Jacme Taupiac : Lo refús de l’occitan estandard es una actitud suïcidària

            De l’egrègi lingüista qu’es Jacme Taupiac vo’n aprendrai segurament gaire que l’òme, valent coma un araire, treva l’occitanisme scientific e militant dempuèi un cinquantenat d’annadas. Basta pas a qualqu’un que de metre un artelh dins lo movement sens que pòsca pas, a un moment o a un autre, rescontrar Jacme Taupiac, per obratge interpausat o directament. Sa preséncia es incontornabla e indispensabla a lo que voldriá aprene la lenga o quitament ne saber un pauc mai sus aquesta.

            Jacme Taupiac, ara retirat, foguèt professor d’occitan e de lingüistica a l’Institut catolic de Tolosa e dins d’autres establiments. Ensenhèt tanben l’espanhòl e lo catalan çò que ne fa un latinista de tria. Amb aquò es tanben un esperantista militant que tot çò que permet las relacions inter-personalas li es pas indiferent. Es, alavetz, un inter-nacionalista actiu. Lo lingüista coneis d’ont mai plan la lenga occitana que la ten del breç. Es un avantatge qu’agèron pas totes los lingüistas actuals. D’unes an segurament degut aver a compensar aquel andicap en l’aprenent. Lor meriti es d’ont mai bèl.

            La primièra edicion de la gramatica que nos propausa ongan Jacme Taupiac data de 1994. Aquesta es augmentada de las darrièras coneissenças dins lo domèni, passadas plan solide al sedàs de l’autor. Se tracha d’una gramatica de l’occitan estandard. A prepaus de la necessitat d’aquela lenga estandard, Jacme Taupiac a totjorn fach pròva de saviesa e d’ecumenisme dins lo mitan lingüistic occitan. La causa es d’ont mai de remarcar dins un cortal ont sovent -o cal ben reconéisser- las invectivas fan seguida a petacorsa (1).

Jacme Taupiac es, ça que la, pas lo sol a pensar que se cadun pòt plan emplegar son occitan local, seriá pasmens « una carrièra bòrnia mortala de creire qu’al nom del principi de respècte de la diversitat lingüistica occitana tota nocion d’occitan estandard es a fòrabandir ». E afortís dins son intraduccion : « Lo refús de l’occitan estandard es una actitud suïcidària. (…) Sense l’occitan estandard es lo francés que jòga lo ròtle de lenga comuna entre los Occitans de la Republica Francesa : aquela demission lingüistica es mortala. La cal combatre : es pas fatala ».

            Soi luènh d’èsser un famós gramatician. Atanben ai pas grand causa de dire sul contengut scientific de l’obratge. Daissi als especialistas de dintrar dins lo debat al qual Jacme Taupiac los convida. Mas en simple usatgièr, pòdi afortir que lo libre respond a totas las questions que se pòt pausar un utilizator lambda de la lenga. Coma l’autor a una nauta consideracion per la lenga nòstra e que condreitament lucha per son prestigi, propausa dins sa gramatica un vocabulari gramatical que d’ara enlà permetrà a totes los lingüistas de trabalhar amb l’occitan per metalenga. La causa es pas anecdotica tant se sap que sovent los universitaris reganhan a publicar en occitan.

           Dins sa longa introduccion Jacme Taupiac cita los lingüistas qu’an trabalhat e trabalhan encara a l’elaboracion de l’occitan estandard. Aquela lenga de comunicacion que nos fa tan besonh es encara en cors d’elaboracion, emai s’una lenga es un procèssus viu totjorn en evolucion.

            Aquela segonda edicion actualizada de la gramatica de Jacme Taupiac es un aplech excellent per la o lo qu’es a aprene la lenga. Son engimbradura, coma los precedents manuals alestits per l’autor (pensi aquí entre maitas causas a son Diccionari dels mila mots), es estada concebuda per aquò far. Es l’òbra d’un grand pedagòg. A l’ora ont lo pòble nòstre es potencialament en demanda de recuperar sa lenga, aquesta gramatica serà pas de tròp. Aquí ont benlèu d’unes se demandaràn se de gramaticas n’aviam pas pronas, respondrai qu’abondi de bens gasta pas. D’ont mai que tornem o dire, una lenga se bastís e s’actualiza cada jorn.

          Materialament regreti que lo volume aja una cobèrta tròp rigida. Me sembla que gasta la manipulacion del libre. E Dieu sap qu’una gramatica es pas facha per èsser daissada jol coide ! Es un aplech de trabalh que necessita al valent d’èsser sovent consultat. Es pas lo còp primièr que d’obratges de Jacme Taupiac son editats amb de tampas espessas. Es un pauc sa marca de fabrica. Mas rai d’aquò ! Son aquí pas que parpelas d’agaça, l’essencial demòra lo contengut e aquesta gramatica ajudarà, ne soi solide, las generacions presentas e venentas.

            Lo trabalh scientific que Jacme Taupiac realiza cada jorn en considerant « l’occitan non pas coma un element del cementèri de la lingüistica, mas coma una lenga de cultura modèrna demest las autras lengas de cultura d’Euròpa », grandís e enauça l’identitat nòstra. D’aquò la nacion i es deveira.

              Pèire Rabasse

(1) de tota part

            « Gramatica occitana » de Jacme Taupiac. Acabat d’imprimir en genièr de 2021. 192 paginas.

https://www.decouvertes-occitanes.fr/fr/112-gramatica-occitana-j-taupiac-9782859105617.html