La cronica de Sèrgi Viaule : Nòstre patrimòni toponimic s'escafa

La cronica de Sèrgi Viaule (4)

   Cada jorn, l'actualitat nos porgís son fais d'eveniments grands e pichons, critics o anodins. Ça que là, a legir la premsa occitana o internacionala avèm drech mai que mai a d'eveniments grèus. Rarament se relata çò que va plan. Coma se ditz, se parla mai dels trens que deralhan que de los qu'arriban a l'ora. Es estat totjorn atal emai aquò se ten: los eveniments tragics an mai de consequéncias nefastas sus la vida sociala que non pas las endevenéncias urosas.

   Ieu ai per costuma d'espepissar la premsa que me tomba jos uèlhs. Disi pas que la legissi de cap en cima, mas pauc se'n deu mancar. Legissi los títols gròsses tanplan que los pichons, los articles longasses coma los brèus. Ma curiositat es sens limits. Me disi que tota informacion pòt aver pes de riquesa. Emai se i a, forçament, de causas sens valor demest çò que legissi, i pòdi tanplan desboscar qualques palhetas interessantas.

   En aquesta debuta d'annada, exactament lo 13 de genièr de 2016, ven de se morir lo Sénher Rogièr Gozin. Aquel nom dirà pas grand causa a degun, coma me disiá pas res una estona abans de lo descobrir dins las colonas d'un quotidian occitan de lenga francesa. Aquel òme èra lo degan dels Occitans (disi plan lo degan, que la degana deu èsser mai ennadida segon una constanta que las femnas se fan mai vielhas que los òmes). Rai ! Lo Sénher Rogièr Gozin se moriguèt a Narbona a l'edat respectable de 110 ans. Nimai vos saupriái pas dire qual es que ten d'ara enlà lo flambèl de l'Occitan mai vièlh. Nimai per èsser espandida, ma curiositat a, ça que là, de bòlas.

   Vos vau pas balhar la biografia completa de nòstre paure compatriòta. Conciutadan tròp lèu desaparegut, -segon la formula consacrada-, emai se son escorreguda durèt 110 ans. Simplament direm que nasquèt sus la comuna paisbassòla de La Pauma, entre Corbièras e costièra, del costat de Sijan. Un òme que visquèt pasiblament de son trabalh d'obrièr teisseire. Qualqu'un que faguèt pas jamai d'excèsses dins cap de domèni. A i soscar plan, menèt son trin-tran per anar lo pus luènh possible, emai i capitèt. Òsca a n'el !

   Vos auriái pas parlat d'aquel onorable Occitan, s'èra pas estat que sa comuna de naissença agèt dins l'ase de… l'onorar. La Pauma deu èsser un vilatge ont urosament la vida se deu debanar sens entravada. Una comuna de 150 estatjants que deu mancar d'enfants celèbres. A tal punt que son conse, Sr Joan-Pau Fauran, en mal de reconeissença e de celebritat per sa comuna, decidiguèt de balhar lo nom de Rogièr Gozin a una plaça del vilatge. La ont se tròba l'ostal nadalenc de l'òme que foguèt un moment donat -pas qu'un moment donat-, l'òme mai vièlh d'Occitània. Me demandi se dins 150 ans, los que travesarán la plaça Rogièr Gozin de La Pauma, se rebrembarán qual èra aquel particulièr e que faguèt d'especial per qu'una plaça pòrte son nom. Per definicion los personatges discrèts se doblidan lèu. A pus fòrta rason lo paure Rogièr Gozin que demandèt pas res a deguns.

   Mas es atal, lo Sr Joan-Pau Fauran, conse probablament desobrat d'una comuna de 150 anmas aviá enveja d'agir. Li deviá prusir de far quicòm per far véser a sos administrats que demorava pas sens soscar. D'efièch, electoralament parlant i a pas res de pus marrit per un conse que de se far doblidar de sos administrats. Alavetz, perqué pas batejar una plaça del nom d'un centenari? Es un quicòm que còsta pas gaire e que fa un pauc d'animacion. Almens fa parlar (la pròva !).

   Mas per nautres tot es pas tan lis. Lo quotidian que balha l'informacion nos avisa: " En julhet de 2015 lo Conselh Municipal volguèt onorar aqueste administrat en desbatejant la Plaça del Portanèl ont se tròba son ostal nadalenc". Malaiga ! Aquí cossí, per satisfar la fantasiá d'un conse trucataulièr, un toponime occitan de mai se va pèrdre. "Plaça de Portanèl", deviá èsser un nom de luòc probablament millenari. Si i aviá pòrtas e portanèls a La Pauma es que lo vilatge deviá èsser, a l'Edat-Mejana e benlèu mai tardièrament, enrodat d'emparas. Malgrat la francizasion abrivada que patissèm d'aquestas passas un pauc de pertot en Occitània ; dins la denominacion oficiala de La Pauma, "Portanèl" èra demorat occitan. Los toponimes occitans demorats intactes malgrat la pression d'una francizacion descabestrada, son causas de mai e mai raras. Es la rason per la quala seriá senat que los responsables politics occitans, a quin nivèl que siague, prengan consciéncia de lor preciositat. Pauc a cha pauc, a La Pauma coma endacòm mai, es l'identitat nòstra qu'òm escafa.

   Cossí lo Sénher Joan-Pau Fauran, pòt èsser a n'aquel punh ignorant de la cultura del país per s'èsser pas mainat que ven de condemnar un pauc mai la lenga occitana a la desaparicion? Disi pas que siague pas estat necessari de far omenatge al Paure Rogièr Gozin. Al contrari, la quita idèia de balhar lo nom d'una persona ordinària a una via publica m'encanta. D'efièch, n'ai pro de véser avengudas e baloards pòrtant de noms de politicians pas totjorn plan nets e de generals d'armada qualques còps autors de crimis contra l'umanitat. Pasmens, dins aquel afar venem de pèrdre la "Place du Portanel" pour la "Place Roger Gouzi". Aquò m'atristesís e m'arraca. Patissi a ne far lo dòl.

   Al punt ont ne siam, i a pas de pichona pèrdia. L'exemple que veni de balhar es multiplicat cada jorn per desenats e desenats. Cadun ne poriá citar de memòria. Sabi qu'a La Pauma i a una associacion nomenada "La clau de La Pauma" qu'organisa cada an una fèsta istorica. Espèri qu'aquel monde auràn èime d'intervenir alprèp del Conselh Municipal de lor comuna per demandar que siá respectat la toponimia originala del vilatge. Seriá ben extraordinari se a La Pauma i aviá pas qualquas carrièras novèlas a batejar dins de lotejaments recents. S'èra lo cas, una d'aquesta poriá èsser balhada al Paure Rogièr Gozin mentre que la Plaça del Portanèl demorariá la plaça del Portanèl e atal l'occitan demorariá encara viu, un bocinèl, dins la boca de las Paumesòlas e dels Paumesòls.

   Mèfi de baissar pas la garda ! Lo monstre assimilator velha a la mendre de nòstras flaquesas.

Sèrgi Viaule