Lo pòble còrse, lo pòble mai resistent al colonialisme

            Dins l’Estat francés lo pòble mai resistent al colonialisme, en defòra dels pòbles fòra continent europèu, es, a ne dobtar pas, lo pòble còrse. Atanben es pas estonant que lo President de la Republica bonarpartista de França siá obligat de téner compte d’aquela situacion politica de tension. Es la rason per la quala, e justament per apasimar aquelas tensions, foguèt constrenh d’anar davant l’Amassada de la Collectivitat de Corsega recampada en cession plenièra prononciar lo 28 de setembre de 2023 son famós discors sus una potenciala autonomia de l’isla. Es vertat que dins sa dicha parlèt de « singularitat » e de « comunitat insulara, istorica e culturala » a prepaus de Corsega. Aquò pòt èsser considerat, aquò rai ! per una avançada quand aqueles mòts sortisson de la boca del President de segurament l’un dels Estats los mai centralisats del monde. Mas cal pas èsser ninòi. Aquela circonvolucion lengatgièra de « comunitat insulara, istorica e culturala » es estada prononciada per evitar de parlar del punt reivindicatiu central qu’es lo de la reconeissença d’un « pòble còrse ». D’efièch, es evident que « comunitat istorica e culturala » es la definicion de « pòble ». Mas de la reconeissença del pòble còrse coma de l’oficialitat de la lenga còrsa, la Republica francesa e son representant màger, ne vòlon pas e ne vòlon pas de cap de biais. D’alhors l’unicitat del pòble francés es marcada dins la constitucion de l’Estat jacobin e los politicians franceses tenon lor tèxte fondamental per tabó quand se tracha de l’adaptar als dreches dels pòbles, mentre que la modifiquèron 24 còps dempuèi 1958, sovent per adaptar lo drech francés al drech europèu.

            Fa d’annadas e d’annadas que lo combat politic de liberacion còrse vira a l’entorn d’aquela reconeissença del pòble còrse. Una reconeissença impossibla tant que las mentalitats politicas demoraràn supremacistas francesas a París e subretot tant que se cambiarà pas la constitucion per l’adaptar al drech còrse deman e al drech occitan deman passat.

            Justament, de modificar la constitucion, lo President francés ne parlèt lo 28 de setembre a Aiacciu. « Agèm l’audàcia de bastir una autonomia de Corsega dins la Republica », mas a còp sec prevengut qu’aquò se poiriá pas far « sens » o « contra » l’Estat. Çò qu’èra pas necessari de precisar per los que sabon çò qu’es l’autonomia politica. Mas justament lo fach qu’aquò siá estat precisat mòstra plan que lo cortal politic e jornalistic francés es pas acostumat a manejar las nocions e concepte d’autonomia e de subsidiaritat.

Çò interessant, es de véser cossí los observators dels autres païses europèus an percebut aquel discors. Los Bèlgas que sabon eles çò qu’es lo federalisme e lo confederalisme mancan pas d’umor. Lo quotidian francofòne Le Soir, a prepaus d’aqueste discors a escrich « Se caliá fretar los uèlhs per o creire » abans de notar, plan solide, qu’aquò son pas que de paraulas. Coma que la reputacion ultracentralista de París es pas de far, enluòc sus la planeta. Probablament qu’a Brussèlas conéisson pas la dicha occitana « paraulas de politician francés, son paraulas de res », se que non, sens cap dobte, Le Soir l’aurián emplegada. A Munic tanben, los jornalistas del Süddeutsche Zeitung coneisson plan las mors imperialistas francimandas. Nòtan que « França èssent un Estat extraordinàriament (l’advèrbi es d’eles) centralisat, las particularitats de sos territòris an sovent tendéncia a càser dins lo desmembrièr ». Sus aqueste sicut, los Alemands agachan lo Franceses amb curiositat e probablament tanben amb un pauc de compassion talament lor pareisson patetics. Per çò qu’es de la Tribune de Genève, aquesta fa condreitament remarcar qu’aquela autonomia demòra de definir. Escriu : « Lo mot « autonomia » es estat prononciat, mas que significa per París ? ». Aquò’s El Mundo que resumís melhor la meu pensada e la meu mesfisença : « Abans qu’aquesta especificitat còrsa siá escricha dins la Constitucion, lo camin serà long e caladat d’incertesas, èssent las complicacions per la reformar ».

            Per çò qu’es aquí lo picar de la dalha : la reforma de la Constitucion quora, cossí e amb qual ? Plan solide soi favorable a un estatut d’autonomia per nòstres amics còrses. Plan solide sabèm que l’autodeterminacion politica de las nacions colonizadas passarà forçadament per l’etapa autonomista quand lo procèssus de decolonizacion non es pas la guèrra de liberacion nacionala, mas la lucha democratica de liberacion nacionala. Mas aprèp lo discors d’En Macron la question se pausa de saber s’es pas l’unena engana de l’Estat francés per far pacientar las reivindicacions nacionalistas dins l’Exagòn fins a çò que las dichas nacions sián completament assimiladas ? Fins a çò que la politica de fagocitatge, enançada fa mai de dos sègles, aja fach son òbra ?

            Per revisar la Constitucion sabèm ben pro que lo President de la Republica pòt decidir d’o sometre al referendum. Mas aquí es quitament pas la pena d’i pensar. Demandar als Franceses se vòlon daissar la mendre mica de libertat politica als pòbles de França, la responsa es malurosament coneguda d’avança. La cultura supremacista es talament encorada dins las clòscas que la demanda seriá fòragetada. Demòra de la sometre al Parlament acampat en Congrés (deputats e senators amassats). Dins aquel cas, lo projècte de revision es aprovat sonque se recampa una majoritat dels tres cinquen dels sufragis exprimits. Sus 925 votants aquò fa que 555 voses son necessàrias. Ai fach a la pala lo calcul dels ultracentralistas de las doas Cambras. Entre lo RN, los Insomeses, los Republicans, los Comunistas e los Horizon, pas qu’eles fan 500. A condicions que totes los Renaissance (çò qu’o comprenètz es pas ganhat d’avança), los Modem, los Socialistas e los ecologistas votèssen favorablament aquò fariá evidentament pas lo compte e se’n manca de plan. Finalament se pòt pensar que lo sol grop parlamentari que votariá la reforma d’un sol vam es lo de LIOT (Libertat, Independents, oltra-mar e Territòris) amb sos 21 deputats. Amb aquesta legislatura, serà tras que complicat de fa modificar la Constitucion dins lo sens de la descentralisacion. Per aquò far caldriá una revolucion culturala en çò dels parlamentaris.

            Tot aquò En Macron o sap tan plan que ieu e espèri que Gilles Simeoni tanben. Alavetz, perqué lo President del Conselh Executiu de Corsega a fach mina de créire la causa possibla ? Pensa francament que lo personal politic francés a cambiat o va cambiar ? Que totcòp seriá devengut descentralisator ? Qu’auriá aprés dels autres païses vesins en Euròpa ? Qu’auriá mes sa cròia e son supremacisme jol mocador ? O alara Gilles Simeoni a d’informacions que ieu non ai…

            Mas « soi coma Sant Bedigàs, vesi çò que s’amaga pas ». Alavetz, fins a pròva del contrari, contunhi de pensar que lo poder opressor francés, un còp mai jòga la mòstra en Corsega, coma la jòga en Canaquia e coma la jòga dins totes los païses a descolonisar que s’es apoderat. En Corsega coma en Occitània contunha de nos mespresar. Per ieu la lucha contunha fins a la libertat.

                Sèrgi Viaule.