Cada còp qu’avèm la possibilitat de far lusir l’occitan al solelh, o cal far

            Aquò se sap ben pro ; per qu’una lenga siá viva, deu èsser presa en carga per tota una societat, per totes los sectors de la societat en question. S’es pas jamai vist subreviure una lenga s’es portada pas que per qualques segments d’una societat. Emai se lo poder colonial fa tot per nos empachar de rendre publica la lenga nòstra, devèm pas jamai desmembrar qu’avèm lo dever de nos enfonilhar dins totes los intersticis que nos son encara a portada. I a encara qualques falhas pichonas dins lo sistèma opressiu, a nosaus d’aver lo coratge de las véser. Cada còp qu’avèm la possibilitat de far lusir l’occitan al solelh, o cal far. Cada còp qu’avèm l’escasença de plaçar lo mendre mot, se’n cal pas privar. E per aquò i a pas de biaisses pus nòbles que d’autres, i a pas de situacions pus indicadas que d’autras.

            Fa de decennias que soi benevòl al club de rugbí de mon vilatge. Amb l’escritura, es mon autre biais de viure al present la cultura occitana. Lo rugbí es un pauc la sociolingüistica en dirècte. Se l’òm vòl saber ont ne sèm de la socializacion de la lenga nòstra, son dos endreches que nos cal frequentar : los mercats e los estadis de rugbí. Son dins aquestes dos airals que pòdi malurosament pagelar cada an un pauc mai la demesida de l’emplec natural de la lenga. Fa dòl d’o constatar, mas podèm pas jogar a l’estruci e refusar lo contacte amb lo pòble per véser pas çò que nos desagrada de véser. A i soscar plan, me maini cada jorn un pauc mai que la lenga ven residuala dins la populacion. L’empacha de la legislacion impausada per poder colonial, conjugada a la colonizacion planificada de populacion, fa que de mens en mens de personas vivent en Occitània se sentisson concernidas per la lenga qu’es un dels pilars de l’identitat, emai s’es pas lo sol.

            Ni per aquò i a encara d’isclons de resisténcia e l’univèrs del rugbí n’es un. Non pas lo rugbí de las vilas qu’es un rugbí professional mestrejat qualques còps per d’industrials estrangièrs al país. Parli aquí del rugbí dels camps, dels vilatges e de las vilòtas. De clubs dins los quals cadun se coneis. Ont s’i rescontran de mestierals e de paisans, de comerciants tanplan coma de professionals de santat. Dins aqueles vilatges lo club de rugbí es sovent l’endrech ont se teissa lo mai de ligams socials. Ai costuma de dire que lo club de rugbí es un pairòl de vida e de solidaritat vilatgesa.

            E l’occitan dins aquò me dirètz ? E ben, justament fa gaire temps recebiam a Sant Sulpici la Punta, pel compte del campionat de Federala Doas, l’Estadi Pesenòl (en francés le « Stade Piscenois »). De monde plan simpatics e convivials. Al moment de lor arribada me maini que los bailes son vestits amb d’anoracs que sus l’esquina pòrtan lo lògo del club. Aqueste enclutz la crotz occitana, çò que plan solide, sempre en espèra d’un detalh identificant, es fach per me tirar l’uèlh. A i agachar d’un pauc pus près me maini qu’amb l’inscripcion « Stade Piscenois » en francés, se tròba dins un meteis caractèri e dins una meteissa dimension la mencion « dempuèi 1921 ». Aquela inscripcion dins un occitan perfièch. Tròbi la causa dont mai intelligenta que la tròbi pedagogica compte tengut que la màger part dels Occitans son de lengacopats. D’efièch, èssent qu’una data pareis -aicí 1921- ven evident a totòm que lo mot la precedent significa « dempuèi ». Dont mai qu’entre lo francés « depuis » e l’occitan « dempuèi » lo pas es pas plan long.

            A creire que los bailes de l’Estadi Pesenòl, al mens qualques uns, son fòrça estacats a la lenga. Son proprietaris de lor carri, çò qu’es rar per un club pichon. Aqueste es pintrat, plan solide a las colors del club. Çò pus estonat es que sul davant del veïcul an marcat « Sèm de Pesenàs », aquí tanben en occitan. Un còp mai se lo nom del club es en francés, l’eslogan es en lenga nòstra. Soi pas a cima de mas suspresas. Fau la virada del carri e quand arribi endarrèr soi susprés de legir la frasa « A mon cuol metràs lo nas ». Cal comprene que calga religar la frasa de davant a la de darrèr ?  Sabi pas s’aquesta dicha es populara o pas dins la bona vila de Claudi Alranq, mas plan solide se tracha pas aquí de poesia trobadorenca, nimai de requist Gai Saber. Aquela grossièra calholada (la calholadas son totjorn grossièras) a pas res a véser amb de literatura de nauta volada, mas a la legitimitat d’èsser populara e certanament coneguda a Pesenàs.

Rai ! çò que vesi ieu es que, maldespièch son contengut, aquela porrada a l’avantatge de far l’occitan vesedor. A lo meriti de lo metre sus la via publica. Solide que podèm pas ne demorar a n’aquel… estadi. Nos cal contunhar de reivindicar dels poders politics una visibilitat publica e oficiala de la lenga, notadament per çò qu’es de la toponomia que deu oficialament tornar entièrament a l’occitan. Ne va tanben de las ensenhas de las botigas, e de la denominacion dels clubs esportius. Perqué pas « Estadi Pesenòl » puslèu que « Stade Piscenois » ? Mas vau pas tustar sul l’esquina d’un club qu’es, a ma coneissença, un dels rars a emplegar concretament la lenga del país. Çò que, siá dich en passant, es pas lo cas del Rugbí Club Sant Sulpiçòl. Alavetz, ai pas qu’un mot a l’adreiça de l’Estadi Pesenòl : « respècte ».

  Sèrgi Viaule