Tot çò que trabalha al desvolopament de la cultura trabalha tanben contra la guèrra

            De revistas al servici de la cultura nòstra, n’aurem pas jamai pro. Atanben, l’espelison d’una revista novèla dins lo paisatge occitan es totjorn una bona novèla. Nos podèm regaudir d’aver d’ara enlà a posita lo numèro primièr de la revista l’ABC del saber. Aquesta se balha per tòca d’ofrir al public de qué soscar mai, segon çò anonciat dins son portisson. Vòl èsser « una vertadièra basa pel saber e per la reflexion », çò escrivon sos promotors.

            Per dire lo seriós de l’aplech novèl, basta pas que de balhar la composicion de son comitat scientific : Eric Fraj (cap-redactor), Jaume Jaussaud, Cristian Lagarda, Estel Llansana, Felip Martèl e Maurici Romieu. La periodicitat causida es annadièra. Se seriá pogut desirar una periodicidat mai sarrada, mas visiblament la còla de direccion a causit la saviesa d’assegurar puslèu que de prometre. Coneguèrem dins lo passat tantas autras revistas efemèras qu’esperam longa vida a n’aquesta.

            Abans de parlar del contengut d’aqueste numèro primièr, çò que manca pas de sautar al nas tanlèu l’aver dins las mans, es sa presentacion. Mai que d’una presentacion classica de revista literària o scientifica, se tracha puslèu d’una presentacion semblant la d’un periodic illustrat. D’efièch, la mesa en pagina es fòrça airejada e compren un fum d’illustracions. Una iconografia menimosament causida acompanha los articles.

            Dins aqueste numèro, per inaugurar la revista, lo tèma causit es lo de la guèrra, aquel « fenomèn tipicament uman », coma o planh condreitament Eric Fraj dins son editorial. Justament aquò’s lo cap-redactor qu’entamena la tièra de las contribucions amb qualques declinasons del mot « guèrra ». Ne balha un planponh, mas regreti qu’ane pas a cima de son article per nos remandar brutalament al site Internet de la revista. Sèm atal arrestats en plen vam.

            En seguida Anna-Pèir Darrées passa la revista de las armas disponiblas ara per ara dins las armadas del monde. Ailàs aquò fa s’estrementir. A creire que l’ésser uman manca pas d’imaginacion e d’engenh quand se tracha de perpensar al suicidi collectiu. La causa es pas novèla, mas pòrta lagui cada còp qu’es remembrada. La guèrra d’invasion de l’imperialisme rus en Ucraïna es l’escasença de far tornamai l’òrre catalòg de las armas de destruccion massissa. Çò que nos fa Anna-Pèir Darrées de mercés sas coneissenças bèlas sul sicut.

            Felip Martèl, el, nos parla de las frontièras que sovent son amodairas de guèrras quand son pas etnicas. Sa vision e son intrepretacion dels conflictes frontalièrs es, a còps, trebola. Ten, çò me sembla, una vision estato-francimanda de las frontièras. Pas que per parlar del cas d’Alsàcia, Felip Martèl pren quasi la posicion francimanda en fasent abstraccion de la germanitat pr’aquò patenta d’Alsàcia. Parla pas jamai de la teoria fontaniana, pr’aquò una de las solas produccions politico-filosoficas nascuda en Occitània e ofèrta al monde. Una proposicion que poiriá, s’èra aplicada a la letra, èsser una basa solida de convivéncia entre las nacions. Certanament la sola que permetriá l’escafada del mot « guèrra » del vocabulari uman. Per l’etnisme las frontièras naturalas son pas geograficas, son umanas ; valent a dire lingüisticas. Per Felip Martèl, « pur produch de l’universalisme francholhard » (coma diriá Claudi Sicre, el-meteis pur produch del quiti universalisme francés), quand evòca la question lingüistica e doncas etnica, es per la negar dins una dialectica tras que confusa : « Lo recors a l’argument lingüistic recobrís en fach de rancuras ancianas ligadas a una istòria d’inegalitat entre majoritat e minoritat ». Damatge ! i auriá agut talament a dire sus las frontièras…

            L’article de Cristan Lagarda nos entreten de la guèrra de las lengas en precisant condreitament que sovent las lengas son instrumentalisadas coma armas d’assimilacion pels Estats imperialistas.

            Entra maites articles, trobarètz dins aqueste numèro un retrach de Tiziono Terzani, un correspondent de guèrra italian. Article alestit per la catalana Estel Llansana. Tiziono Terzani foguèt grand viatjaire abans de se far jornalista. Cobrirà mantuns conflictes armats.

            D’un autre latz, soi estat susprés de trobar aquela frasa jos la pluma de la jornalista Leà Dastarac dins son article a prepaus de l’invasion d’Ucraïna : « De mai, a tòrt o a rason, l’OTAN representa una menaça permanenta per Russia ». Pr’aquò totòm sap que l’OTAN es una aligança militara de defensa e de cap de biais una organisacion imperialista.

            La revista se clava sus un article de Maurici Romieu tocant a Bertrand de Bòrn, lo mai guerrejaire dels trobadors. Quasi una excepcion -amb Guilhem IX d’Aquitània ça que la- dins lo paisatge trobadorenc.

            En conclusion, e a prepaus de guèrras, dirai doas causas amb Sigmund Freud, primièrament « Tant que i aurà d’empèris e de nacions decididas a exterminar los autres sense pietat, aqueles autres devon èsser equipats per la guèrra ». Tot sapient que i a mantunes biaisses de far la guèrra, per exemple la guèrra de resisténcia a partir de la desobesissença civica. Espèri que per los Occitans aquelas paraulas del paire de la psicanalisi tombaràn pas dins d’aurelhas de sords. La guèrra a l’injustícia se mena tanben pel desvolopament de la cultura, e aquò me mena directament a vos balhar la segonda frasa causida : « Tot çò que trabalha al desvolopament de la cultura trabalha tanben contra la guèrra ». La cultura contra las armas ? La magia dels mots contra las mitralhadoiras ? Lo paratge occitan contra las armadas imperialistas francimandas ? Lo debat demòra dobèrt mas semblariá que segon las epòcas i aja un jòc de balancièr entre l’escurantisme de las pulsions de mòrt e las Luses de las pulsions de vida.

            Aqueste primièr numèro de l’ABC del saber, per una primièra liurason es una capitada que ne crida d’autras. Aquela mobilizacion de la matèria grisa occitana al servici del grand public es un projècte mannat. Que la còla a l’entorn d’Eric Fraj ne siá mercejada. Espèri ieu que los Occitans recuolaràn pas davant una escasença mai de se cultivar, emai se los malhums socials los atiran puslèu cap a una reflexion abrupta a còps de frasas orfanèlas.

            Sèrgi Viaule

https://www.reclams.org/fr/liste-des-produits/produit/161-l-abc-del-saber-guerra