La flamme des Bûchers d'Alice Marc-Manoël

            De l’autora albigesa Alícia Marc-Manoël sabèm pas grand causa. Fa partida d’aquel molon d’escrivanas e d’escrivans demorats dins una mièja escurina, non pas per manca d’engenh literari, mas per çò que las circonstàncias faguèron que foguèron pas publicats per un editor qu’a sas dintradas dins lo monde mediatic. Aquò se sap ben pro ; de totjorn i agèt pas e i pòt pas aver de vida literària e mediatica en defòra de París.

Alavetz, Alícia Marc-Manoël nasquèt en 1901 e se moriguèt en 1990. Foguèt infirmièra e mai que tot arqueològa. Tre 1952 entreprenguèt d’escavaments a Sant Juliana, un site sus sa comuna de Ròcacorba, que foguèt ocupat pels cèltas, puèi pels visigòts e tanben a l’Edat-Mejana. Se tracha d’un site arqueologic plan pauc conegut e que, pr’aquò, val la pena d’èsser visitat. Çò que, i ara plan temps, agèri l’astre de far.

            Alícia Marc-Manoël participèt, entre maitas causas e amb Deodat Rocher, a la creacion dels Quasèrns d’Estudis Catars. Sas activitats intellectualas la menèron tanben a frequentar Renat Nelli. Escriguèt tres romans. « La flamme des bûchers ou la nuit des prisons / La flama dels lenhièrs o la nuèit de las presons » es son darrièr publicat.

            Aqueste roman, alestit d’un biais classic, demòstra clarament que son autora possedissiá una cultura literària larga e eclectica. Segur que per aver frequentat lo puèg de Montsegur deviá aver agut legit Maurici Magre (1877-1941)[1]. Seriá quitament pas estonant que l’aja rescontrat o qu’ajan correspondut.  

Nimai per aver escrich en francés, se sentís plan pro qu’aquela femna portava la lenga nòstra a cima de pòts. L’estructura de sa frasa es sovent occitana. Ai legit endacòm que quand èra pichoneta anava gardar las cabras sul puèg de Santa Juliana. Es evident qu’a l’epòca s’adreiçava pas a sos vesins ni a sas protegidas caprinas autrament qu’en occitan. Es damatge qu’aja pas jamai aprés a escriure en lenga nòstra, nos seriam congostats de son engenh. D’un autre latz, dins sa narracion, Alícia Marc-Manoël fa sovent referéncia a l’occitan coma element primordial d’identitat occitana. Desesperam pas qu’un jorn sas òbras sián reviradas dins la lenga del país. Seriá rendre omenatge a l’autora.

            L’istòria d’aqueste roman, coma son títol o indica, se debana a l’Edat-Mejana, just aprèp la crosada contra los Albigeses èssent que lo quiti Raimond lo Seten es ja mòrt. Es la fin de l’independéncia del comtat e son restacament a la corona de l’invasidor. Mas es tanben l’epòca ont demòra encara qualques catars. Aquestes son plan solide dins la clandestinitat la mai estricta que lor vida ne depend, emai se los patarins son gaire afogats d’una vida e d’un monde bailejat per la fòrça del mal, segon lor cresença.

            D’a passet, Alícia Marc-Manoël nos passeja amb son eròi de comtat de Foish en comtat de Tolosa quand es pas dins la senhoriá de Castras. Descriu la societat d’aquel temps en oblidant pas sos aspèctes psicologics. Son biais de far ten lo legeire en alen fins a la fin de l’obratge. Se pòt considerar que foguèt una especialista del catarisme dins totas sas dimensions.

            Francament, de totes los romans medievals qu’ai legit, e aquò representa un polit fais se me pòdi permetre, aqueste a pas res a envejar als autres. Me demandi encara cossí se fa qu’Alícia Marc-Manoël siá pas mai coneguda dins lo cortal occitanista. Vertat es que la Dòna de Ròcacorba frequentèt mai los mitans catarisants e esoterics que non pas lo movement occitanista.

            Un còp mai constati amb plaser que la mar del riu literari occitan es plena de palhetas negadas e amagadas dins l’arena e entremièg los còdols. Palhetas que nos cal anar cercar per las tornar al solelh de l’umanitat. La literatura occitana, foguèsse d’expression francesa, es rica de milanta rebats e aquel « La flamme des bûchers ou la nuit des prisons / La flama dels lenhièrs o la nuèit de las presons » n’es un. A nosaus de saber furgar dins las bibliotècas e de los tornar al lum.

            Se coneissètz pas encara Alícia Marc-Manoël, es encara ora de la descobrir que qualques uns de sos libres son encara disponibles sus la tela e se pòdon crompar en linha. Es los cas per « La flamme des bûchers ou la nuit des prisons / La flama dels lenhièrs o la nuèit de las presons ».

             Pèire Rabasse
 

            « La flamme des bûchers ou la nuit des prisons / La flama dels lenhièrs o la nuèit de las presons » d’Alícia Marc Manoël. Edicions Frèrerie Ferrières. Despaus legal : Tresen trimèstre de 1980. 225 paginas.