualques presentacions de libre que m'arriba de far d'aicí e d'ailà, manqui pas jamai de saludar lor prètzfach caparut. Son d'una grand competéncia dins lor domèni d'activitat.
Mas lo monde son pas perfièchs. Luènh d'aquí ! I a pas gaire d'aquò sollicitèri al prèp d'una d'aquestas associacions la possibilitat de venir téner un taulièr de libres de mon editor dins un salon. Manca d'astre per la literatura occitana, mon editor a lo tòrt d'èsser non pas un associatiu, mas un artesan-comerciant. Al baile d'aqueta associacion lo fach d'èsser un editor normal sembla redibitòri. Malurosament lo monde occitanista es talament alienat dins sas practicas d'accions qu'es incapable de concebre la normalitat en defòra de l'assistanat a travèrs de subvencions. Refusa d'admetre que la normalitat seriá que los editors occitans, coma totes los editors de las nacions dinamicas, aguèssen pas a quistar l'almòina al prèp de las autoritat colonialas. Òm diriá que l'autonomia, l'independéncia d'accion, fa paur a d'unes occitanistas.
Pel responsable associatiu organizaire del salon èra pas admissible que l'editor en question venguèsse "far concurréncia als libraris e a las associacions distributoras presents". Disètz concurréncia ? Ne tombèri d'esquina.
Soi pas ni librari, nimai distributor. Soi pas qu'un miserable militant de la lenga e de la cultura nòstras. Lo sol crimi que voliam cometre amb mon editor per aqueste salon èra de metre a la portada del public totas las òbras en pròsa e en grafia normalizada (trabalh remirable complit per la valenta Domenja Blanchard) de Valèri Bernard. D'òbras màgers de la literatura occitana agotadas desempuèi mai de seissanta ans. Voliam tanben prepausar a la lectura Mirelha e lo Poèma dau Ròse de Frederic Mistral en grafia normalizada (introduccion de Jacme Taupiac per çò que tòca lo Poèma dau Ròse), mas tanben "Traucs dins lo nonrés" de Felip Carbona, "Lo libre de M'Orgen" de Cristian Rapin, "Mowgli la granhòta" de Rudyard Kipling dins una traduccion espectaclosa de Joan lo Boscassièr. Desiravem balhar la possibilitat al monde de legir en lenga nòstra "La sang de Tolosa" de Maurici Magre, "Cap a China" que son tres tèxtes sul meteis sicut d'un viatge en China a la debuta del sègle XXen tradusits e presentats per Na Cabayé-Ramòs, " Lo Chincha-merlicha" sus una presentacion d'Ives Roqueta, ect..., ect... Es dins un vam de concurréncia criminala que voliái (la sollicitacion èra de mon iniciativa e pas la de l'editor) prepausar al lectorat potencial "Lo secret de la rabassièra" de Nicòla Faucon-Pellet, los extraordinaris romans policièrs del Paure Raimond Guiraud, e plan maites obratges importants de la literatura nòstra que, malaiga ! demoraràn tampats dins de cartons.
Es curiós, per dire pas catastrofic, d'ausir parlar de concurréncia occitanista mentre que la lenga e la literatura nòstras son a crebar. Alara que sèm escanats de tota part, que sèm als ranguilhs, que degun a pas jamai ganhat un centime a editar en occitan ; fa mal constatar una tala mesquinariá e subretot una tala manca de vision de l'interés comun. Caldriá pas confondre sanitosa emulacion, dinamisme (cèrtas relatiu) e concurréncia.
Coma o escriguèri pus naut, l'interés de partejar ma decebuda es pas de far polemica nimai d'incriminar tala persona o tala autra. Es de deplorar, un còp de mai, la manca de pertinéncia d'unes comportaments. L'interés es de parlar de las errors comesas per far en sòrta que se tornèssen pas produsir. L'essencial seriá d'aprene de nòstras errors. Aviái pas res a ganhar d'anar a n'aquel salon ; ni glòria, ni fortuna. Per contra lo public a perdut la possibilitat de causir son pro entremièg un centenat de titols que foguèron absents. Lo salon s'es apaurit. Mas ont èra la concurréncia dins aquò ? Comprenga qual poirà !
...lo monde occitanista es talament alienat dins sas practicas d'accions qu'es incapable de concebre la normalitat en defòra de l'assistanat a travèrs de subvencions.