Enric Queffélec sap observar viure la mar

            Per l’occitan que soi, legir la literatura oceanica equival a legir de literatura exotica. Dicha atal, la causa pòt paréisser exagerada, mas es tanplan la vertat. La literatura dels paises cèltas, totas oceanics evidentament, m’agrada. M’arribèt de legir de romans irlandeses e escoceses, mas la literatura cèlta que coneissi lo mai, emai se ne soi pas un especialista, es la bretona e mai que mai las òbras d’Enric Queffélec. Soi atrach per l’ambient aiganhós dels paisatges bretons, subretot s’aquestes son insularis. De tot biais, en Bretanha, la mar es pas jamai plan luènh. E quand arriba qu’aquesta siá pas tan prèpa qu’aquò, alavetz, emai dins las tèrras las « dintradas maritimas » son rarament absentas. Atanben l’atmosfèra sembla pertot la meteissa, ont que siá. L’identitat del país es dins los grises dels sistres e de las pèiras frejas e tanben de las èrsas de mar. Quand, a còps, lo solelh ven eissugar lo paisatge, alara una lutz resplendenta ven colorar e calfar un país que sembla sortir d’ivernacion. Es almens lo sentit que pòt percebre l’estrangièr que soi dins aquelas encontradas.

            Enric Queffélec sap observar viure la mar. La sap descriure precisament dins sos mendres detalhs, tanplan quand es en calama coma quand es iretja. Quant de temps l’escrivan agachèt viure la mar per la poder restituir coma o fa ? Segurament d’annadas e per totes temps. Soi totjorn pivelat per sas descripcions dels elements maritims. Los viu e los nos fa viure amb una intensitat que m’embelina e que m’encanta. Enric Queffélec es l’escrivan de la mar, o puslèu de l’ocean, coma d’autres son escrivans de la montanha o escrivans del campèstre. Amb aqueste breton cabussam dins las aigas movedissas per sempre i demorar. Lo personatge vedeta de sos romans lo cal pas anar querre endacòm mai : es la mar, sas iras e sos mistèris. La mar noiricièra, mas tanben quand ne vira, la mar cementèri.

            Se las descripcions longas e menimosas dels paisatges maritims e los comportaments dels marins son totjorn d’una granda poesia jos la pluma d’Enric Queffélec, per contra sos desvolopaments tocant a las complexitats administrativas del funèsta Estat francimand son sens gaire justificacion d’un punt de vista estrictament literari. Aquelas tiradas se transforman lèu en languinhas pel lector. Aquelas mors burocraticas son conegudas de totes los que, un jorn o l’autre, son estat confrontats al pes insuportable de la maquina estatala francesa. Lo Servici dels fars e balisas fa pas exepcion a la règla. Benlèu qu’aqueste roman auriá ganhat en eficacitat se l’autor s’èra pas fòraviat sus de sendarèls que, fin finala, porgisson pas res de mai a l’òbra e, al contrari, la venon enrambalhar per d’apondons superfluses. Aquelas incursions dins los abissis sens fons d’una sembla e autoproclamada aristocracia administrativa, menan pas qu’a d’andronas literàrias.

            Amb aqueste roman, Enric Queffélec nos fa far qualques anars e tornars entre la Bretanha de las islas e la Bretanha continentala umanament plan mai salvatja que la del larg. Dins aquesta, la solidaritat vòl encara dire quicòm, mentre que dins los pòrts e las vilas continentalas las disparitats socialas an fracturat una societat bretona ont cadun tira del seu costat e ont los pus flacs morisson dins l’indiferéncia de totes, o de gaireben totes. Los islians sont desvariats de constatar aquela mena de desumanisacion urbana.

            Dins los mitans insularis los rescontres amoroses son totjorn complicats. Aquò s’explica, plan solide, per la proximitat dels estatjants ont totòm se coneis, mas tanben pels caractèris trempats qu’aquela exiguïtat produsís. Es aquela mentalitat particulara qu’Enric Queffélec ensaja, emai capita, de revelar dins son òbra romanesca. L’autor n’es pas a son còp d’ensag que, coma cadun sap es un escrivan abondós. Pauques son los autors qu’an tant escrich sus la mar e mai particularament sus las nombrosas islas bretonas. Es alavetz curiós e gaire acceptable qu’aquel escrivan de tria aja pas la renomenada que s’amerita. Probablament per çò que los cercles literaris tampats de París l’an, per part, boïcotat. Aquò se sap ben pro que tot çò que ven pas de París es pas pres en compte. Aquò’s una funèsta mentalitat qu’apaurís la quita francofonia. Es un fach que los Franceses, sens se’n mainar, son totjorn estat los mai marrits avocats de la francofonia. Urosament per aquesta, pòt comptar suls Quebequeses.

            Curiosament, o torni dire, aquel roman vira tròp sus de descripcions de situacions administrativas puslèu que sus la vida vidanta de las islas del cap de Bretanha. Las mors administrativas franchimandas amb son burocratisme patologic e intrinsec al jacobinisme, las coneissèm plan tròp. Personalament m’auriá melhor agradat dintrar mai prigondament dins la psicologia dels islians, dels insularis bretons. Visiblament l’autor farguèt son roman en partent d’un autre punt de vista. Me sembla pas que l’òbra literària i aja fòrça ganhat. Mas dins l’ensems ai retrobat dins aquel roman l’Enric Queffélec de sas òbra precedentas ; l’autor que sauriá far aimar la mar a un naufragièr…

              Pèire Rabasse

            « Le Phare – Lo far » d’Enric Queffélec. Edicions dels Regionalismes – calleccion Pocket N° 17918. Imprimit en junh de 2020. 440 paginas.