« Petite histoire de l’Occitanie » de Joan Sagnes

Un libre vulgarisator de mai sus l’istòria d’Occitània

            Joan Sanhas (Sagnes dins la lenga de l’ocupant) es un istorian occitan especializat dins l’istòria contemporanèa. A mai que mai trabalhat sus las regions occitanas e lo Nòrd de Catalonha. Es estat professor a l’Universitat Pau Valèri de Montpelhièr. Sos estudis fan autoritat dins lo domèni. Es ara retirat.

            L’ora sembla èsser venguda de far conéisser a totes los ciutadans d’Exagonia l’existéncia del país nòstre. Èra ora ! mas es pas jamai tròp tard per plan far. Ja aguèri lo plaser de presentar dins lo N° 131 del Lugarn lo libre de Felip Martèl títolat « Histoire de l’Occitanie » paregut en 2019. D’uèi es vengut lo moment per ieu de vos parlar del libre de Joan Sanhas, paregut un pauc abans amb lo títol de « Petite histoire de l’Occitanie ». Me desencusarètz d’aver pas respectat la cronologia, mas son los azards de mas crompas librescas que comandan la redaccion de mos articles.

            Una remarca per començar a prepaus de l’edicion d’aquestes dos obratges. Nòti, un còp de mai, que son pas estat editats a París o en França. Lo de Felip Martèl o foguèt per un ostal breton e aqueste per un ostal occitan. Lo mesprètz contunha. L’escanament se perseguís. Qual se n’estonariá ? Partent del principi que quand se parla pas d’una causa, aquesta existís pas, França e son intelligentzia parisenca fan tot çò que pòdon per nos ignorar e atal nos escafar de la comunitat de las civilizacions umanas. Es una arma politica utilizada per totes los imperialismes. Aquel refús caparrut de París de parlar pas de nosaus deuriá dobrir los uèlhs als Occitans. Lo denonciar pas, seriá nos respectar pas.

            Aquel libre es un obratge de sintèsi que, plan solide, tota l’istòria d’un país -quin que siá- non saupriá claure dins un libre de pòcha. Pasmens, l’essencial i es e Dieu sap qu’en matièra de sintèsi cal sempre anar a l’essencial. L’obratge es tras que plan engimbrat compte tengut que lo conceptor de l’edicion a pas debrembat cap dels simbòls nacionals d’Occitània. Tre la pagina primièra se tròba lo drapèu. Es pas per èsser chauvin que dire que la bandièra d’un país es un marcaire important de l’identitat d’una nacion. Autre marcaire important que permet una mirada immediata de l’objècte estudiat, aquò’s la mapa del país. Aquesta es plaçada a la pagina segonda del libre. Son pas que las doas solas illustracions del libre mas son sufisentas per permetre al legeire de se far una idèia visuala d’Occitània.

            Lo contengut es condreitament despartit en mantunes capítols : « Los tempses preistorics e antics » ; « A l’origina : una lenga, un territòri » ; « Trobadors, catars e crosats (XIIen e XIIIen sègles) » ; etc… Lo libre s’acaba per una prospèctiva « D’uèi, una occitanitat novèla ? ». Per cada capítol, o puslèu al dintre de cada capítol, se tròba d’encarts que permeton a l’autor de desvolopar tal punt o tal autre. Atal pòt far alternar los traches bèls amb los detalhs. De gaire escriuriái que fa alternar l’istòria granda amb la pichona.

            Lo vos vau pas espepissar pel menut, mas a l’ora dels regionalismes exacerbats al dintre del movement nacional occitan pòdi pas passar lis sus fach que Joan Sanhas nòta plan l’unitat de la lenga a l’Edat-Mejana : « Parlant de l’occitan poetic, l’egrègi especialista de l’occitan Pèire Bèc soslinhèt lo fach que tocant a l’italian, a l’espanhòl o al francés èra aisit de constatar d’importantas diferéncias dialectalas segon las originas geograficas. Mentre que tre la debuta de l’occitan avèm afar a una lenga de circulacion literària relativament unificada ont es malaisit de trobar una coloracion dialectala quina que siá, o mai exactament, ont los critèris dialectals apareisson talament pauc qu’una localizacion geografica del tèxte es fòrça malaisida ». D’aquò me sembla necessari de ne tirar qualques leiçons. La primièra d’aquestas e qu’aprèp cinc cents ans de colonizacion lingüistica de massa e d’esparpalh de la lenga, l’ora es arribada de tornar a un estandard occitan se volèm reconquistar lo terren perdut.

            Sol pichon bemòl (e plan mòl) tocant a l’objectivitat de l’autor es que pel periòde contemporanèu menciona lo Partit Occitan sens parlar del Partit de la Nacion Occitana : « D’uèi, sol lo Partit Occitan fondat en 1987 perseguís lo combat sul terren politic… ». Joan Sanhas pòt pas ignorar l’existéncia del partit occitan mai ancian qu’es lo Partit de la Nacion Occitana. Es indenegable que per un istorian d’aquel calibre se pòt pas trachar d’un oblit e s’es pas un oblit es plan una causida e mai una volontat politica de lo nomar pas. Ne pòrta sol la responsabilitat e los Occitans ne jutjaràn.

            Mentretant, e per èsser mai objectiu qu’el, dirai que tot al long de l’obratge, l’istorian a saput servar una distància professionala. Es aquela neutralitat que, dins l’ensemble, fa la fòrça e l’interés del libre. Per acabar, la causa es importanta e interessarà fòrça las gents, a la fin de cada capítol balha una bibliografia fornida per los que voldrián cavar lo subjècte desvolopat.

            Un libre d’ofrir a totes los immigrats qu’arrivan en Occitània.

Pèire Rabasse

« Petite histoire de l’Occitanie » de Joan Sagnes. Edicions Cairn.

Acabat d’imprimir en junh de 2018. 215 paginas.