Marcèl Cortiade moriguèt dins l’indiferéncia totala del movement occitanista

            Cossí pòdon anar las causas ! Fa dos ans, lo quatre de març de 2021 exactament, se morissiá Marcèl Cortiade a Tirana en Albania a l’edat de 68 ans. 68 ans es pas un temps per se’n anar. Ma Paura maire auriá dich qu’èra « pas pro vièlh per far un mòrt ».  

Marcèl Cortiade moriguèt dins l’indiferéncia totala del movement occitanista. A tal punt que quitament ieu, un amic de mai de quaranta ans, ne soi pas estat informat pas que dos ans aprèp. Es quicòm qu’ai de mal a engolir. Sabi ben que dispausam pas de cap d’agéncia de premsa e que l’informacion entre nosaus fonciona a tira qual pòt ; sabi ben que dins la situacion de pòble colonizat que sèm fasèm çò que podèm amb çò qu’avèm ; pasmens lo Paure Marcèl Cortiade, emai s’a de longa viscut en defòra d’Occitania, foguèt un occitanista de tria. Entre maitas causas es el que tradusiguèt Joan Bodon en polonés e benlèu dins d’autras lengas talament ne coneissiá. Èra capable de far de conferéncias en occitan pertot ont èra demandat. Probablament que la darrièra que faguèt foguèt dins las valadas transalpinas. Personalament lo darrièr còp que lo vegèri èra a l’Estanquet de la carrièra dels Blanquièrs a Tolosa. I venguèt far una conferéncia, en occitan plan solide, sul millenari de la sortida dels Ròms d’Índia.

            Per çò que me cal arribar ara a parlar de las capacitats d’aquel intellectual fòra nòrma. Son apeténcia per l’aprendissatge de las lengas èra sens limits. Coneissiá e parlava un desenat de lengas. S’èra especializat dins la lenga e la civilisacion ròm que n’èra l’especialista mondial. Ja, quand me convidèt a Tirana en 1988, sos estudis sus la lenga ròm èran plan avançats. Fasiá d’annadas que viviá dins los Balcans per l’estudiar. Agèri quitament l’escasença d’anar sul terren amb el. Visitèrem qualques camps de Ròms dins Albania tota. Èra conegut coma lo lop blanc de totes los Ròms dels Balcans e d’Euròpa. Faguèt de collectatge dins aquela comunitat quasi tota la seu vida.

            Sul convit del Paure Marcèl Cortiade agèri l’astre de poder visitar Albania pendent l’estiu de 1988. Èra l’epòca ont pauc de monde i podián dintrar, lo país èra lo mai tampat d’Euròpa. Urosament per ieu, mon amic trabalhava a l’ambaissada de França de Tirana coma traductor. A n’aquela epòca Enver Hoxha èra mòrt que defuntèt en 1985, mas lo comunisme (version mai o mens maoïsta) el, contunhava d’existir. Contunharà d’existir en Albania fins a 1991. Aquel viatge foguèt per ieu una epopèia memorabla. D’aquò soi eternalament deveire al Paure Marcèl. Me remembri aver pogut visitar tot lo país amb sa vielha estafeta Renault que me prestèt. Sul parabrisa i aviá un parasolelh amb escrich dessús « Gardarem lo Larzac ». Passavi pas inapercebut dins lo país. Coma estrangièr, las gents se mesfisavan de ieu. Se mesfisavan d’autant mai de ieu que se mesfisavan de totòm, emai del vesin o del parent. Atal o voliá la dictatura maoïsta del moment.

            Marcèl Cortiade èra un òme discret e modèst. Faguèt d’estudis de medecina abans de se virar cap a la lingüistica. Dempuèi 1997 èra titular d’una cadièra de lenga e civilizacion ròm a l’Institut Nacional de las Lengas e Civilisacions Orientalas de París. Mas de tot temps, e malgrat sas nombrosas activitats intellectualas de recèrca, demorèt de longa occitanista. Seguissiá de longa l’anar del movement occitanista, emai s’i participava que ponctualament. Mas cada còp qu’èra sollicitat, respondiá còpsec e sovent favorablament. Aviá un estacament visceral a la lenga e a la cultura occitanas. Teniá la lenga de sa familha que visquèt un temps al sud de Tolosa.

            Marcèl Cortiade èra un simpatisant nacionalista occitan. D’alhors, es pas lo primièr còp que se parla d’el sus aqueste sitenet del Lugarn. D’efièch, lo 15 de decembre de 2018 Pèire Rabasse faguèt paréisser una presentacion del recuèlh bilingüe (occitan e italian) de poesias ròm que publiquèt Marcèl Cortiade amb la complicitat de Pèire Anguilant. Aqueste obratge portava lo títol italian de « Poeti rrom dei Balcani ». Lo libre es estat editat per las edicions de « Chambra d’Òc » e donc es probablament encara disponible. Marcèl Cortiade passava, a l’oral coma a l’escrich, d’una lenga a l’autra sens dificultat. Èra conegut sus la planeta tota per aquò. Quand disi « sus la planeta tota » es sens exgeracion. Èra una somitat dins son domèni. Damatge que l’occitanisme l’aja pas mai sollicitat. Sols, o gaireben sols, nòstres compatriòtas de delà los Alps o sapièron far.

            Malurosament, ieu-meteis aviái pas que d’escambis espacejats amb el. Aquò faguèt que me calguèt esperar dos ans per aprene qu’èra ara defuntat. Ne soi malcorat e me repròchi d’aver pas entretengut de ligams mai sarrats amb el. Escambiavèm de quant en quora d’informacions per Internet. Gardi un sovenir esmòugut de nòstre darrièr rescontre a Tolosa. L’aviái convidat a venir a l’ostal amb la seu esposa, mas, coma sovent, un avion los esperava.

            Occitània tota a perdut un òme de valor. Un valent occitanista que menava mai d’un front a l’encòp. Se ditz ben que degun es pas irremplaçable, mas tota las dichas son pas vertadièras. I a pas qu’a pensar una fraccion de segonda a Marcèl Cortiade per se’n mainar.

              Sèrgi Viaule

Photo Léa Longeot  :

https://www.facebook.com/photo.php?fbid=2931465747091281&set=pb.100006836520892.-2207520000.&type=3&locale=fr_FR