« Crana muralha » de Claude Michelet

            Abans de començar la presentacion d’aqueste libre de Claudi Michelet vòli saludar aicí lo trabalh editorial fach per la seccion albigesa de l’Institut d’Estudis Occitans. Es una seccion qu’a, pauc o pro, totjorn editat. Fa cinquanta ans que publica amb mai o mens de regularitat, mas ça que la passa pas una annada sens publicar res. Fa qualque temps, ven d’estrenar una colleccion novèla nomada « Revira lenga ». Aquesta a per tòca de balhar en lenga nòstra de traduccions d’òbras d’autors occitans qu’an escrich en francés. Pòt tanben, mas aquò mai rarament, publicar d’obratges revirats d’autras lengas. Ne vòli per pròva que publiquèt en 2022 « La solitud del correire de fons » d’Alan Sillitoe dins una remarcabla traduccion de Miquèl Frejabisa. Lo recomandi a los que l’an pas encara legit.

            Lo libre primièr d’aquela colleccion « Revira lenga » èra ja una òbra de Claudi Michelet, l’escrivan lemosin. Èra « La tèrra que demòra » que foguèt remirablament revirat per Miquèl Vilanòva, un sòci del Centre Cultural Occitan de l’Albijòl[i]. Lo volume tresen es « Lo Tèrramanhon » un roman de Lucian Fabre revirat en lenga nòstra per l’escrivan Joan-Claudi Sèrras. Tant val dire qu’a l’enonciat de son nom es pas la pena de precisar la qualitat de sa traduccion. Amb aquel « Crana muralha » de tornamai Claudi Michelet, la colleccion comença per prene un pauc d’espessor, çò que farà lo bonaür dels legeires occitans que son sovent en manca de lectura talament es vertat que la produccion nòstra es irregulara.

            Mercés doncas a la seccion albigesa de l’Institut d’Estudis Occitans per son trabalh. Tant mai qu’a cada còp se tracha d’edicions plan alestidas amb un caractèri d’impression que facilita bravament la lectura. Las cobèrtas son tanben plan presentadas, çò que fa de las edicions de l’I.E.O. Albigés una produccion professionala que s’amerita de trobar son public. Sul pacte, es de notar que las òbras tradusidas son estadas judiciosament causidas.

            Claudi Michelet, que demorava del costat de Briva, faguèt partida de la famosa « Escòla de Briva » que recampava d’autors lemosins de lenga francesa. Nimai per escriure en francés l’òbra de Claudi Michelet es, evidentament, tota marcada per la cultura occitana. Foguèt un escrivan del campèstre, un òme sensible a la vida coma se polsa sul terrador lemosin. Observèt de longa l’estacament de l’òme a la tèrra noiricièra. Ne faguèt una observacion menimosa. Dins sos libres, dins totes sos romans, s’interròga sul sens d’una vida que per d’unes sembla la pèrdre a la se ganhar. Dins « Crana muralha » es lo cas, mas aqueste còp l’autor sembla cavar mai prigond. Sas interrogacions eticas e filosoficas sus l’anar uman son presentas de cap en cima de l’obratge. Son personatge principal es rosegat de contunh per una cèrca de saviesa. Es pas talament una tòca que cèrca per emplenar sa vida, mas puslèu un biais de passar agradablament dins lo temps. Un biais de viure que, per una bona part de sa vida, es el que lo s’es causit. La sola causa que li foguèt impausada de fòrça foguèt la guèrra de 1914 – 1918, la pièger causa que l’umanitat aja congreada. Tant val dire que, miraculat, quand tornèt del chaple foguèt pas mai temps de li parlar convivialitat. N’aviá tròp vist, n’aviá pro vist. D’ara enlà frequentarà pas mai qu’un cosin que, coma el, èra passat per l’infèrn de las trencadas.

            Aquel libre de Claudi Michelet es una mena de conte tocant a la marginalitat sociala. Una marginalitat causida, o puslèu una marginalitat que sembla causida mas que tanplan poiriá èsser estada impausada per una societat gaire atencionada per las individualitats ideosas. Aquel biais d’enfaciar la vida o de la suportar es fòrça present dins las literaturas lemosinas que sián occitanas en occitan o occitanas en francés. Amb aquesta « Crana muralha », Claudi Michelet nos convida suls sendarèls misterioses d’un lemosin que manca pas jamai de nos susprene. Fin finala i a gaire de diferéncia entre las percepcions quasi metafisicas d’una escrivana coma Marcèla Delpastre e las que nos escalcís Claudi Michelet dins sas òbras.

            O devi confessar i aviá plan temps qu’aviái pas pres tan de plaser a legir un roman. Tre las primièras paginas soi estat embelinat per lo ritme del roman. Tre la debuta lo legeire sentís qu’a dins las mans un escrich excepcional. Se tracha d’una narracion d’una densitat bèla amb una atmosfèra que pivela al punt que, un còp entamenada, l’òbra se pòt pas mai daissar qu’a l’ultima virada de pagina.

            La traduccion de Joèl Bòrias es tirada d’una lenga plan mestrejada. Cada frasa i es menimosament escalprada. Lo vocabulari causit es lo de l’occitan estandard, çò que permetrà a totòm de legir aisidament lo libre.

             Pèire Rabasse

            « Crana muralha » de Claude Michelet. Edicions de l’Institut d’Estudis Occitans – seccion Albigesa. Despaus legal : segond trimèstre de 2023. 175 paginas.