Petite histoire de la Corse

                  Louis Villat (1878 – 1949) e Pierre-Paul Raoul de Cesari-Rocca (1864 – 1922) son dos istorians parisencs que faguèron publicar aquel obratge fa ara mai d’un centenat d’annadas. Curiosament l’aviái ja legit dins las annadas 1980 dins una edicion datada de 1938 e deguda a l’ostal « Boivin et Compagnie ». Quand sapièri que las edicions dels Regionalismes venián de tornar publicar l’obratge, me poguèri pas empachar de me tornar refrescar la memòria sus l’istòria dels nòstres vesins e amics còrses.

                  Aquel obratge es una sàvia leiçon d’istòria. Los dos autors, non solament an plan solide posats dins los archius, mas abans de començar lors recèrcas an tot legit de çò qu’èra estat escrich abans eles sus l’istòria de Corsega. Plan solide, i aviá per beure emai per manjar. Alavetz, abans tota causa nos prepausan una analisi sarrada de la produccion de lors davancièrs dins lo domèni. Ja, pas qu’aquò, es un gròs trabalh. Es fach, çò sembla, amb benvolença mas tanben sens concession que los dos òmes son de cercaires apassionats, capables de recaptar las donadas fornidas pels uns e pels autres (Pisa, Genòva, Aragon, etc…). Nimai per nos escalcir una istòria freja, una mena de disseccion d’un país, aquel obratge nos fa descobrir Corsega en prigondor. De tot temps -quasi tre l’Antiquitat- Corsega foguèt un país fièr de son independéncia. Aquel país, pichon per l’airal geografic qu’ocupa, es pasmens totjorn estada un país bel e grand per son esperit de coësion e sa volontat d’autodeterminacion. Es çò que percebèm a travèrs los sègles de son istòria.

                  Aquò se sap ben pro, Corsega agèt a se gandir e a se batre contra un fum d’ocupants : los Grècs, los Romans, los Genoveses, los Pisans, los Catalans, los Arabs e ara los Franceses. Mas entre aquelas ocupacions i agèt tanben de temporadas mai o mens longas d’independéncia. Sens comptar que rarament l’ocupant ocupava l’ensems del territòri. Rars foguèron los que s’aventuravan dins las montanhas còrsas. Sovent s’acontentavan del litoral e dels pòrts quand n’i aviá. Autrament dich, las colonizacions son estadas relativas segon las epòcas. Los Còrses se son pas jamai daissats tòrcer aisidament. An sempre reguitnat a tota colonizacion. Es un pauc la leiçon que retenèm de l’istòria d’aquel país. D’uèi encara n’avèm la pròva que de Còrses son encara capables de se batre per lor patria fins al sacrifici suprèm. Es atal que vivon los pòbles amorosits de libertat. L’opressor, quin que foguèsse, agèt totjorn de defècis per voler sometre Corsega.

                  L’isla es un far al mièg de la Mediterranèa per totes los pòbles oprimits que desiran se desliurar del jo que lor ensarra lo còl. Aquel obratge d’istòria es çò que remembra indirectament al legeire atentiu.

                  Es totjorn util de conéisser l’istòria globala d’un país, qu’a partir d’aquesta se pòt esclairar l’istòria contemporanèa. D’efièch, la necessariá e valenta lucha de liberacion menada actualament pel pòble còrse es pas que l’esperlongament d’una istòria que tròba sas originas tre l’Edat-Mejana. Contrariàment a çò que voldriá far créire la propaganda imperialista francimanda, si-ben-tant que Corsega es una entitat legitima en Euròpa. Lo libre de Pierre-Paul Raoul de Cesari-Rocca e de Louis Villat es aquí per ne testimoniar. Mas aquela es evidentament pas ensenhada dins las escòlas estatalas francesas que refusan de quitament reconéisser coma oficialas las lengas del país sus son territòri. Comportament assimilacionista pròpri a tot imperialisme. Mas urosament l’istòria s’arrèsta pas aquí (per definicion s’arrèsta pas jamai) e s’escana pas tant aisidament la volontat d’un pòble a viure digne e liure.

                  A l’azard de las paginas se remarcan qualques informacions que poirián paréisser anecdoticas, mas qu’o son pas. Per exemple aprenèm dins aquel libre que los monts de pietat que permeton d’avançar un pauc d’argent al monde paure contra empenhament de qualques objèctes, son estat creats en Corsega en 1618 alara qu’a París seràn creats pas qu’en 1777, siá amb 150 ans de retard. Farai pas mai de comentaris sus l’afar. Cadun ne dedusirà çò que voldrà.

                  Mentretant, Pierre-Paul Raoul de Cesari-Rocca e Louis Villat, totes dos nascuts e formats a París, son pas d’istorians neutres de cap de biais. Al contrari ! son cantorals de la colonizacion de Corsega per França. Cal dire que l’obratge foguèt escrich fa cent ans, al moment ont França sortissiá del chaple de 1914-1918 qu’aviá provocat e al moment ont èra en plena colonizacion en Orient Extrèm e en Africa. Alavetz, los dos intellectuals seguisson la dòxa en vigor. Fa pas de dobte qu’èra la condicion sine qua non per èsser publicat. A n’aquel moment la censura e l’autocensura èran de mesa. D’alhors, encara d’uèi la censura existís sornarudament de mercé lo contraròtle economic e mediatic mestrejats per de capitals al servici del poder supremacista francimand.

                  Alavetz, s’aqueste libre se pòt encara legir amb interés, es a la condicion que lo legeire sapie far la tria entre çò de segurament istoric e l’interpretacion que los autors fan dels eveniments. I a cent ans los mèdias èran ja dins las mans dels jacobins e doncas es una donada que cal servar en cap quand se legís aquela « Istòria pichona de Corsega ». De fach, cal prene aquel obratge per çò qu’es : un document de comparar amb d’obratges istorics mai recents.

                                                                                                                                                                                 Pèire Rabasse

« Petite histoire de la Corse » de Colonna Cesari-Rocca e Louis Villat.
Edicions dels Regionalismes. Acabat d’imprimir en setembre de 1916. 210 paginas.

https://www.editions-des-regionalismes.org/products/arr520-petite-histoire-de-corse-des-origines-au-debut-du-xxe-siecle?_pos=1&_sid=0b636cf82&_ss=r